दिन-विशेष-लेख-१६ नोव्हेंबर, १८६८: हेलियमचा शोध-

[Atul Kaviraje]

१८६८: लॅकियर आणि नान्सेन या शास्त्रज्ञांनी खग्रास सूर्यग्रहणाचा अभ्यास करून हेलियमचा शोध लावला. ग्रीक सूर्यदेवता 'हेलिऑस' वरुन त्या वायूला हे नाव देण्यात आले आहे.

१६ नोव्हेंबर, १८६८: हेलियमचा शोध-

१६ नोव्हेंबर १८६८ रोजी लॅकियर आणि नान्सेन या शास्त्रज्ञांनी खग्रास सूर्यग्रहणाच्या अभ्यासादरम्यान हेलियम वायूचा शोध लावला. हे ग्रीक सूर्यदेवता "हेलिऑस"च्या नावावरून नामांकित करण्यात आले आहे.

महत्वाचे मुद्दे
ग्रहणाचा अभ्यास: खग्रास सूर्यग्रहणाच्या वेळी सूर्याच्या पृष्ठभागावर असलेल्या गॅसांमध्ये विविध वायूंचे विश्लेषण केले जाते. याचवेळी लॅकियर आणि नान्सेन यांनी हेलियमचा शोध घेतला.

हेलियमचा गुणधर्म: हेलियम हा एक अल्कली धातू आहे आणि त्याचे मुख्य गुणधर्म म्हणजे तो रंगहीन, गंधहीन, आणि अतिशय हलका वायू आहे. यामुळे तो अनेक उद्योगांमध्ये आणि प्रयोगशाळांमध्ये वापरला जातो.

अंतराळ विज्ञान: हेलियमचा शोध अंतराळ विज्ञानासाठी महत्त्वपूर्ण होता, कारण तो सूर्याच्या संरचनेतील एक महत्त्वाचा घटक आहे. सूर्याच्या उष्णतेच्या प्रक्रियेत हेलियमची भूमिका महत्त्वाची आहे.

उपयोग: आज, हेलियमचा उपयोग विविध क्षेत्रांमध्ये केला जातो, जसे की बलून, अणुऊर्जा, आणि वैद्यकीय उपकरणांमध्ये.

शोधाची महत्ता: हेलियमच्या शोधाने संपूर्ण विज्ञान क्षेत्रात एक नवीन अध्याय सुरू केला. हा शोध फक्त एक वायू म्हणून महत्त्वाचा नाही, तर त्याचा उपयोग अनेक शास्त्रीय प्रयोगांमध्ये केला जातो.

निष्कर्ष
१६ नोव्हेंबर, १८६८ चा दिवस विज्ञानाच्या क्षेत्रात एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. लॅकियर आणि नान्सेन यांच्या कार्यामुळे हेलियम वायूचा शोध लागला, जो आजही अनेक वैज्ञानिक आणि औद्योगिक अनुप्रयोगांमध्ये वापरला जातो. हे शोध विज्ञानाच्या प्रगतीसाठी एक प्रेरणा आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-16.11.2024-शनिवार.
===========================================