दिन-विशेष-लेख-हिन्दी भाषा दिन-B

[Atul Kaviraje]

                                  "दिन-विशेष-लेख"
                                  "हिन्दी भाषा दिन"
                                 -----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-14.09.2023-गुरुवार आहे.  १४ सप्टेंबर-हा दिवस "हिन्दी भाषा दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     हिंदी जाणून घेणे आणि बोलणे बाजारात अशिक्षित किंवा भ्याड किंवा फालतू दृष्टीकोनातून पाहिले जाते, ते अजिबात योग्य नाही. आम्हाला स्वातंत्र्य मिळाले, पण आम्हाला स्वभाषा मिळू शकली नाही, त्याशिवाय स्वातंत्र्य अजूनही अपूर्ण आहे. म्हणून, देशातील प्रत्येक नागरिकाच्या सन्मानासाठी, प्रत्येक भारतीयाने प्रत्येक ठिकाणी, प्रत्येक स्तरावर आणि प्रत्येक वेळी आपली भाषा वापरणे सुरू ठेवणे आवश्यक आहे. आज प्रत्येक पालकांनी आपल्या मुलांना परदेशी भाषा शिकवण्याकडे जितके लक्ष दिले जाते त्यापेक्षा हिंदीकडे अधिक लक्ष दिले पाहिजे.

     हिंदीने आपल्याला जगात नवी ओळख दिली आहे. भारतात दरवर्षी 14 सप्टेंबर रोजी हिंदी दिवस साजरा केला जातो. हिंदी ही जगातील प्रमुख भाषांपैकी एक आहे. जगातील प्राचीन, समृद्ध आणि सोपी भाषा असण्याबरोबरच हिंदी ही आपली 'राष्ट्रीय भाषा' आहे. ती आपल्याला जगभर आदरही देते. ही आपल्या सन्मानाची, स्वाभिमानाची आणि अभिमानाची भाषा आहे. हिंदी भाषा ही जगातील 4 क्रमाकांची सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.

              हिंदी भाषेला मान्यता (14 सप्टेंबर 1949)--

     भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर 14 सप्टेंबर 1949 रोजी संविधान सभेने एकमताने निर्णय घेतला की हिंदी भाषा ही भारताची अधिकृत भाषा असेल. राष्ट्रभाषा प्रचार समिती, वर्धा यांच्या विनंतीवरून, प्रत्येक वर्षी 14 सप्टेंबर हा राष्ट्रभाषा प्रचार समिती, वर्धा यांच्या विनंतीवर 1953 पासून 'हिंदी दिवस' म्हणून साजरा केला जाईल, जेणेकरून या महत्त्वपूर्ण निर्णयाचे महत्त्व स्पष्ट होईल आणि प्रत्येक प्रदेशात हिंदीचा प्रसार होईल.

     हिंदी महत्त्व हळूहळू हिंदिभाषेचा प्रसार वाढत आहे आणि ही भाषा राष्ट्रभाषा म्हणून बाहेर काढली. आता आपली राष्ट्रीय भाषा देखील आंतरराष्ट्रीय स्तरावर खूप आवडली आहे. याचे एक कारण म्हणजे आपली भाषा आपल्या देशाच्या संस्कृतीचे आणि संस्कारांचे प्रतिबिंब आहे. आज जगाच्या कानाकोपऱ्यातून विद्यार्थी आपली भाषा आणि संस्कृती जाणून घेण्यासाठी आपल्या देशाकडे वळत आहेत. एका हिंदुस्थानीला किमान त्याची स्वतःची भाषा अर्थात हिंदी माहित असणे आवश्यक आहे, त्याच वेळी आपल्याला हिंदीचा आदर करायला शिकले पाहिजे.

            ते कधी आणि का साजरे केले जाते –

     हिंदी दिन भारतात दरवर्षी '14 सप्टेंबर 'रोजी साजरा केला जातो . हिंदी हिंदुस्थानची भाषा आहे. राष्ट्रभाषा ही कोणत्याही देशाची ओळख आणि अभिमान असते. हिंदी भारताला बांधून ठेवते. त्याबद्दल आपले प्रेम आणि आदर दाखवणे हे आपले राष्ट्रीय कर्तव्य आहे. या कर्तव्यासाठी, आम्ही 14 सप्टेंबरचा दिवस 'हिंदी दिवस' म्हणून साजरा करतो.

     काश्मीरपासून कन्याकुमारीपर्यंत, साक्षरांपासून निरक्षरांपर्यंत प्रत्येक वर्गातील लोकांना हिंदी भाषा सहज समजते. ही या भाषेची ओळख देखील आहे की ती बोलण्यात आणि समजण्यात कोणालाही अडचण येत नाही. पूर्वीच्या काळी इंग्रजीचा फारसा वापर केला जात नव्हता, तेव्हा या भाषेचा भारतीय किंवा भारताबाहेर राहणाऱ्या प्रत्येक वर्गाने आदर केला होता. पण बदलत्या युगाबरोबर इंग्रजीने भारताच्या मातीवर आपले पाय रोवले आहेत.

     ज्यामुळे आज आपल्याला आपली राष्ट्रीय भाषा एका दिवसाच्या नावाने साजरी करावी लागेल. पूर्वी जिथे इंग्रजीचे माध्यम शाळांमध्ये फारसे नव्हते, आज त्यांची मागणी वाढल्यामुळे देशातील मोठ्या शाळांमध्ये शिकणारी मुले हिंदीमध्ये मागे पडत आहेत. एवढेच नाही तर त्यांना हिंदी व्यवस्थित कसे लिहावे आणि कसे बोलावे हे देखील माहित नाही. भारतात राहताना हिंदीला महत्त्व न देणे ही सुद्धा आपली मोठी चूक आहे.

--by Shrikant
----------------

                   (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-इन्फॉर्मेशनमराठी.को.इन)
                  ------------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-14.09.2023-गुरुवार.
=========================================