दिन-विशेष-लेख-23 नोव्हेंबर, 1955 -कोकोस (केलिंग) आयलंड्स इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलिया

[Atul Kaviraje]

१९५५: कोकोज आयलंड्स या बेटांचा ताबा इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलियाकडे देण्यात आला.

23 नोव्हेंबर, 1955 - कोकोस (केलिंग) आयलंड्स इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलियाकडे हस्तांतरित-

२३ नोव्हेंबर १९५५ रोजी, कोकोस आयलंड्स (Cocos Islands) किंवा केलिंग आयलंड्स (Keeling Islands) हा बेटांचा समूह इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलियाच्या ताब्यात देण्यात आला.

कोकोस (केलिंग) आयलंड्स - भूगोल आणि इतिहास:
कोकोस आयलंड्स हा आसियान महासागर मध्ये स्थित एक बेटांचा छोटा समूह आहे. याचा स्थानिक इथिप्पी नाव "केलिंग आयलंड्स" असं आहे, आणि ही बेटं ऑस्ट्रेलियाच्या पश्चिम किनाऱ्यापासून सुमारे २,७५० किलोमीटर (१,७१० मील) दूर स्थित आहेत.
हा बेटांचा समूह २७ बेटांनी बनलेला आहे, ज्यात फक्त २ प्रमुख बेटे आहेत, West Island आणि Home Island. बेटांचा मुख्य उपयोग ऑस्ट्रेलियाच्या सामरिक दृष्टिकोनातून केला जातो.

इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलियाकडे हस्तांतरण:
कोकोस आयलंड्स किंवा केलिंग आयलंड्स १८३० मध्ये इंग्लंडने ताब्यात घेतली होती. यापूर्वी, या बेटांवर सुमारे १९व्या शतकाच्या मध्यावर ब्रिटिश व्यापारी आणि मلاحांनी वास केला होता. इंग्लंडने या बेटांचा उपयोग मुख्यतः नाविक तळ आणि वाणिज्यिक धान्य उत्पादन यासाठी केला.
१९५५ मध्ये, इंग्लंडने या बेटांचा ऑस्ट्रेलियाच्या ताब्यात देण्याचा निर्णय घेतला, त्यासाठी ऑस्ट्रेलिया आणि इंग्लंड यांच्यात करार झाला. हा करार मुख्यतः ऑस्ट्रेलियाच्या सामरिक आणि धोरणात्मक महत्त्वाच्या आवश्यकता लक्षात घेऊन झाला.
या बेटांचा सामरिक महत्त्व ऑस्ट्रेलियासाठी खूप मोठा होता. या बेटांवर इंग्लंडच्या जागेची पुनर्रचना आणि सामरिक उपयोगांच्या दृषटिकोनातून, ऑस्ट्रेलियाने या बेटांचा ताबा घेतला.

ऑस्ट्रेलियामधील स्थिती:
१९५५ मध्ये कोकोस आयलंड्स ऑस्ट्रेलियाचे पार्टी ऑफ इंडियन ओशियन टेरिटोरी म्हणून औपचारिकपणे घोषित करण्यात आले. यामुळे ऑस्ट्रेलिया या बेटांचा राजकीय आणि प्रशासनिक ताबा घेण्यास सक्षम झाले.
या बेटांवर ऑस्ट्रेलियाचे अधिकार आजही कायम आहेत, आणि यावर ऑस्ट्रेलियाची शासकीय वर्तमन-व्यवस्था कार्यरत आहे.

महत्त्व:
सामरिक दृष्टिकोन: कोकोस आयलंड्सचा सामरिक महत्त्व ऑस्ट्रेलियाच्या पायाभूत संरचनेतून येतो. याचा उपयोग नाविक तळ म्हणून, तसेच रडार स्टेशन म्हणूनही केला जातो.

सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व: या बेटांवर जास्त लोकसंख्या नाही, परंतु त्यावर मुलायम समाजाची वस्ती आहे ज्यांना 'कोकोस आयलंड्स लोक' म्हणून ओळखले जाते. यांचे मुख्य व्यवसाय म्हणजे मत्स्य व्यवसाय आणि कृषी उद्योग.

ऑस्ट्रेलियाच्या राज्यव्यवस्थेतील भूमिका: कोकोस आयलंड्सवरील प्रशासन ऑस्ट्रेलियाच्या बाह्य प्रदेश (External Territory) म्हणून घेतले जाते, ज्यामुळे त्यांचा विकास आणि प्रशासन ऑस्ट्रेलियाच्या नेत्यांकडूनच केला जातो.

निष्कर्ष:
कोकोस आयलंड्स (Cocos Islands) १९५५ मध्ये इंग्लंडकडून ऑस्ट्रेलियाकडे हस्तांतरित झाल्यावर, या बेटांनी ऑस्ट्रेलियाच्या सामरिक आणि भौगोलिक महत्त्वामध्ये एक महत्त्वपूर्ण भूमिका पार केली आहे. या बेटांचा राजकीय, सामाजिक, आणि आर्थिक दृषटिकोनातून आजही ऑस्ट्रेलियाला फायदा होतो, आणि ते एक विशेष बाह्य प्रदेश म्हणून ओळखले जातात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-23.11.2024-शनिवार.
===========================================