दिन-विशेष-लेख-२७ नोव्हेंबर, १९९५: गझल सम्राट तलत महमूद यांना मध्य प्रदेश सरकारचा

[Atul Kaviraje]

१९९५: गझलांच्या दुनियेतील स्वामी तलत महमूद यांना मध्य प्रदेश सरकारचा 'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' जाहीर

२७ नोव्हेंबर, १९९५: गझल सम्राट तलत महमूद यांना मध्य प्रदेश सरकारचा 'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' जाहीर-

परिचय:

२७ नोव्हेंबर १९९५ रोजी, गझल गायनाच्या दुनियेतील महान गायक तलत महमूद यांना मध्य प्रदेश सरकार कडून अत्यंत प्रतिष्ठित 'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' जाहीर करण्यात आला. तलत महमूद हे भारतीय संगीत आणि गझल गायनाच्या क्षेत्रातील एक अत्यंत आदरणीय आणि लोकप्रिय व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांच्या आवाजाच्या गोडवा आणि गझल गायनाच्या अद्वितीय शैलीमुळे ते खास ओळखले जात होते.

तलत महमूद - एक परिचय:

तलत महमूद यांचा जन्म २४ फरवरी १९२४ रोजी उत्तर प्रदेशातील लखनौ येथे झाला. गझल गायनाच्या क्षेत्रात त्यांचा ठसा फार मोठा आहे. तलत महमूद यांच्या आवाजात एक गहिरा सौम्यपणा आणि उंची होती, जी श्रोतांना मंत्रमुग्ध करत असे. त्यांनी ५०-६० च्या दशकात असंख्य गझला, नाती गाणी, फिल्म सॉन्ग्स आणि भजन गायले आहेत, ज्यामुळे त्यांचे स्थान भारतीय संगीताच्या इतिहासात अमर झाले.

तलत महमूद यांची गाणी "वो सनम", "तुम ही हमदम", "मेरे सपनों की रानी", "कभी कभी आमने सामने", "तुम मिलो तो सही", आणि इतर बऱ्याच गझल-संगीतापासूनची गाणी अत्यंत लोकप्रिय झाली होती. त्यांच्या आवाजाने गझल आणि रोमँटिक गाण्यांना एक वेगळं ओज, गोडवा आणि उंची दिली.

'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' चे महत्त्व:

'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' हा एक अत्यंत प्रतिष्ठित पुरस्कार आहे, जो लता मंगेशकर यांच्याशी संबंधित असलेल्या संगीत क्षेत्रातील योगदानांनुसार दिला जातो. लता मंगेशकर यांचा आवाज भारतीय संगीताची ओळख बनला होता, आणि त्यांच्या नावाने दिला जाणारा हा पुरस्कार नेहमीच संगीत क्षेत्रातील मोठ्या व्यक्तिमत्त्वांना दिला जातो.

तलत महमूद यांना हा पुरस्कार मिळाल्याने त्यांच्या गझल गायनाची आणि भारतीय संगीत क्षेत्रातील अतुलनीय योगदानाची महत्त्वाची दखल घेतली गेली. या पुरस्काराद्वारे तलत महमूद यांना त्यांच्या संगीतमध्ये केलेल्या अविस्मरणीय कामासाठी मान्यता दिली गेली.

गझल गायनातील योगदान:

तलत महमूद यांच्या गझल गायनाची विशेषता म्हणजे त्यांचा गोड, नाजुक, आणि सहजतेने हृदयात झिरपणारा आवाज. त्यांच्या गायनात असलेल्या सूक्ष्मतेमुळे आणि भावनांच्या सूक्ष्मतेमुळे त्यांच्या गझलांना एक अलौकिक सौंदर्य प्राप्त झाले. गझल हे एक संगीत प्रकार असला तरी ते एक गहिरा आणि तात्त्विक दृष्टिकोन असलेल्या शास्त्रीय गायन प्रकारात मोडते, ज्याला फुलवण्यासाठी एक विशेष प्रकारचा आवाज आणि शास्त्रीय ज्ञान लागते, आणि या क्षेत्रात तलत महमूद यांचे योगदान फार मोठे आहे.

तलत महमूद यांची गझल गायनाची स्टाईल भारतीय संगीताच्या दृष्टीने आदर्श मानली गेली आहे. त्यांच्या गझल गाण्यांमध्ये एक खास प्रकारचा स्थिर ताल, सुरांची नजाकत आणि भावनांचा गहिरेपणा होता. त्यांच्या गझल गाण्यांमध्ये एक सुंदर ताजगी आणि संवेदनशीलता होती, जी श्रोतांना हरवून घेत असे.

उदाहरण:

१. "वो सनम" -
तलत महमूद यांच्या गाण्यांमध्ये "वो सनम" ही एक अतिशय प्रसिद्ध गझल आहे, ज्यामध्ये त्यांच्या आवाजाने प्रेम आणि वेदनेचे संवेदनशील चित्रण केले आहे. या गझलेतील सुर आणि शब्द श्रोतांना भावनांच्या गाभ्यात घेऊन जातात.

२. "तुम ही हमदम" -
"तुम ही हमदम" हा गाण्याचा एक अतिशय सुंदर आणि रोमँटिक ट्रॅक आहे, जो तलत महमूद यांच्या अद्वितीय गायन शैलीचे आदर्श उदाहरण आहे. त्यांच्या गोड आवाजात गाण्याचा भाव असलेला गहिरा नाजूकपणा आणि सुसंवाद सर्व श्रोतांपर्यंत पोहोचतो.

३. "कभी कभी आमने सामने" -
एक दुसरं प्रसिद्ध गाणं, ज्यात तलत महमूद यांचे सजीव आणि रोमँटिक गायन आहे. हे गाणं त्यांच्या गझल गायनाच्या कौशलतेचा आदर्श दर्शवते.

पुरस्काराचे महत्त्व:

तलत महमूद यांना 'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' मिळणे म्हणजे त्यांच्या संगीत क्षेत्रातील योगदानाची मोठी दखल घेणे. या पुरस्काराने त्यांना संगीत क्षेत्रात असलेल्या इतर महान व्यक्तिमत्त्वांच्या पंक्तीमध्ये स्थान दिले, आणि त्यांचे कार्य यापुढेही संगीतप्रेमी आणि शास्त्रीय संगीतप्रेमींमध्ये लक्षात राहील.

निष्कर्ष:

२७ नोव्हेंबर १९९५ रोजी, गझल सम्राट तलत महमूद यांना मध्य प्रदेश सरकार कडून 'लता मंगेशकर राष्ट्रीय पुरस्कार' जाहीर केला गेला. तलत महमूद यांच्या गझल गायनाच्या योगदानाने भारतीय संगीताच्या इतिहासात एक अमूल्य ठसा ठरवला आहे. त्यांच्या आवाजाने गझल आणि रोमँटिक गाण्यांना एक विशिष्ट शास्त्रीय दृष्टीकोन आणि भावनांची गोडवा दिली, जी आजही श्रोतांना मंत्रमुग्ध करत असते. या पुरस्काराद्वारे त्यांच्या गायनाचे महत्त्व आणि संगीत क्षेत्रातील योगदान नेहमीच लक्षात ठेवले जाईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.11.2024-बुधवार.
===========================================