दिन-विशेष-लेख-मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन-I

[Atul Kaviraje]

                                    "दिन-विशेष-लेख"
                               "मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन"
                              -------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-25.06.2023-रविवार आहे. २५ जून हा दिवस "मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

                              भूगोल--

                 मुख्य लेख: मोझांबिकचा भूगोल

                        उपग्रह प्रतिमा--

     309,475 चौरस मैल (801,537 किमी 2 ) मध्ये, मोझांबिक हा जगातील 35 वा सर्वात मोठा देश आहे. मोझांबिक हे आफ्रिकेच्या आग्नेय किनार्‍यावर वसलेले असून दक्षिणेस इस्वातिनी , नैऋत्येस दक्षिण आफ्रिका , पश्चिमेस झिम्बाब्वे , वायव्येस झांबिया व मलावी , उत्तरेस टांझानिया व पूर्वेस हिंद महासागर आहे. मोझांबिक हे अक्षांश 10° आणि 27°S आणि रेखांश 30° आणि 41°E दरम्यान आहे .

     झांबेझी नदीने देश दोन स्थलाकृतिक प्रदेशांमध्ये विभागला आहे. झांबेझीच्या उत्तरेला, अरुंद किनारी पट्टी अंतर्देशीय टेकड्या आणि कमी पठारांना मार्ग देते. खडबडीत उंच प्रदेश आणखी पश्चिमेस आहेत; त्यात नियासा हाईलँड्स, नमुली किंवा शायर हायलँड्स, अँगोनिया हायलँड्स, टेटे हायलँड्स आणि माकोंडे पठार, मिओम्बो वुडलँड्सचा समावेश आहे. झांबेझीच्या दक्षिणेला, सखल भाग विस्तृत आहेत ज्यामध्ये माशोनालँड पठार आणि लेबॉम्बो पर्वत खोल दक्षिणेस आहेत.

     देशात पाच प्रमुख नद्या आणि अनेक लहान नद्या आहेत ज्यात सर्वात मोठी आणि सर्वात महत्वाची झांबेझी आहे. देशात चार उल्लेखनीय सरोवरे आहेत: लेक नियासा (किंवा मलावी), लेक चिउटा , काहोरा बासा आणि शिरवा सरोवर , सर्व उत्तरेकडे. मापुटो , बेरा , नामपुला , टेटे , क्वेलीमाने , चिमोयो , पेम्बा , इनहम्बाने , झाई-झाई आणि लिचिंगा ही प्रमुख शहरे आहेत .

                              हवामान--

                  मुख्य लेख: मोझांबिकचे हवामान

     मोझांबिकमध्ये दोन ऋतू असलेले उष्णकटिबंधीय हवामान आहे: ऑक्टोबर ते मार्च हा ओला हंगाम आणि एप्रिल ते सप्टेंबर कोरडा हंगाम . हवामानाची परिस्थिती मात्र उंचीवर अवलंबून असते. किनारपट्टीवर पाऊस जास्त असतो आणि उत्तर आणि दक्षिण भागात कमी होतो. प्रदेशानुसार वार्षिक पर्जन्यमान 500 ते 900 मिमी (19.7 ते 35.4 इंच) पर्यंत बदलते, सरासरी 590 मिमी (23.2 इंच). ओल्या हंगामात चक्रीवादळ सामान्य आहेत. मापुटोमध्ये जुलैमध्ये सरासरी तापमान 13 ते 24 °C (55.4 ते 75.2 °F) आणि फेब्रुवारीमध्ये 22 ते 31 °C (71.6 ते 87.8 °F) पर्यंत असते.

     2019 मध्ये मोझांबिकला इडाई आणि केनेथ या विनाशकारी चक्रीवादळांमुळे पूर आणि विनाशाचा सामना करावा लागला , एकाच हंगामात दोन चक्रीवादळे पहिल्यांदाच देशावर धडकली होती.

                              वन्यजीव--

               मुख्य लेख: मोझांबिकचे वन्यजीव--

     मोझांबिकमध्ये 740 पक्ष्यांच्या प्रजाती आहेत , ज्यात 20 जागतिक स्तरावर धोक्यात आलेल्या प्रजाती आणि दोन ओळखल्या जाणार्‍या प्रजाती आहेत आणि 200 हून अधिक सस्तन प्राण्यांच्या प्रजाती मोझांबिकमध्ये स्थानिक आहेत, ज्यामध्ये गंभीरपणे धोक्यात असलेल्या सेलोस' झेब्रा , व्हिन्सेंटचे झुडूप गिलहरी आणि 13 प्रजाती आहेत.

     संरक्षित क्षेत्रांमध्ये तेरा वन राखीव, सात राष्ट्रीय उद्याने, सहा निसर्ग राखीव, तीन सीमा संरक्षण क्षेत्रे आणि तीन वन्यजीव किंवा खेळ राखीव क्षेत्रे यांचा समावेश होतो. देशाचा 2019 फॉरेस्ट लँडस्केप इंटिग्रिटी इंडेक्स म्हणजे 6.93/10 स्कोअर होता, 172 देशांपैकी तो जागतिक स्तरावर 62 व्या क्रमांकावर होता.

--विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोश
---------------------------

                       (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-en.विकिपीडिया.ऑर्ग)
                      ----------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-25.06.2023-रविवार.
=========================================