दिन-विशेष-लेख-२६ नोव्हेंबर – भारतीय संविधान दिन-2

[Atul Kaviraje]

दिन-विशेष-लेख-२६ नोव्हेंबर – भारतीय संविधान दिन-

संविधानातील सुधारणा (Amendment) – भारतीय संविधानात काही वेळा बदल केले जाऊ शकतात, पण त्यासाठी कडक प्रक्रिया आहे. यामुळे संविधान जास्त लवचिक आणि प्रचलित स्थितीला अनुकूल राहण्यास सक्षम ठरते.

डॉ. भीमराव अंबेडकर आणि भारतीय संविधान
भारतीय संविधानाचे शिल्पकार म्हणून डॉ. भीमराव अंबेडकर यांचे नाव घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. डॉ. अंबेडकर हे भारतीय समाजातील अत्यंत वंचित वर्ग, विशेषत: अनुसूचित जातींच्या अधिकारांसाठी लढलेले नेता होते. संविधान मसुदा तयार करताना, त्यांनी प्रत्येक भारतीय नागरिकाला समान अधिकार देण्यावर विशेष जोर दिला. त्यांनी भारतीय समाजात धर्म, जाती, आणि वर्णभेदामुळे निर्माण होणाऱ्या असमानतेला टाकून दिले.

डॉ. अंबेडकर यांचा प्रमुख योगदान म्हणजे संविधानाच्या कलमांतून अनुसूचित जाती आणि जनजातींना आरक्षणाचा अधिकार, समानतेची गारंटी, आणि समाजात धर्म-जातिवादाच्या आधारावर होणाऱ्या अत्याचारांना थांबवण्याचे उद्दिष्ट.

संविधान दिनाच्या महत्त्वाचे
२६ नोव्हेंबर हा दिवस भारताच्या इतिहासातील एक विशेष दिवस आहे. संविधानाने आपल्या सर्व नागरिकांना समान अधिकार, स्वतंत्रता आणि न्याय दिला आहे. संविधान दिवस साजरा करण्याचा मुख्य उद्देश हा आहे की, प्रत्येक नागरिकाला संविधानाचे महत्त्व आणि त्याच्या मूलभूत तत्त्वांबद्दल जागरूक करणे.

संविधान दिवस, भारतीय लोकशाहीचा उत्सव असतो. त्याच्या माध्यमातून लोकांना संविधानाच्या अधिकारांविषयी, कर्तव्यातील जबाबदाऱ्यांबद्दल आणि समाजाच्या भल्यासाठी त्याचा योग्य उपयोग कसा करावा याबद्दल माहिती दिली जाते. तसेच, हा दिवस सर्व भारतीयांना त्यांच्या कर्तव्यातील भागीदारी आणि लोकशाहीत सहभागी होण्यासाठी प्रेरित करतो.

संविधान दिनाचे उत्सव
२६ नोव्हेंबरला विविध शासकीय व अशासकीय संस्था, शाळा, महाविद्यालये, सरकारी कार्यालये, आणि संस्थांनी संविधान दिन साजरा केला जातो. संविधानाच्या प्रास्ताविक गोष्टी, त्याच्या शिल्पकारांचे कार्य आणि भारतीय संविधानाच्या महत्वाच्या कलमांचा अभ्यास केला जातो. या दिवशी, विशेषत: शालेय विद्यार्थ्यांना भारतीय संविधान आणि त्याच्या तत्त्वांबद्दल सखोल माहिती दिली जाते, जेणेकरून ते संविधानाच्या महत्त्वाचे आणि देशातील कायद्यांचा आदर करण्याची भावना निर्माण करतात.

संविधान दिन आणि राष्ट्रीय एकता

२६ नोव्हेंबर हा दिवस भारतीय लोकांना एकता, एकात्मता आणि सर्वसमावेशकतेच्या संकल्पनेची महत्त्वपूर्ण आठवण करतो. भारत विविधतेने परिपूर्ण असलेला देश आहे, जिथे वेगवेगळ्या भाषां, संस्कृती, धर्म, आणि जातींमध्ये लोक राहतात. भारतीय संविधान प्रत्येक व्यक्तीला समान मान्यता देऊन त्याच्या स्वतंत्रतेला आणि अधिकारांना सुरक्षित करते.

तरीही, संविधान दिन साजरा करताना देशातील विविधतेत एकतेच्या मूल्याचा स्वीकार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. संविधानाने दिलेल्या स्वातंत्र्याचा आणि समानतेचा अधिकार स्वीकारूनच आपण प्रगल्भ लोकशाहीचा भाग बनू शकतो.

निष्कर्ष
२६ नोव्हेंबर भारतीय इतिहासात एक ऐतिहासिक दिवस आहे, कारण याच दिवशी भारतीय संविधानाचा मसुदा स्वीकारण्यात आला. भारतीय संविधान देशाच्या सर्व नागरिकांच्या हक्कांचे रक्षण करणारे एक महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज आहे. संविधान दिवस साजरा करून आपल्याला संविधानाचे महत्त्व, त्याची प्रक्रिया आणि त्याच्या तत्त्वज्ञानाची माहिती मिळवता येते. हा दिवस आपल्या संविधानावर आणि भारतीय लोकशाहीवर गर्व करण्याचा दिवस आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-26.11.2024-मंगळवार.
========================================