दिन-विशेष-लेख-सिएरा लिओनचा स्वातंत्र्यदिन-D

[Atul Kaviraje]

                                   "दिन-विशेष-लेख"
                             "सिएरा लिओनचा स्वातंत्र्यदिन"
                            ---------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-27.04.2023-गुरुवार आहे, २७ एप्रिल हा दिवस "सिएरा लिओनचा स्वातंत्र्यदिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     देशाच्या अंतर्गत उत्पादनामध्ये उद्योगधंद्यांचा हिस्सा २५% आहे.तो मुख्यतः खनिज उत्पादनावर केंद्रित आहे. खनिज निर्यातीमध्ये हिरेमहत्त्वाचे आहेत. सिएरा लिओनला परदेशी चलन मिळण्याचे हिरे हेचएक महत्त्वाचे साधन आहे. कोनो जिल्ह्यामध्ये हिऱ्यांच्या खाणी आहेत.१९३० मध्ये हिऱ्यांचा शोध लागला. सिएरा लिओनच्या पूर्वेकडीलपरदेशात नदीपात्राच्या रेती-वाळू व दलदलीमध्ये हिऱ्यांचे साठे आहेत.हिरे उद्योगामध्ये सिएरा लिओन हा जगामधील प्रमुख देशांपैकी एकआहे. २००५ मध्ये ६,९२,००० कॅरेट हिरे उत्पादन झाले. सिएरालिओनला एकूण निर्यात किंमतीच्या निम्मे उत्पन्न हिरे निर्यातीतूनमिळते. याशिवाय बॉक्साईट, खनिज तेल, रुटाइल (टिटॅनियम) यांच्याखनिज उत्पादनाचेहीमहत्त्व वाढत आहे. २००६ मध्ये ७३,६०० टनरुटाइलचे उत्पादन झाले होते. बॉक्साईट, लोह खनिज, सोने यांचासुद्घा मुख्य निर्यातीमध्ये समावेश असतो.

     ग्रेट ब्रिटन, अ. सं. सं. व बेल्जियम हे भागीदारीमध्ये व्यापारकरणारे मुख्य देश आहेत. आफ्रिकेतील इतर देशांशी थोड्याफार प्रमाणातव्यापार चालतो.

     सिएरा लिओनमध्ये पक्का माल तयार करण्याचे कारखाने अगदीचमर्यादित आहेत. परंतु रसायनांचे उत्पादन, धातुउत्पादने, पामतेल, भातगिरण्या आणि लाकडी सामान बनविणे तसेच छापखाने व प्रकाशने हेउद्योगधंदे महत्त्वाचे आहेत. २००५ मध्ये एकूण क्षेत्रफळाच्या ३८·५% क्षेत्र जंगलाखाली होते. त्यातून २००३ मध्ये इमारती लाकडाचे उत्पादन५·५१ दशलक्ष घनमीटर झाले होते. देशाच्या एकूण अंतर्गत उत्पादनाच्या१/३ उत्पादन सेवा उद्योगातून मिळते. लिओन हे देशाचे चलन असून१०० सेंटचा एक लिओन असतो.

दळणवळण : सिएरा लिओनमध्ये महामार्गाचे जाळे पसरले असूनफ्रीटाउनपासून मुख्य रस्ते निघून अंतर्गत भागातील शहरांना मिळतात.फ्रीटाउन हे देशाचे मुख्य नैसर्गिक बंदर असून पश्चिम आफ्रिका किनाऱ्यावरीलउत्कृष्ट बंदरांपैकी ते एकआहे. येथून इंग्लंड, अमेरिका, जपानआणि यूरोपीय बंदरांशी नियमित जलवाहतूक होते. देशाचा आंतरराष्ट्रीयविमानतळ लुंगी येथे आहे. येथून आबीजान, ॲक्रा, ब्रूसेल्स, कोनाक्री,डाकार, लागोस आणि मन्रोव्हिया इ. ठिकाणी नियमित विमान वाहतूकचालते. २००२ साली देशात ११,३०० किमी. लांबीचे रस्ते होते. लोहधातूच्या खाणींना जोडणाऱ्या अरुंदमापीलोहमार्गांशिवाय देशात मोठेलोहमार्ग नाहीत.

     सिएरा लिओनमध्ये २००२ साली ९१,००० दूरध्वनिधारक होते.याच वर्षी ४,५०० फॅक्स यंत्रे व संगणक महाजालकाचा वापर करणारे८,००० ग्राहक तसेच ६६,३०० भ्रमणध्वनिधारक आणि फक्त ४५टपाल कार्यालये होती.

लोक व समाजजीवन : सिएरा लिओनमध्ये सु. १८ वांशिकगटाचे लोक आहेत. त्यांमध्ये मेंडे व टेम्ने हे प्रमुख गट आहेत. मेंडेवंशाचे लोक पूर्व व दक्षिण भागांत राहतात. तसेच कोणो, कुरांको, सुसूआणि यालुंका या जमातीच्या लोकांना एकत्रित घेऊन एक मोठा समूहझाला असून तो देशाच्या एकूण लोकसंख्येच्या निम्मा झाला आहे तरउत्तर भागात राहणाऱ्या टेम्ने वंशाच्या लोकांनीसुद्घा लिंबा जमातीच्यालोकांना एकत्रित घेऊन मोठा समूह तयार केला आहे. त्यांची लोकसंख्याएकूण लोकसंख्येच्या २/५ आहे. अल्पसंख्यांक असलेल्या गटांच्याचालीरीती टेम्ने प्रमाणेच आहेत. केओलीस या जमातीचे लोक एकूणलोकसंख्येच्या २% पेक्षा कमी आहेत. परंतु ते एकोणिसाव्या शतकातमुक्त गुलाम म्हणून आलेल्या व वसाहत केलेल्या वंशाचे असून त्यांचादेशाच्या राजकारणात व प्रशासनात महत्त्वाचा सहभाग आहे.

--कुंभारगावकर
--------------

                (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-विश्वकोश.मराठी.gov.इन)
               -------------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-27.04.2023-गुरुवार.
=========================================