देवी सरस्वतीची पूजा विधी आणि त्याचे महत्त्व-1

[Atul Kaviraje]

देवी सरस्वतीची पूजा विधी आणि त्याचे महत्त्व-
(The Worship Rituals of Goddess Saraswati and Their Significance)

देवी सरस्वती हे ज्ञान, विदयासंस्कार, संगीत, कला, आणि बुद्धीची देवी मानली जातात. तिच्या पूजेचा महत्त्व फक्त विदयार्थी आणि कलाकारांसाठीच नाही, तर प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनात योग्य मार्गदर्शन, शांती आणि समृद्धी मिळवण्यासाठी आहे. सरस्वती पूजा विशेषतः वसंत पंचमीच्या दिवशी अत्यंत श्रद्धा आणि विधिपूर्वक केली जाते. या लेखात देवी सरस्वतीच्या पूजेच्या विधीचा आणि त्याचे महत्त्वाचा विस्ताराने विवेचन करण्यात आले आहे.

देवी सरस्वतीची पूजा विधी
देवी सरस्वतीच्या पूजेची विधी अत्यंत सोपी, परंतु अत्यंत भक्तिपूर्वक पार पाडली जाते. हे पूजन विशेषतः वसंत पंचमीला, जेव्हा वातावरण हर्षित आणि सकारात्मक असते, त्यावेळी केले जाते. चला तर मग पाहूया देवी सरस्वतीच्या पूजेची प्रक्रिया:

१. पूजा स्थळाची तयारी
पूजा करण्याआधी घर किंवा पूजा स्थळ स्वच्छ करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सरस्वती देवीच्या पूजेचा विशेष ठिकाण, साधारणतः ताज्या फुलांनी सजवलेली असावी.
सरस्वती देवीची मूर्ती किंवा चित्र ठेवले जाते. या मूर्तीसमोर ताज्या फुलांची आणि इतर पूजा सामग्री ठेवली जाते.
२. पूजा सामग्री
देवी सरस्वतीच्या पूजेतील प्रमुख सामग्रीमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश असतो:

सरस्वती देवीची मूर्ती किंवा चित्र: देवीचे प्रतिक चित्र किंवा मूर्ती पूजा स्थळी ठेवावी.
साफ चादर किंवा आसन: देवीच्या मूर्तीसाठी एक पवित्र आणि स्वच्छ आसन ठेवावं.
फूल आणि हार: ताज्या फुलांची आणि हारांची पूजा मध्ये वापर केली जातात.
पुस्तकं, वाद्ये आणि लेखन सामुग्री: सरस्वती देवीच्या पूजे मध्ये पुस्तकं, लेखन सामग्री, पेन आणि इतर साहित्य अर्पण केले जातात.
धूप, अगरबत्ती आणि दीप: देवीच्या चरणांजवळ दीप लावणे आणि धूप जाळणे.
३. पूजा विधी
आचमन आणि स्नान: पूजा करण्यापूर्वी आचमन करून शुद्धता प्राप्त करा. शुद्ध शरीर आणि मनाने देवी सरस्वतीचे पूजन करणे महत्त्वाचे आहे.

मंत्र जाप: पूजा सुरुवात करतांना 'ॐ सरस्वत्यै नमः' या मंत्राचा उच्चारण करा. हे मंत्र देवी सरस्वतीला समर्पित करणे आवश्यक आहे.

पुस्तकं आणि साहित्य अर्पण: सरस्वती देवीला ज्ञानाची देवी मानले जाते, म्हणून पुस्तकं, लेखन सामग्री आणि वाद्ये अर्पण करा. विशेषतः विद्यार्थी आपल्या अभ्यास साहित्याचे पूजन करतात.

फूल अर्पण: देवीच्या मूर्तीला ताज्या फुलांचा हार अर्पण करा. पांढरे आणि पिवळ्या रंगाच्या फुलांचा वापर अधिक प्रिय मानला जातो.

धूप आणि दीप लावणे: पूजा स्थळी दीपक आणि धूप लावा. त्याच वेळी 'ॐ श्री सरस्वत्यै नमः' या मंत्राचा जप करत दीप जळवा.

नैवेद्य अर्पण: देवीला हलका नैवेद्य अर्पण करा. यामध्ये प्रसाद म्हणून साधे अन्न, प्रसाद, फळे, शहाळे किंवा मिठाई दिली जातात.

सरस्वती आरती: पूजा पूर्ण झाल्यावर देवी सरस्वतीची आरती करा. "जय सरस्वती माता" या आरतीचा उच्चारण करून पूजन समारंभ पूर्ण करा.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.11.2024-शुक्रवार.
===========================================