दिन-विशेष-लेख-२१ नोव्हेंबर १९०६: चीनने अफिम व्यापारावर बंदी घातली-

[Atul Kaviraje]

१९०६: चीन ने आजच्याच दिवशी १९०६ साली अफिम च्या व्यापारावर बंदी घातली होती.

२१ नोव्हेंबर १९०६: चीनने अफिम व्यापारावर बंदी घातली-

२१ नोव्हेंबर १९०६ हा दिवस चीनसाठी ऐतिहासिक होता, कारण या दिवशी चीनने अफिमच्या व्यापारावर बंदी घातली. अफिमचा व्यापार आणि वापर चीनमध्ये त्याच्या साम्राज्याच्या अंतिम टप्प्यांत एक गंभीर समस्या बनला होता. १९व्या शतकाच्या उत्तरार्धात अफिमच्या व्यापारामुळे चीनमध्ये एक मोठा समाजिक, आरोग्य आणि आर्थिक संकट उभे राहिले होते.

अफिमच्या व्यापाराचा इतिहास:
अफिमचा व्यापार चीनमध्ये १८व्या शतकाच्या अखेरीस ब्रिटन आणि इतर पश्चिमी देशांद्वारे मोठ्या प्रमाणात सुरू झाला. ब्रिटनने चीनमध्ये अफिम निर्यात सुरू केली, ज्यामुळे चीनमध्ये अफिमच्या वापराचे प्रमाण वाढले. या व्यापारामुळे चीनच्या आर्थ‍िक आणि सामाजिक स्थितीवर गंभीर परिणाम झाला.

पहिली अफिम युद्ध (१८३९-१८४२):
ब्रिटनने चीनमध्ये अफिमच्या व्यापारासाठी दबाव आणला आणि त्याच्या विरोधात चीनने उचललेल्या कडक पावलांमुळे पहिली अफिम युद्ध (Opium War) सुरू झाली. युद्धाच्या शेवटी चीनला पराजय स्वीकारावा लागला आणि नानजिंग करार (Treaty of Nanking) नुसार चीनने ब्रिटनला व्यापार करण्याची परवानगी दिली. यामुळे अफिमच्या व्यापाराचे प्रमाण वाढले.

दुसरी अफिम युद्ध (१८५६-१८६०):
ब्रिटन आणि फ्रान्सने एकत्र येऊन दुसरी अफिम युद्ध चीनविरोधात चालवली. यामध्येही चीनला पराभवाचा सामना करावा लागला आणि अफिमच्या व्यापारावर अधिक नियंत्रण ठेवण्यासाठी पश्चिमी देशांनी अधिक पावले उचलली.

अफिमच्या वापराचे परिणाम:
अफिमचा वापर चीनमध्ये आरोग्याच्या गंभीर समस्यांना जन्म देत होता. अफिमच्या व्यसनामुळे लोकांची शारीरिक आणि मानसिक स्थिती खराब होऊ लागली, ज्यामुळे त्यांच्या कार्यक्षमता आणि सामाजिक जीवनावर वाईट परिणाम होऊ लागला. यामुळे कृषी उत्पादनात घट, आर्थिक नाश, आणि सामाजिक असंतोष निर्माण झाला.

चीनने अफिम व्यापारावर बंदी का घातली?
चीनने अफिमच्या व्यापारावर बंदी घालण्याचे निर्णय काढले कारण अफिममुळे देशाच्या सामाजिक आणि आर्थिक संरचनेला धोका निर्माण झाला होता. १९व्या शतकाच्या शेवटी चीनच्या सम्राटांनी अफिमच्या धोक्याचा गंभीरपणे विचार केला आणि अफिमच्या व्यापारावर बंदी घालण्यासाठी पाऊले उचलली.

१९०६ मध्ये अफिमच्या व्यापारावर बंदी घालणे चीनच्या इतिहासातील एक मोठा टप्पा ठरला. या बंदीमुळे देशामध्ये अफिमच्या उत्पादनावर आणि वितरणावर नियंत्रण आणण्यात आले, आणि त्याचा वापर कमी करण्याच्या प्रयत्नांना चालना मिळाली.

चीनच्या पुढील पावलांचे महत्त्व:
राष्ट्रीय एकात्मता: अफिमवरील बंदीमुळे चीनमध्ये असलेल्या वेगवेगळ्या राज्यांमधील एकात्मता साधण्यास मदत झाली.
आरोग्य सुधारणा: अफिमच्या वापरामुळे निर्माण झालेल्या सामाजिक आणि आरोग्य समस्यांवर नियंत्रण ठेवण्याचा मार्ग मोकळा झाला.
आर्थिक सुधारणा: अफिमचा व्यापार थांबल्यामुळे चीनच्या आर्थ‍िक स्थितीवर होणारे दुष्परिणाम कमी झाले.

निष्कर्ष:
२१ नोव्हेंबर १९०६, चीनच्या इतिहासात एक महत्त्वाचा दिवस म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी चीनने अफिमच्या व्यापारावर बंदी घातली, ज्यामुळे त्याच्या सामाजिक, आर्थिक आणि आरोग्याच्या समस्यांवर नियंत्रण आणण्याचा मार्ग मोकळा झाला. अफिमवर बंदी घालण्याचे निर्णय चीनच्या संवर्धनात्मक आणि सुधारक दृष्टिकोनाचा भाग होते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.11.2024-गुरुवार.
===========================================