दिन-विशेष-लेख-22 नोव्हेंबर, १९४८: मुंबई शहराला चक्रीवादळाचा जबरदस्त तडाखा-

[Atul Kaviraje]

१९४८: मुंबई शहराला चक्रीवादळाचा जबरदस्त तडाखा

22 नोव्हेंबर, १९४८: मुंबई शहराला चक्रीवादळाचा जबरदस्त तडाखा-

२२ नोव्हेंबर १९४८ रोजी मुंबई शहराला एक भयंकर चक्रीवादळ (Cyclone) लागला, ज्यामुळे शहरात प्रचंड नासधूस झाली. या चक्रीवादळाला "बॉम्बे सायक्लोन" म्हणून ओळखले जाते. १९४८ च्या या चक्रीवादळामुळे मुंबईतील समुद्र किनाऱ्याला, घरांचे छप्पर उडणे, मोठ्या प्रमाणावर वाढलेली पाणी पातळी आणि इतर अनेक विध्वंसक परिणाम झाले होते.

चक्रीवादळाचे वैशिष्ट्य:
मुंबईला १९४८ मध्ये जे चक्रीवादळ तडाखा दिले होते, ते त्याच्या तीव्रतेमुळे ऐतिहासिक ठरले. चक्रीवादळामुळे शहरातील अनेक घरांची छप्परे उडाली, वाढलेल्या पावसामुळे बरेच रस्ते डुबले, आणि सागरी किनाऱ्यावर प्रचंड लाटा आणि वाऱ्यांचा जोर वाढला.

चक्रीवादळामुळे मुंबई शहरात मोठ्या प्रमाणात विध्वंस झाला आणि कमीत कमी १०० लोकांचा मृत्यू झाला, तर अनेक लोक जखमी झाले.
समुद्राच्या लाटा आणि जोरदार वाऱ्यामुळे मुंबईतील बोटांची बिघाड झाली आणि समुद्रकिनाऱ्यावरील वस्त्या पूर्णपणे उध्वस्त होऊन अनेक कुटुंबे बेघर झाली.

परिणाम आणि आपत्ती व्यवस्थापन:
या चक्रीवादळामुळे मुंबईतील अनेक भागांमध्ये वीजपुरवठा बंद झाला, रस्ते वाहतुकीला मोठा फटका बसला आणि सार्वजनिक जीवन ठप्प झाले.
चक्रीवादळामुळे झालेल्या मोठ्या आपत्तीला तोंड देण्यासाठी बचावकार्य सुरू करण्यात आले. सरकारने आणि स्थानिक प्रशासनाने मदतीचे पॅकेज जाहीर केले आणि बचाव कार्य करणाऱ्या संस्था व स्वयंसेवी संघटनांनी मदतीसाठी आपले हात पुढे केले.

इतिहासातील महत्त्व:
१९४८ च्या चक्रीवादळाने मुंबई शहराच्या आपत्ती व्यवस्थापनावर एक मोठा धक्का दिला. त्यानंतर शहराने आपत्तींच्या व्यवस्थापनासाठी विविध उपाययोजना आणि सुरक्षेचे उपाय घेतले.
या घटनेने मुंबई शहरातील पर्यावरणीय धोके, जलवायु बदल आणि सामाजिक व पर्यावरणीय संरचना सुधारण्याच्या दृष्टीने उपाययोजनांची गरज लक्षात आणून दिली.
मुंबईच्या १९४८ च्या चक्रीवादळाने शहराच्या दृष्टीकोनात एक ऐतिहासिक धडा दिला, ज्यामुळे आपत्ती व्यवस्थापनाची गरज आणि नागरिकांच्या सुरक्षेची महत्त्वता अधिक ठळकपणे समजून घेतली गेली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.11.2024-शुक्रवार.
===========================================