दिन-विशेष-लेख- रवींद्रनाथ ठाकूर यांचा जन्म २५ नोव्हेंबर १८६१ रोजी झाला

[Atul Kaviraje]

भारतीय शास्त्रज्ञ व नोबेल पारितोषिक विजेता रवींद्रनाथ ठाकूर यांचा जयंती - रवींद्रनाथ ठाकूर यांचा जन्म २५ नोव्हेंबर १८६१ रोजी झाला, जो भारतीय साहित्याचा महान व्यक्तिमत्त्व आहे.

२५ नोव्हेंबर - भारतीय शास्त्रज्ञ व नोबेल पारितोषिक विजेता रवींद्रनाथ ठाकूर यांचा जयंती-

संपूर्ण माहिती:

रवींद्रनाथ ठाकूर, ज्यांना रवींद्रनाथ ठाकुर किंवा रवींद्रनाथ ठाकूर या नावाने ओळखले जाते, हे भारतीय साहित्य आणि कला क्षेत्रातील एक महान व्यक्तिमत्त्व होते. २५ नोव्हेंबर १८६१ रोजी कोलकाता (तेव्हा कलकत्ता) येथे जन्मलेले रवींद्रनाथ ठाकूर हे एक शाही घराण्यात जन्मलेले होते. त्यांचे कार्य आणि त्यांची साहित्यिक समृद्धता आजही भारतीय आणि जागतिक साहित्याच्या इतिहासात अजरामर आहे. त्यांना नोबेल पुरस्कार प्राप्त झाले असून ते पहिलं भारतीय होते जेथे साहित्य क्षेत्रात नोबेल पुरस्कार मिळवला.

रवींद्रनाथ ठाकूर यांचे जीवन आणि कार्य:
जन्म: २५ नोव्हेंबर १८६१
पेश: कवी, लेखक, संगीतकार, कलाकार, दार्शनिक, समाजसुधारक
नॉबेल पुरस्कार: १९१३ मध्ये साहित्य क्षेत्रात नोबेल पुरस्कार प्राप्त

प्रमुख काव्यसंग्रह आणि कादंब-या:
गीतांजलि (1910): या काव्यसंग्रहाने त्यांना जागतिक कीर्ती दिली. या काव्यसंग्रहातील कविता मानवी अस्तित्व, ईश्वर आणि माणुसकीच्या गहिर्या विचारांची अभिव्यक्ती करतात.
घरवेर (१९१६), नवीन युग (१९२४), रात्री (१९०५) इत्यादी.

साहित्य क्षेत्रातील योगदान:
गीतांजलि या काव्यसंग्रहाचे इंग्रजी भाषांतर त्यांनी स्वतः केले, ज्यामुळे त्यांची साहित्यिक कर्तृत्व जगभर गाजली.
रवींद्रनाथ ठाकूर हे भारताच्या राष्ट्रीय गाण्याचे लेखक देखील आहेत. "जन गण मन" हे गाणे भारतीय राष्ट्रध्वजाच्या शपथ घेणारे राष्ट्रगीत म्हणून ओळखले जाते.
त्यांचा साहित्याचा गाभा मानवी मूल्ये, प्रेम, आणि समाजात आदर्श परिवर्तनाची आवश्यकता होती. त्यांच्या लेखनाचे विषय हे भारतीय संस्कृती, सामाजिक नयाय आणि वैयक्तिक जिवनाशी संबंधित होते.

नॉबेल पुरस्कार:
रवींद्रनाथ ठाकूर हे पहिले भारतीय होते ज्यांना साहित्य क्षेत्रात नोबेल पुरस्कार प्राप्त झाला. १९१३ साली त्यांना त्यांच्या काव्यसंग्रह गीतांजलि साठी हा पुरस्कार देण्यात आला. नोबेल पुरस्कार प्राप्त करणार्‍या रवींद्रनाथ ठाकूर हे आशियातील पहिलं व्यक्तिमत्त्व होते, ज्यांनी जागतिक पातळीवर भारतीय साहित्याचा मान उंचावला. या पुरस्कारामुळे त्यांची ओळख आणि प्रभाव संपूर्ण जगात वाढला.

राजकीय व सामाजिक कार्य:
रवींद्रनाथ ठाकूर हे स्वातंत्र्यसंग्राम आणि भारतीय समाज सुधारणा मध्ये सक्रिय होते.
त्यांना भारताच्या परंपरांचा आदर होता, पण त्यांचे अनेक विचार समाजातील विद्रूपता आणि दुष्कृत्यांच्या विरोधात होते.
त्यांचे विचार हे विशेषतः धर्मनिरपेक्षते आणि मानवतेचे समर्थन करणारे होते. त्यांच्या जीवनात त्यांनी बालविवाह, छुआछूत, आणि जातीवाचक भेदभाव यासारख्या गोष्टींविरोधात संघर्ष केला.

संगीत आणि कला:
रवींद्रनाथ ठाकूर हे संगीतकार देखील होते. त्यांनी रवींद्र संगीत नावाचे एक विशेष संगीत प्रकार निर्माण केला.
त्यांनी अनेक सुंदर गाणी लिहिली जी भारतीय लोकसंगीताचे एक महत्त्वपूर्ण भाग बनली आहेत. त्यांची गाणी आजही आध्यात्मिक, प्रेरणादायी आणि लोकप्रिय आहेत.

प्रमुख योगदान:
कविता: रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी काव्यलेखन केले आणि त्यात वेगवेगळ्या भावनांची आणि विचारांची अभिव्यक्ती केली.
संगीत: रवींद्र संगीत आणि भारतीय संगीताच्या विकासात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

समाज सुधारणा: त्यांनी भारतीय समाजातील अव्यवस्थांबद्दल जागरूकता निर्माण केली आणि समाज सुधारणा चळवळीत योगदान दिले.
राजकारण: रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी स्वतंत्रता संग्राम आणि राजकीय चळवळीमध्ये भाग घेतला. त्यांची विचारधारा एक सामाजिक आणि राजकीय संदर्भातील प्रगल्भता प्रदर्शित करणारी होती.

निष्कर्ष:
रवींद्रनाथ ठाकूर हे एक विश्वशांतीचा संदेश वाहणारे महान व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांच्या साहित्याने आणि संगीताने भारतीय समाजात आणि संपूर्ण जगात आपल्या प्रभावाचे मोठे ठसे निर्माण केले. २५ नोव्हेंबर त्यांचा जन्मदिवस म्हणून पाळला जातो, आणि या दिवशी त्यांच्या साहित्यिक कर्तृत्वाची महती आणि त्यांच्या योगदानाची ओळख समाजात साजरी केली जाते.

त्यांच्या जीवन कार्याचा प्रभाव आजही भारतीय समाज आणि संस्कृतीवर दिसून येतो, आणि त्यांचा ठसा जागतिक साहित्य आणि कला विश्वात कायम राहील.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.11.2024-सोमवार.
===========================================