"26 जानेवारी - प्रजासत्ताक दिन"-निबंध क्रमांक-3

[Atul Kaviraje]

                                  "26 जानेवारी - प्रजासत्ताक दिन"
                                            निबंध क्रमांक-3
                                --------------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज बुधवार, दिनांक-२६ जानेवारी, २०२२ आहे. "आपला भारत १५ ऑगष्ट १९४७ रोजी स्वतंत्र झाला. पण त्याची लोकशाही राज्य घटना २६ जानेवारी १९५० रोजी अमलात आली. म्हणून हा 'प्रजासत्ताक दिन' म्हणून मानला जातो. आपला  भारत हे एक मोठे लोकशाही राज्य आहे म्हणजे हे लोकांचे, लोकांनी,लोकांसाठी चालविलेले राज्य आहे." मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व बंधू-भगिनी, कवी-कवयित्रींनी आजच्या या ७५ व्या प्रजासत्ताक दिवसाच्या हार्दिक शभेच्छा, या सुमुहूर्तावर वाचूया, महत्त्वाची माहिती, लेख, इतिहास, भाषण, निबंध, शुभेच्छा, आणि बरंच काही.

                    26 जानेवारी वर निबंध---

                    प्रस्तावना:---

     प्रजासत्ताक दिन 26 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो. कारण या दिवशी आपले संविधान अंमलात आले. या दिवशी आपण ब्रिटिशांचे कायदे काढून आपले स्वतःचे संविधान स्वीकारले, संसदेतून भारतीय राज्यघटना लागू झाल्यानंतर भारत लोकशाही प्रजासत्ताक बनला, म्हणूनच आपण सर्वजण हा दिवस राष्ट्रीय सण म्हणून साजरा करतो.

                   पूर्ण स्वराज्याची घोषणा---

     हा ठराव भारताच्या लाहोर अधिवेशनात घोषित करण्यात आला की जर ब्रिटिश सरकारने 26 जानेवारी 1930 पर्यंत भारताला डोमिनियमचा दर्जा दिला नाही तर भारत पूर्णपणे स्वतंत्र घोषित होईल. जेव्हा ब्रिटिश सरकारने या प्रकरणावर कोणताही निर्णय घेतला नाही. त्यानंतर 26 जानेवारी 1930 रोजी भारतीय काँग्रेसने पूर्ण स्वराज घोषित केले. हे अधिवेशन डिसेंबर 1929 मध्ये पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या अध्यक्षतेखाली झाले.

                   प्रजासत्ताक दिनाचा इतिहास---

     भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, 9 डिसेंबर 1947 रोजी, संविधान सभा सुरू झाली, जी 2 वर्ष 11 महिने आणि 18 दिवसात तयार केली गेली. या दिवशी पूर्ण काँग्रेसला भारतात पूर्ण स्वराज घोषित करण्यात आले आणि त्या दिवसापासून 26 जानेवारी हा प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जातो. भारतीय संविधान तयार करण्यासाठी 22 समित्यांची निवड करण्यात आली.

     संविधानाची रचना करणे आणि संविधान बनवणे हे कोणाचे काम होते. संविधान सभेने संविधान तयार करण्यासाठी 114 दिवसांची बैठक आयोजित केली होती, ज्यात 308 सदस्य सहभागी झाले होते, या बैठकीचे मुख्य सदस्य डॉ राजेंद्र प्रसाद, पंडित जवाहरलाल नेहरू, डॉ भीमराव आंबेडकर, सरदार वल्लभभाई पटेल, मौलाना अब्दुल कलाम आझाद होते.

     इत्यादींशिवाय, संविधान सभा बैठकीत जनता किंवा प्रेस यांचाही समावेश होता. भारतीय संविधान बनवण्यासाठी एकूण 2 वर्षे 11 महिने आणि 18 दिवस लागले, त्यानंतर 26 जानेवारी 1950 रोजी संपूर्ण देशात संविधान लागू करण्यात आले.

     26 जानेवारी हे प्रजासत्ताक दिन म्हणून 26 जानेवारीचे महत्त्व कायम ठेवण्यासाठी आणि भारताचे प्रजासत्ताक स्वरूप ओळखण्यासाठी साजरा केला जातो. 1950 मध्ये या दिवशी देशात कायदा आणि भारतीय राजवट लागू करण्यात आली.

                  प्रजासत्ताक दिनाचा कार्यक्रम---

     प्रजासत्ताक दिन संपूर्ण भारतात राष्ट्रीय सण म्हणून साजरा केला जातो. 26 जानेवारी रोजी, राष्ट्रपतींच्या हस्ते ध्वजारोहण समारंभ केला जातो आणि तोफांच्या सलामीसह प्रजासत्ताक दिनाच्या समारंभात उपस्थित सर्व नागरिकांनी एकत्रितपणे राष्ट्रगीत गायले जाते. प्रजासत्ताक दिनी, वेगवेगळ्या रेजिमेंट, तिन्ही भारतीय सैन्य (जल, भूमी, नौदल) प्रजासत्ताक दिनाच्या सोहळ्यात सहभागी होतात आणि राष्ट्रध्वजाला व राष्ट्रपतींना सलामी देतात,

                         उपसंहार---

     या दिवशी शाळा/महाविद्यालये, शासकीय कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण देखील केले जाते. प्रजासत्ताक दिनानिमित्त शाळांमध्ये झांकी काढून विद्यार्थ्यांनी घोषणा दिल्या. विद्यार्थी विविध प्रकारचे कार्यक्रम करतात जसे की भाषणे, नित्य, चित्रकला, देशभक्तीपर गाणी, नाटके इत्यादी 26 जानेवारी रोजी, देशातील शहीद आणि त्यांच्या बलिदानाचे स्मरण केले जाते आणि सर्व शहिदांच्या स्मरणार्थ मौन पाळले जाते.

     प्रजासत्ताक दिनाच्या तिसऱ्या दिवशी बीटिंग द रिट्रीटचे आयोजन केले जाते, या कार्यक्रमात प्रजासत्ताक दिनाचे औपचारिक बंद करण्याची घोषणा केली जाते.


--AUTHOR UNKNOWN.
-------------------------


                      (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-माझामहाराष्ट्र.कॉम)
                    -------------------------------------------- 


-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-26.01.2022-बुधवार.