दिन-विशेष-लेख-भारतीय सशस्त्र दल दिन – २७ नोव्हेंबर-

[Atul Kaviraje]

भारतीय सशस्त्र दल दिन - २७ नोव्हेंबर हा "भारतीय सशस्त्र दल दिन" म्हणून पाळला जातो, ज्यामध्ये भारतीय सैन्याचे योगदान आणि त्यांचे बलिदान स्मरण केले जाते.

भारतीय सशस्त्र दल दिन – २७ नोव्हेंबर-

पार्श्वभूमी: २७ नोव्हेंबर हा दिवस भारतीय सशस्त्र दल दिन म्हणून पाळला जातो. या दिवशी भारतीय सशस्त्र दलाच्या (आर्मी, नेव्ही आणि एअर फोर्स) योगदानाचा सन्मान केला जातो आणि त्यांचे बलिदान स्मरण केले जाते. भारतीय सैन्याच्या शौर्य, धैर्य, आणि त्यांच्या कार्यावर श्रद्धांजली अर्पित केली जाते. याच दिवशी भारतीय सशस्त्र दलाच्या स्थापनेसाठी महत्त्वपूर्ण घटना घडली होती.

इतिहास: २७ नोव्हेंबर १९४९ रोजी भारतीय सशस्त्र दलाच्या सर्वोच्च कमांडरच्या रूपात भारताचे पहिले गव्हर्नर जनरल श्री लॉर्ड माउंटबॅटन यांनी भारतीय सैन्याच्या प्रतिष्ठित अंगाच्या पद्धतीत एक मोठा बदल केला होता. या दिवशी, भारतीय सशस्त्र दलाच्या प्रमुखांमध्ये पहिला भारतीय कमांडर-इन-चीफ (सर्वोच्च कमांडर) म्हणून जनरल कोळी यांची नियुक्ती करण्यात आली. याच क्षणापासून भारतीय सशस्त्र दलांनी एक नवा अध्याय सुरू केला, जिथे भारतीय कमांडर-इन-चीफ निःस्वार्थतेने देशाचे संरक्षण करत होते.

सशस्त्र दलांचा उद्देश: भारतीय सशस्त्र दल हे देशाच्या संरक्षणासाठी जबाबदार आहेत. त्यांची भूमिका पवित्र असून ते विविध युद्धक्षेत्रांमध्ये तैनात असतात, तसेच नैसर्गिक आपत्ती, संघर्ष, आणि आंतरराष्ट्रीय शांतता राखणेसाठी देखील काम करतात. त्यांच्या कार्यक्षेत्रात आपले प्रादेशिक व जागतिक सुरक्षितता सुनिश्चित करणे, आतंकवाद विरोधी कार्यवाही, सीमावाद इत्यादी बाबींचा समावेश आहे.

भारतीय सशस्त्र दलाच्या योगदानाचे काही उदाहरणे:

भारत-पाकिस्तान युद्ध (१९४७-१९४८): १९४७ मध्ये भारताच्या स्वतंत्रतेनंतर, पाकिस्तानने कश्मीरच्या बाबतीत आक्रमण केले होते. भारतीय सशस्त्र दलाने मोठ्या वीरतेने आणि बलिदानाने पाकिस्तानला परत धाडल्यानंतर कश्मीरच्या सुरक्षा सुनिश्चित केली. या युद्धात भारतीय सैन्याचे शौर्य जगभर प्रसिद्ध झाले.

भारत-चीन युद्ध (१९६२): १९६२ मध्ये चीनने भारतावर आक्रमण केले, परंतु भारतीय सशस्त्र दलाने शौर्य दाखवताना भयंकर परिस्थितीतही आपला सर्वोच्च लढा दिला. युद्धाच्या मैदानावर अनेक सैनिकांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली. या युद्धाने भारतीय सैन्याच्या धैर्याचे प्रतीक बनवले.

भारत-पाकिस्तान युद्ध (१९६५): १९६५ मध्ये पाकिस्तानने भारतावर आक्रमण केल्यावर, भारतीय सैन्याने जबरदस्त प्रतिकार केला आणि युद्ध क्षेत्रात विजय प्राप्त केला. यामुळे भारतीय सैन्याच्या तंत्रज्ञान आणि शौर्याची विश्वभर प्रशंसा झाली.

कारगिल युद्ध (१९९९): १९९९ मध्ये पाकिस्तानी सैन्याने काश्मीरच्या कारगिल जिल्ह्यात घुसखोरी केली होती. भारतीय सशस्त्र दलाने आणि विशेषतः भारतीय लष्कराने मोठ्या शौर्य, परिश्रम आणि बलिदानाने पाकिस्तानी आक्रमणावर नियंत्रण ठेवले आणि युद्ध जिंकले. कारगिल युद्धात भारतीय जवानांचे शौर्य आणि बलिदान आजही भारतीय जनतेला प्रेरणा देत आहे.

भारतीय सशस्त्र दलातील प्रमुख शाखा:

भारतीय लष्कर (Indian Army): भारतीय लष्कर देशाचे मुख्य सुरक्षा बल आहे. याची भूमिका सीमाओंवर सुरक्षा ठेवणे, देशाच्या आंतरिक सुरक्षेची देखरेख करणे आणि आपत्ती नियंत्रण कार्यामध्ये महत्त्वाची आहे. भारतीय लष्कराच्या जवानांनी अतीव शौर्य दाखवले आहे, जे सशस्त्र दल दिनी स्मरण केले जाते.

भारतीय नौदल (Indian Navy): भारतीय नौदल आपल्या देशाच्या सागरी सीमांचे संरक्षण करते. समुद्राच्या लढाईत भारतीय नौदलाने आपल्या रणनीती, सामर्थ्य आणि तपशिलवार योजनांच्या माध्यमातून भारताला सुरक्षित ठेवले आहे.

भारतीय वायुसेना (Indian Air Force): भारतीय वायुसेनेचा उद्देश आकाशाच्या संरक्षणाशी संबंधित आहे. त्याचे कार्य हवाई सुरक्षा, इंटेलिजन्स गॅदरिंग, आणि हवाई आपत्तींना प्रतिसाद देणे आहे.

२७ नोव्हेंबरचा दिन समर्पित आहे:

२७ नोव्हेंबर हा दिवस भारतीय सशस्त्र दलाच्या महान शौर्य, त्याग आणि राष्ट्रप्रेमाला समर्पित आहे. त्यांना संपूर्ण देशाचा आदर आहे, कारण त्यांचे बलिदान देशाच्या सुरक्षा आणि ऐक्याच्या संदर्भात अनमोल आहे.

उदाहरणांसह:

जनरल सॅम मानेकशॉ: भारतीय सैन्याचे एक प्रसिद्ध अधिकारी आणि नायक जनरल सॅम मानेकशॉ यांना त्यांच्या शौर्य आणि नेतृत्वासाठी सर्वत्र ओळखले जाते. त्यांनी भारत-पाकिस्तान युद्धात विजय मिळवण्यात महत्वाची भूमिका बजावली होती.

विक्रम बत्रा: भारतीय सैनिक विक्रम बत्रा यांचा कारगिल युद्धात मोठा सहभाग होता. त्यांचे 'डू ऑर डाई' वाक्य आणि त्यांची शौर्य गाथा आजही भारतीय जनतेत प्रेरणा देत आहे. "सर्वोत्तम पराक्रम, सर्वोत्तम बलिदान" यांचे प्रतीक होते विक्रम बत्रा.

निष्कर्ष:

भारतीय सशस्त्र दल दिन २७ नोव्हेंबर प्रत्येक भारतीयासाठी गर्व आणि कृतज्ञतेचा दिवस आहे. भारतीय सैन्याच्या शौर्य, समर्पण आणि बलिदानामुळेच आज आपण स्वतंत्र आणि सुरक्षित देशात राहतो. या दिवशी आपण आपल्या सैनिकांना सलाम करतो, त्यांना आदर देतो आणि त्यांच्या कार्याची गोडी लावत, देशप्रेम आणि राष्ट्रीय एकतेला वृद्धी देण्याचे शपथ घेतो. भारतीय सशस्त्र दल दिन म्हणजे आपले राष्ट्रप्रेम आणि सैन्याच्या अपार योगदानाचे अभिवादन आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.11.2024-बुधवार.
===========================================