दिन-विशेष-लेख-२७ नोव्हेंबर, १०९५ - पोप अर्बन द्वितीय याने महायुद्धाचा धर्म उपदेश

[Atul Kaviraje]

१०९५: मध्ये पोप अर्बन द्वितीय याने जगाला महायुद्धाचा धर्म उपदेश दिला.

२७ नोव्हेंबर, १०९५ - पोप अर्बन द्वितीय याने महायुद्धाचा धर्म उपदेश दिला-

परिचय:

२७ नोव्हेंबर १०९५ हा दिवस पोप अर्बन द्वितीय यांनी क्रुसेड्स (Crusades) च्या सुरुवातीसाठी एक महत्त्वपूर्ण दिवस ठरला. या दिवशी त्यांनी क्लेमोंट कौन्सिल (Council of Clermont) मध्ये एक ऐतिहासिक भाषण दिले, ज्यामध्ये त्यांनी ईसाई धर्माच्या पवित्र स्थळांची रक्षण करण्यासाठी महायुद्ध (क्रुसेड) चा आवाहन केला. पोप अर्बन द्वितीय यांचे हे भाषण "धर्मयुद्ध" किंवा "पवित्र युद्ध" या रूपात जगभर प्रसिद्ध झाले.

हा उपदेश, ज्याने पुढे जाऊन प्रथम क्रुसेड (First Crusade) च्या सुरूवातीला मोलाचे योगदान दिले, त्यात पोप अर्बन द्वितीय यांनी आपल्या भाषणात धार्मिक कारणांवर आधारित एक महायुद्ध सुरू करण्याचे महत्त्व सांगितले.

पोप अर्बन द्वितीय यांचे भाषण:

१. पवित्र स्थळांचे रक्षण:
पोप अर्बन द्वितीय यांचा मुख्य उद्देश, पवित्र भूमी किंवा जेरुसलेमच्या पवित्र स्थळांचे रक्षण करणे होता. त्या वेळी, जेरुसलेम आणि इतर पवित्र शहरांवर मुसलमानांच्या सत्ता होती. पोप अर्बन द्वितीय यांनी ख्रिश्चन सैनिकांना त्या पवित्र स्थळांच्या रक्षणासाठी युद्ध करण्यासाठी प्रोत्साहित केले.

२. धर्मयुद्धाच्या प्रेरणेसाठी जागरूकता:
पोप अर्बन द्वितीय यांनी ख्रिश्चन धर्मीयांना धर्म युद्धाच्या निमित्ताने एकत्र आणण्याचा प्रयत्न केला. त्यांनी हे युद्ध धर्माच्या पवित्र कारणांसाठी लढावे, आणि ज्या इतर धर्मीयांनी ख्रिश्चन धर्माच्या पवित्र स्थळांवर हल्ला केला आहे, त्यांच्याविरुद्ध लढावे अशी प्रेरणा दिली.

३. "गडबड आणि पापांचे सफाई"
पोप अर्बन द्वितीय यांच्या भाषणात एक अन्य महत्त्वाचा मुद्दा होता - ते म्हणजे ख्रिश्चन धर्मियांची पापाची सफाई. त्यावेळी, ख्रिश्चन धर्मीयांना युद्धाच्या लढाईत सहभागी होण्याचे, आणि त्यांना या पवित्र कार्यात भाग घेण्यासाठी त्यांच्या पापांचा प्रायश्चित्त होईल असा दावा करण्यात आला. यामुळे, अनेक लोक त्यांना पवित्र युद्ध म्हणून पाहू लागले.

४. धर्माच्या रक्षणासाठी तारणे
पोप अर्बन द्वितीय यांनी, ख्रिश्चन सैनिकांना धर्माच्या रक्षणासाठी, जेरुसलेमच्या पवित्र स्थळांसाठी संघर्ष करण्याचे सांगितले. त्यांनी धर्मातील आपला विश्वास न टाकता, पवित्र उद्देशासाठी युद्ध लढायला आवाहन केले.

क्रुसेडस - ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक दृष्टीकोन:

प्रथम क्रुसेड (First Crusade): पोप अर्बन द्वितीय यांच्या भाषणानंतर १०९६ मध्ये प्रथम क्रुसेड सुरू झाला. यामध्ये ख्रिश्चन सैनिकांनी जेरुसलेम आणि इतर पवित्र स्थळांसाठी लढाई केली. हे युद्ध क्रिश्चन धर्माच्या इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण घटना ठरली.

धर्मयुद्ध आणि त्याचे परिणाम:
क्रुसेड्समध्ये धर्म आणि संघर्ष यांचा एकत्रित प्रभाव होता. पोप अर्बन द्वितीय यांचे भाषण केवळ धार्मिक कारणांसाठी नव्हे, तर ते राजकीय आणि सामाजिक स्तरावरही महत्त्वपूर्ण होते. या युद्धांमुळे ख्रिश्चन साम्राज्याचा विस्तार झाला आणि त्याचबरोबर मुसलमान साम्राज्यांना प्रतिकार झाला.

उदाहरण:

१. जेरुसलेम विजय (१०९९):
१०९९ मध्ये, प्रथम क्रुसेडच्या शेवटी ख्रिश्चन सैन्यांनी जेरुसलेमवर विजय मिळवला. हा विजय पोप अर्बन द्वितीय यांच्या भाषणाच्या उद्देशाची पूर्णता दर्शवितो. जेरुसलेमच्या विजयाने पवित्र भूमी ख्रिश्चन धर्माच्या ताब्यात आली, आणि त्या क्षेत्रातील धार्मिक संतुलन बदलले.

२. सामाजिक बदल:
क्रुसेड्समुळे ख्रिश्चन धर्मीयांसाठी एक नवीन युग सुरू झाले. धर्मावर आधारित युद्धाची भावना समाजातील सर्व स्तरांमध्ये पसरली, आणि संप्रदायाच्या बाजूने लढण्याचा एक आदर्श निर्माण झाला.

निष्कर्ष:

२७ नोव्हेंबर १०९५ च्या दिवशी पोप अर्बन द्वितीय यांनी महायुद्धाचा धर्म उपदेश दिला. त्यांचा हा उपदेश एक ऐतिहासिक वादळाचा भाग ठरला, ज्यामुळे पुढे जाऊन क्रुसेड्स सुरू झाले. पवित्र भूमीचे रक्षण आणि धर्माच्या विस्तारासाठी केलेले हे युद्ध ख्रिश्चन जगासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरले. पोप अर्बन द्वितीय यांच्या भाषणाने धार्मिक, राजकीय आणि सामाजिक दृष्टीने एक नवा वळण दिला, जो पुढील शतकांत जगातील अनेक बदलांच्या कारणीभूत ठरला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.11.2024-बुधवार.
===========================================