मला आवडलेला निबंध-निबंध क्रमांक-30-माझा आवडता नेता-महात्मा गांधी-अ

[Atul Kaviraje]

                                 "मला आवडलेला निबंध"
                                     निबंध क्रमांक-30
                                ----------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज वाचूया, "मला आवडलेला निबंध", या निबंध-मालिकेतील एक महत्त्वाचा निबंध. या निबंधाचे शीर्षक आहे- "माझा आवडता नेता-महात्मा गांधी"

     महात्मा गांधींचे पूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी होते. त्यांचा जन्म २ ऑक्टोबर १८६९ रोजी गुजरातमधील पोरबंदर या ठिकाणी झाला.

     गांधीजींनी आपले सुरुवातीचे शिक्षण ब्रिटिश शासित भारतात पूर्ण केले. आणि नंतर उच्च शिक्षणासाठी ते लंडनला गेले. शिक्षण झाल्यानंतर ते आपल्या पत्नी कस्तुरबांसोबत दक्षिण आफ्रिकेत गेले आणि तेथे अनेक वर्षे वास्तव्य केले. त्यांनी तेथे साधे जीवन व्यतीत केले पण दक्षिण आफ्रिकेत राहणा-या भारतीयांविरुद्धच्या अन्यायाविरुद्ध लढा देण्याच्या चळवळींमध्ये ते सक्रिय राहिले.

     अन्याय आणि बेकायदेशीर गोष्टींविरुद्धचा त्यांचा संघर्ष आफ्रिकेतील सविनय कायदेभंग चळवळीपासून सुरू झाला, ज्याची सुरुवात १९०६ साली झाली. तेथे भारतीयांना बेकायदेशीर कर भरण्यास भाग पाडले जात होते. चळवळीदरम्यान, दक्षिण आफ्रिकेत राहणाऱ्या अनेक भारतीयांना गोळ्या घालून ठार करण्यात आले आणि अनेकांवर गंभीर अत्याचार करून त्यांना तुरुंगात टाकण्यात आले. गांधीजींनी दक्षिण आफ्रिकेत भारतीयांवर होणाऱ्या अन्यायाविरुद्ध आठ वर्षे लढा दिला.

     दक्षिण आफ्रिकेत एकदा रेल्वेने प्रवास करत असताना एका युरोपियन प्रवाशाला त्यांची जागा न दिल्यामुळे गांधीजींना फर्स्ट क्लासच्या डब्यातून बाहेर हकलण्यात आले. येथूनच त्यांच्या मनामधील स्वातंत्र्याची मशाल पेटली आणि भारताला मुक्त करण्यासाठी ते कायमचे भारतात परतले.

     मायदेशी परतल्यावर त्यांनी १९१७ मध्ये चंपारण सत्याग्रहाद्वारे स्वातंत्र्याची चळवळ सुरू केली. त्यानंतर ते १९२० मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सामील झाले. महात्मा गांधींचा लढा सत्याग्रह, अहिंसक चळवळ, सत्य आणि कायदेशीर लढाईने सुरू झाला.

     यानंतर त्यांनी काही प्रमुख लोकांच्या नेतृत्वाखाली सविनय कायदेभंग चळवळ, भारत छोडो आंदोलन, असहकार चळवळ अशा अनेक चळवळी सुरू केल्या. १९३० मध्ये त्यांनी दांडी यात्रा काढली, हजारो भारतीयांनी या मोहिमेत सामील होऊन सुमारे ३८५ किमी पायी प्रवास केला आणि मिठाचा सत्याग्रह केला. भारतमातेला स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी या चळवळीने लोकांना एकत्र आणले.

     गांधीजींना त्यांच्या आयुष्यातील अनेक टप्प्यांवर ब्रिटिश सरकारने तुरुंगात टाकले, परंतु त्यांनी कधीही हिंसेचा मार्ग निवडला नाही, उलट दिवसभर संप आणि आमरण उपोषण करून त्यांनी त्यांचा लढा सुरू ठेवला.

     भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील आणि भारतीय लोकांच्या जीवनातील गांधीजींचे योगदान निर्विवाद आहे. आपल्याला एक स्वतंत्र देश मिळवून देण्यासाठी त्यांच्या पूर्ण समर्पणाचे आपण भारतीय खरोखरच ऋणी आहोत. ब्रिटिश राजवटीच्या तावडीतून भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी त्यांनी अनेक वर्षे संघर्ष केला. त्यांच्या संघर्षाचे फळ म्हणून १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. त्यांनी हे स्वातंत्र्य हिंसाचाराने नव्हे तर अहिंसेने व शांततेच्या मार्गाने मिळवून दिले.

     २०० वर्षांच्या ब्रिटिश राजवटीत, अनेक भारतीयांनी ब्रिटीश राजवट आपले भाग्य म्हणून स्वीकारली होती आणि सर्व अयशस्वी प्रयत्नांसह स्वातंत्र्य मिळविण्याचा विचार सोडला होता. मात्र महात्मा गांधींनी भारतीय लोकांच्या हृदयात पुन्हा स्वातंत्र्याची आग पेटवली आणि भारतमातेसाठी लढण्यास प्रेरणा दिली.

--लेखक-मोहित पाटील
--------------------

                  (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-भाषण मराठी.कॉम)
                 -------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-12.11.2022-शनिवार.