दिन-विशेष-लेख-हिन्दी भाषा दिन-A

[Atul Kaviraje]

                                  "दिन-विशेष-लेख"
                                  "हिन्दी भाषा दिन"
                                 -----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-14.09.2023-गुरुवार आहे.  १४ सप्टेंबर-हा दिवस "हिन्दी भाषा दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     १४ सप्टेंबर १९४९ रोजी घटना समितीने भारतीय संघराज्याच्या राजभाषेत ऐतिहासिक निर्णय घेऊन हिंदी भाषेला राजभाषेचा सन्मान दिला. त्यामुळे दरवर्षी १४ सप्टेंबर हा दिवस 'हिंदी दिन' म्हणून साजरा केला जातो. राज्यघटनेच्या आठव्या अनुसूचीमध्ये सध्या बावीस भाषांना राष्ट्रभाषा म्हणून दर्जा देण्यात आला आहे.

            जागतिक हिंदी दिवस / Hindi Diwas - 14 September--

     आपला भारत देश संस्कृती आणि विविधतेने भरलेला आहे. आपल्या भारतामध्ये "29 राज्य आणि 7 केंद्रशासित प्रदेश आहेत." आपल्या भारतामध्ये 44 भाषा बोलली जातात. त्यामध्ये "हिंदी ही आपल्या भारताची राष्ट्रभाषा आहे." जेव्हा भारताला ब्रिटिशांकडून स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा भारतीय संसदेमध्ये हिंदी भाषेला राष्ट्रभाषा म्हणून दर्जा देण्यात यावा अशी विनंती केली गेली होती. त्यानंतर 14 सप्टेंबर 1949 रोजी हिंदी या भाषेला भारतीय राष्ट्रभाषेचा दर्जा देण्यात आला.

     आज हिंदी भाषा आहे जगामध्ये 4 थ्या क्रमांकाची भाषा आहे, जी सर्वात जास्त बोलली जाते. पहिल्या नंबरवर चिनी भाषा म्हणजेच (Mandarin) बोलली जाते. त्यानंतर दुसऱ्या नंबर वर स्पॅनिश ही भाषा आहे. त्यानंतर इंग्लिश जगामध्ये तिसऱ्या क्रमांकाची भाषा इंग्लिश आहे.

     हिंदी ही जगातील प्रमुख भाषांपैकी एक आहे. जगातील प्राचीन, समृद्ध आणि सोपी भाषा असण्याबरोबरच हिंदी ही आपली 'राष्ट्रीय भाषा' आहे. ती आपल्याला जगभर आदरही देते. भारतात दरवर्षी 14 सप्टेंबर रोजी हिंदी दिवस साजरा केला जातो.

     भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर 14 सप्टेंबर 1949 रोजी संविधान सभेने एकमताने निर्णय घेतला की हिंदी भाषा ही भारताची अधिकृत भाषा असेल. राष्ट्रभाषा प्रचार समिती, वर्धा यांच्या विनंतीनुसार, या महत्त्वाच्या निर्णयाचे महत्त्व दर्शविण्यासाठी आणि प्रत्येक प्रदेशात हिंदीचा प्रसार करण्यासाठी, 14 सप्टेंबर 1953 पासून दरवर्षी संपूर्ण भारतात 'हिंदी दिवस' म्हणून साजरा केला जात होता.

     हिंदी हिंदुस्थानची भाषा आहे. राष्ट्रभाषा ही कोणत्याही देशाची ओळख आणि अभिमान असते. हिंदी हिंदुस्थानला बांधून ठेवते. त्याबद्दल आपले प्रेम आणि आदर दाखवणे हे आपले राष्ट्रीय कर्तव्य आहे. या कर्तव्यासाठी, आम्ही 14 सप्टेंबरचा दिवस 'हिंदी दिवस' म्हणून साजरा करतो. काश्मीरपासून कन्याकुमारीपर्यंत, साक्षरांपासून निरक्षरांपर्यंत प्रत्येक वर्गातील लोकांना हिंदी भाषा सहज समजते. ही या भाषेची ओळख देखील आहे की ती बोलण्यात आणि समजण्यात कोणालाही अडचण येत नाही.

     बदलत्या युगाबरोबर इंग्रजीने भारताच्या मातीवर आपले पाय रोवले आहेत. ज्यामुळे आज आपल्याला आपली राष्ट्रीय भाषा एका दिवसाच्या नावाने साजरी करावी लागेल. पूर्वी जिथे इंग्रजीचे माध्यम शाळांमध्ये फारसे नव्हते, आज त्यांची मागणी वाढल्याने देशातील मोठ्या शाळांमध्ये शिकणारी मुले हिंदीत मागे पडत आहेत. एवढेच नाही तर त्यांना हिंदी व्यवस्थित कसे लिहावे आणि कसे बोलावे हे देखील माहित नाही. भारतात राहताना हिंदीला महत्त्व न देणे ही सुद्धा आपली मोठी चूक आहे.

--by Shrikant
---------------

                  (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-इन्फॉर्मेशनमराठी.को.इन)
                 ------------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-14.09.2023-गुरुवार.
=========================================