दिन-विशेष-लेख-विमान दिन

[Atul Kaviraje]

                                   "दिन-विशेष-लेख"
                                      "विमान दिन"
                                  -----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-19.08.2023-शनिवार आहे.  १९ ऑगस्ट-हा दिवस "विमान दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

             जुन्या विमानांना काय म्हणतात?--

     पुरातन, क्लासिक, हेरिटेज, ऐतिहासिक, अनुभवी किंवा विंटेज विमाने ही अप्रचलित प्रकारची विमाने आहेत जी त्यांच्या सामान्य जीवनाच्या पलीकडे जतन केलेली आहेत. त्यांचे मालक सामान्यतः विमानचालन संग्रहालये, सशस्त्र सेना किंवा खाजगी उत्साही असतात.

              भारतात पहिले विमान कोणी बनवले?--

     शिवकर बापूजी तळपदे (1864 - 1916) हे सर जेजे स्कूल ऑफ आर्टमधील भारतीय प्रशिक्षक होते ज्यांना संस्कृत आणि विमानचालनात रस होता. तो मुंबईत राहत होता आणि 1895 मध्ये त्याने मानवरहित, हवेपेक्षा जड विमान बांधले आणि उडवले असा दावा केला जातो.

              पहिले विमान कधी उड्डाण केले?--

     संक्षिप्त वर्णन. विल्बर आणि ऑर्विल राइट यांनी पहिले यशस्वी पॉवर चालणारे विमान, 1903 राइट फ्लायर तयार करण्यासाठी चार वर्षे संशोधन आणि विकास खर्च केला. 17 डिसेंबर 1903 रोजी किट्टी हॉक, नॉर्थ कॅरोलिना येथे ते प्रथम उड्डाण केले, ज्याच्या नियंत्रणाखाली ऑर्व्हिल होते.

             राईट ब्रदर्सचे विमान कसे चालले?--

     राईट बंधूंनी त्यांच्या स्वत: च्या पवन बोगद्याचा वापर करून (जे त्यांनी स्वतः डिझाइन केले आणि बांधले) सहाय्याने त्यांचे स्वतःचे प्रोपेलर डिझाइन आणि बनवले. प्रणोदकांनी पंख फिरवण्याचे काम केले; त्यांच्या फिरत्या गतीने क्षैतिज लिफ्ट किंवा "थ्रस्ट" तयार केले जे विमानाला हवेतून ढकलले .

            विमानाचा शोध इतका महत्त्वाचा का होता?--

     मानवी उड्डाणाच्या आगमनाने केवळ आपली हालचाल करण्याची शक्ती वाढवली नाही, तर आपली दृष्टीही वाढवली : वरून पृथ्वी पाहण्याची क्षमता आम्हाला प्राप्त झाली. राइट्सच्या कालखंडातील प्रगतीपूर्वी, कदाचित हजारो मानवी उड्डाणे होती, बहुतेक फुग्यांमध्ये.

              विमाने किती काळ उडू शकतात?-इंधन क्षमता--

     मोठ्या विमानांच्या इंधन टाक्या, जसे की Airbus A380 आणि Boeing 747-800, अनुक्रमे 140,000 आणि 216,000 लिटर पेट्रोल ठेवू शकतात. ही विमाने तब्बल 16 ते 18 तास नॉनस्टॉप उड्डाण करू शकतात, 15,000 किलोमीटर इतके अंतर गाठू शकतात.

             विमान किती वर्षे उड्डाण करू शकते?--

     अमरग: जगातील सर्वात मोठे बोनयार्ड. सरासरी, विमान निवृत्त होण्यापूर्वी सुमारे 30 वर्षे चालते. एक बोईंग 747 सुमारे 35,000 प्रेशरायझेशन सायकल आणि फ्लाइट सहन करू शकते—सुमारे 135,000 ते 165,000 फ्लाइट तास—धातूचा थकवा येण्यापूर्वी. 747 सुमारे 27 वर्षांच्या सेवेनंतर निवृत्त होतात.

           भारतातील विमान वाहतूक क्षेत्र म्हणजे काय?--

     इंटरनॅशनल एअर ट्रान्सपोर्ट असोसिएशन (IATA) नुसार, भारतातील विमान वाहतूक, स्थूलपणे लष्करी आणि नागरी उड्डाणात विभागलेली, जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी विमान वाहतूक बाजारपेठ आहे.

           विमान वाहतूक उद्योगाबद्दल तुम्हाला काय माहिती आहे?--

     मूलत:, विमानचालन उद्योग यांत्रिक हवाई प्रवास सुलभ करण्यासाठी थेट गुंतलेले सर्व व्यवसाय समाविष्ट करते . विमान वाहतूक क्षेत्र एक महत्त्वाची भूमिका बजावत असताना, हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की त्यात लष्करी विमान वाहतूक कंपन्या, विमान उत्पादक आणि इतर व्यवसायांचा समावेश आहे.

            भारतात विमान वाहतूक उद्योग किती आहेत?--

     देशात सध्या 148 विमानतळ आहेत आणि आसन क्षमतेच्या बाबतीत हे जगातील तिसरे मोठे देशांतर्गत बाजारपेठ आहे.

              भारतात हवाई सेवा कोणत्या वर्षी सुरू झाली?--

     हँडली पेज इंडो-बर्मीज ट्रान्सपोर्ट ही सध्याची भारतातील पहिली व्यावसायिक विमान कंपनी होती. 15 ऑक्टोबर 1932 रोजी, जेआरडी टाटा यांनी कराचीहून जुहू विमानतळावर मेलची एक खेप उडवली. त्यांची विमानसेवा नंतर एअर इंडिया झाली.

                        (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-गुगल.कॉम)
                       ------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-19.08.2023-शनिवार.
=========================================