दिन-विशेष-लेख-महाराष्ट्र दिन, गुजरात दिन

[Atul Kaviraje]

                                   "दिन-विशेष-लेख"
                              "महाराष्ट्र दिन, गुजरात दिन"
                             -------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-01.05.2023-सोमवार आहे, 01 मे हा दिवस "महाराष्ट्र दिन, गुजरात दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     1 मे हा महाराष्ट्र आणि गुजरात दिन म्हणून साजरा केला जातो. मुंबई पुनर्रचना कायदा संसदेत मंजूर झाला, त्यानंतर मुंबई राज्याची महाराष्ट्र आणि गुजरातमध्ये विभागणी झाली.

     1 मई को महाराष्ट्र और गुजरात दिवस के रूप में मनाया जाता है। बॉम्बे पुनर्गठन अधिनियम संसद में पारित किया गया, जिसके बाद बॉम्बे राज्य महाराष्ट्र और गुजरात में विभाजित हो गया। 1 मई, 1960 को इस कानून को हरी झंडी मिल गई और तब से, इस दिन को दोनों राज्यों में अलग-अलग महाराष्ट्र और गुजरात दिवस के रूप में मनाया जाता है।

     सुरुवातीच्या काळात मराठी, कोकणी, गुजराती आणि कच्छी बोलणाऱ्या लोकांसाठी मुंबई राज्याची स्थापना करण्यात आली. पण मुंबई राज्यात दोन महत्त्वाचे भाषिक गट उदयास आले: जे मराठी आणि कोकणी बोलतात आणि इतर जे गुजराती आणि कच्छी बोलतात.

     आज जसा महाराष्ट्र दिन (Maharashtra Din) आहे, तसाच आज गुजरात दिनही (Gujrat Din) आहे. 1 मे हा जागतिक कामगार दिन किंवा कामगार दिन (Workers Day) म्हणून जग साजरा करत असताना, गुजरात आणि महाराष्ट्रात या तारखेला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी, 1960 मध्ये, मुंबई पुनर्रचना कायद्याद्वारे ही दोन राज्ये अस्तित्वात आली. जेव्हा भारताला स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा ते अनेक संस्थान आणि प्रांतांमध्ये विखुरली गेली. या राज्यांची पुनर्रचना करून भारतीय संघराज्यात विलीन करण्यात आले. राज्य पुनर्रचना कायदा, 1956 ने प्रस्तावित केले की त्या प्रदेशांमध्ये बोलल्या जाणार्‍या भाषांच्या आधारावर राज्यांची पुनर्रचना करावी. सुरुवातीच्या काळात मराठी, कोकणी, गुजराती आणि कच्छी बोलणाऱ्या लोकांसाठी मुंबई राज्याची स्थापना करण्यात आली. पण मुंबई राज्यात दोन महत्त्वाचे भाषिक गट उदयास आले: जे मराठी आणि कोकणी बोलतात आणि इतर जे गुजराती आणि कच्छी बोलतात.

             "वेस्टर्न इंडियाचे रत्न"अशी जुनी ओळख--

     या गटांनी स्वत:साठी वेगळ्या राज्याची मागणी केली. आणि, यामुळे मुंबई राज्याचे विभाजन झाले. बॉम्बे पुनर्रचना कायदा एप्रिल 1960 मध्ये संसदेत मंजूर झाला. या ऐतिहासिक प्रसंगी, गुजराती भाषिक लोक 1 मे रोजी गुजरात दिन पाळतात. हा दिवस गुजरातींचा वारसा आणि सांस्कृतिक ओळख दर्शवतो. उत्सव साजरा करण्यासाठी अनेक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. बर्‍याचदा "वेस्टर्न इंडियाचे रत्न" म्हणून वर्णन केलेल्या गुजरातने ब्रिटीश राजवटीत देशाच्या आर्थिक विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. गुजरात हे सध्याच्या काळात व्यवसायाचे केंद्र बनले आहे. 2010 मध्ये फोर्ब्सच्या जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या शहरांच्या यादीत चीनमधील चेंगडू आणि चोंगकिंग नंतर अहमदाबादचा समावेश 3 व्या क्रमांकावर होता. गुजरात हे महात्मा गांधी आणि भारताचे 'लोहपुरुष' सरदार वल्लभभाई पटेल यांचे गृहराज्य आहे.

                गुजरात दिनालाही सुट्टी--

     गुजरात हे शेतीच्या बाबतीतही बरेच प्रगत राज्य आहे. राज्यातील प्रमुख कृषी उत्पादनांमध्ये कापूस, भुईमूग, ऊस आणि दुग्धजन्य पदार्थ यांचा समावेश होतो. राज्यातील सुमारे 18,000 गावे 24 तास विद्युत ग्रीडशी जोडली गेली आहेत. ज्योतिगरासोबत राज्यात योजना शेतांचेही विद्युतीकरण करण्यात आले आहे. म्हणूनच गुजरात दिन मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो आणि राज्याच्या इतिहासाच्या स्मरणार्थ आणि समृद्ध संस्कृती आणि गुजरातच्या भाषेच्या स्मरणार्थ विविध कार्यक्रम आयोजित केले जातात. गुजरातमध्ये ही सार्वजनिक सुट्टी देखील आहे.

--दादासाहेब कारंडे
Edited By: सागर जोशी
-----------------------

                  (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-टी व्ही ९ मराठी.कॉम)
                 ---------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-01.05.2023-सोमवार.
=========================================