दिन-विशेष-लेख-२५ नोव्हेंबर – महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस

[Atul Kaviraje]

महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस - २५ नोव्हेंबर हा "महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस" म्हणून पाळला जातो, ज्यामध्ये महिला अधिकारांसाठी जागरूकता वाढवली जाते.

२५ नोव्हेंबर – महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस (International Day for the Elimination of Violence Against Women)

संपूर्ण माहिती:

२५ नोव्हेंबर हा दिवस महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस म्हणून पाळला जातो. या दिवशी महिलांवरील हिंसाचाराच्या विरोधात जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि महिला अधिकारांच्या संरक्षणासाठी अनेक मोहिमा राबवण्यात येतात. या दिवसाची वैशिष्ट्यपूर्ण गोष्ट म्हणजे महिला विरोधी हिंसाचार या गंभीर सामाजिक समस्येवर संपूर्ण जगाचे लक्ष वेधून घेणे आणि याबाबत जागरूकता निर्माण करणे.

इतिहास:
२५ नोव्हेंबर हा दिवस लॅटिन अमेरिकेतील मिराबल बहिणींच्या शौर्यपूर्ण कामगिरीला श्रद्धांजली अर्पण करणारा दिवस आहे. १९६० साली डोमिनिकन रिपब्लिक मध्ये पाट्रिया, मिरेबल आणि अर्नेस्टिना या तीन बहिणी, ज्यांना "मिराबल बहिणी" म्हणून ओळखले जाते, तेव्हा त्यांच्या दडपशाही सरकारविरोधातील संघर्ष करत असताना त्यांची हत्या केली गेली. त्यांचा संघर्ष आणि त्यांना दिलेला छळ महिला हिंसाचाराच्या एका प्रतीक म्हणून लक्षात घेतला जातो.

या घटनेला लक्षात घेऊन, १९८१ मध्ये लॅटिन अमेरिकन आणि कॅरेबियन महिला संघटनांनी २५ नोव्हेंबरला महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस म्हणून पाळण्याची शिफारस केली. पुढे, १९९९ मध्ये संघटित राष्ट्रांनी (UN) याला आंतरराष्ट्रीय दिवस म्हणून मान्यता दिली.

महिला विरोधी हिंसाचाराची विविध रूपे:
महिला विरोधी हिंसाचार अनेक प्रकारे होऊ शकतो. यामध्ये प्रमुख हिंसाचाराचे प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:

शारीरिक हिंसा:

मारहाण, धक्का बसवणे, ठार मारणे इत्यादी शारीरिक अत्याचार.
लैंगिक हिंसा:

बलात्कार, लैंगिक छळ, जबरदस्तीचे शारीरिक संबंध.
मनोबलावर होणारी हिंसा:

महिलांवर मानसिक दडपण, भावनिक अत्याचार, भयभीत करण्याचे प्रकार.
आर्थिक हिंसा:

महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्याचा हक्क न देणे, आर्थिक संसाधनांवर नियंत्रण ठेवणे.
घरगुती हिंसा:

कुटुंबातील सदस्यांद्वारे होणारी शारीरिक आणि मानसिक हिंसा.
सामाजिक हिंसा:

समाजात महिलांवर होणारा सामाजिक बहिष्कार, प्रतिष्ठेला धक्का आणि विधवाविरोधी हिंसा.
महिला विरोधी हिंसाचाराचे परिणाम:
महिला विरोधी हिंसाचाराचे परिणाम महिलांच्या शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक स्थितीवर खूप वाईट होतात. यामुळे महिलांचे आत्मविश्वास कमी होतो, मानसिक अस्वस्थता निर्माण होते, स्वतंत्रतेचे नुकसान होते आणि समाजातील महिलांच्या स्थानावर परिणाम होतो. हे परिणाम एकूणच समाजाच्या प्रगतीला स्थगित करणारे असतात.

महिला विरोधी हिंसाचार विरुद्ध उपाय:
महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस पाळण्याचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे महिलांसाठी एक सुरक्षित वातावरण निर्माण करणे आणि हिंसाचाराच्या प्रत्येक प्रकाराचा विरोध करणे. यासाठी खालील उपाय आणि कृतींचा अवलंब केला जातो:

कायदेशीर संरक्षण:

महिलांसाठी कायदेशीर अधिकार सुनिश्चित करणारे कडक कायदे.
महिलांना धार्मिक, पारंपारिक आणि सांस्कृतिक अत्याचारांपासून संरक्षण देणारी पोलिसी कारवाई.
शिक्षण आणि जागरूकता:

महिला हिंसाचाराच्या प्रकारांवर शिक्षण देणे.
शालेय, महाविद्यालयीन आणि समाजात जागरूकता निर्माण करणाऱ्या कार्यक्रमांचे आयोजन.
महिला सहाय्य केंद्रे:

सपोर्ट ग्रुप्स आणि संचार केंद्रे निर्माण करणे जिथे महिलांना सहाय्य आणि पोलिस संरक्षण मिळू शकते.
सामाजिक आणि मानसिक समर्थन:

आर्थिक आणि मानसिक मदत देणारी प्रणाली.
काउन्सलिंग आणि सामाजिक पुनर्वसन कार्यक्रमांची सुविधा.
आंतरराष्ट्रीय पातळीवर सहकार्य:

महिला विरोधी हिंसाचाराच्या निवारणासाठी देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सहकार्य व सहमतीय योजना.
संयुक्त राष्ट्र संघाने याविषयीचे ठराव आणून, महिला हिंसाचाराच्या निवारणासाठी जागतिक धोरणे आणि कार्यक्रम तयार केले आहेत.
महिला हिंसाचाराविरोधी जागरूकता मोहिमा:
१. सोशल मीडिया अभियान:
सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर महिलांविरोधी हिंसाचारावर आवाज उठवणाऱ्या मोहीम राबवल्या जातात. हॅशटॅग्सच्या माध्यमातून या मोहिमा अधिक प्रभावी बनतात.

२. नुकसानग्रस्त महिलांसाठी शिबिरे:
हिंसाचाराच्या बळी ठरलेल्या महिलांसाठी सामाजिक कार्यकर्त्यांच्या मदतीने शिबिरे आणि कॅम्प्स आयोजित केले जातात, जेणेकरून त्यांना पुनर्वसनाच्या प्रक्रियेत मदत मिळू शकेल.

३. मीडिया आणि चित्रपटांचा उपयोग:
चित्रपट, डॉक्युमेंट्रीज आणि मीडिया रिपोर्ट्स केवळ जनजागृती करतात, तर ते महिलांविरोधी हिंसाचारावर चर्चाही निर्माण करतात.

निष्कर्ष:
२५ नोव्हेंबर हा महिला विरोधी हिंसाचाराच्या समाप्तीचा दिवस महिलांच्या संरक्षणासाठी आणि हक्कांसाठी एक महत्त्वपूर्ण दिवस आहे. यावरील जागरूकता आणि शिक्षणामुळे समाजातील महिलांवरील हिंसा कमी होईल आणि महिलांना सुरक्षितता व समानता मिळेल. महिलांना आत्मनिर्भर बनवण्याचा आणि त्यांच्या अधिकारांना मान्यता देण्याचा जागतिक प्रयत्न २५ नोव्हेंबरसारख्या दिवसांवर आधारित आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.11.2024-सोमवार.
===========================================