दिन-विशेष-लेख-२८ नोव्हेंबर, १८३६: स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता

[Atul Kaviraje]

१८३६: स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली.

२८ नोव्हेंबर, १८३६: स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली-

परिचय: २८ नोव्हेंबर १८३६ रोजी, स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला औपचारिकपणे मान्यता दिली. मेक्सिकोने १६व्या शतकापासून स्पेनच्या वसाहतीतून स्वतंत्र होण्याची लढाई सुरू केली होती. या मान्यतेच्या घोषणेनंतर, मेक्सिकोला आपले स्वातंत्र्य मिळवण्याच्या मार्गावर मोठा टप्पा गाठला. स्पेनने या मान्यतेसह, मेक्सिकोच्या सार्वभौमत्वास ओळखले आणि १८२१ मध्ये मेक्सिकोने स्वतंत्रता जिंकली होती.

इतिहासिक पार्श्वभूमी:

१. स्पॅनिश वसाहतवाद:

१५व्या शतकाच्या अखेरीस, क्रिस्टोफर कोलंबसच्या अमेरिकेतील शोधामुळे स्पेनने लॅटिन अमेरिकामध्ये आपली वसाहतवादाची सुरूवात केली. मेक्सिको देखील त्या वसाहतींचा भाग बनला आणि त्यावर स्पॅनिश साम्राज्याचे नियंत्रण होते.
यामुळे मेक्सिकन लोकांना आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक शोषण सहन करावे लागले.

२. स्वातंत्र्याचा संघर्ष:

१८०८ मध्ये स्पेनच्या गादीवर जोसेफ बोनापार्टचा कब्जा झाल्याने स्पेनमधील राजकीय संकटाचा सामना करण्यासाठी लॅटिन अमेरिकेत विविध स्वतंत्रतेचे प्रयत्न सुरू झाले.
मेक्सिकन स्वातंत्र्य संग्राम १६ सप्टेंबर १८१० रोजी मिकेल हिदाल्गो यांच्या गिरो दे डोलोरेस भाषणासह सुरू झाला. हिदाल्गो आणि त्याच्या सहकाऱ्यांनी मेक्सिकोतील स्पॅनिश वसाहतवाद विरोधात बंड उचलले.
स्वातंत्र्य संग्रामामध्ये अनेक नेता, शौर्य आणि बलिदानं दिले. १८२१ मध्ये, मेक्सिकन स्वतंत्रता मिळवण्यासाठी एक संधीयुक्त संघर्ष होऊन, स्वातंत्र्याची घोषणा करण्यात आली.

३. स्पेनने स्वातंत्र्याची मान्यता दिली:

मेक्सिकोला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर, स्पेनने प्रारंभिक काळात स्वातंत्र्याला मान्यता दिली नव्हती. स्पेनच्या विरोधामुळे मेक्सिको आणि स्पेनच्या दरम्यान राजकीय आणि लष्करी संघर्ष सुरू होते.
१८३६ मध्ये, स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली, आणि या मान्यतेने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याची आंतरराष्ट्रीय ओळख सुनिश्चित केली.

महत्त्वाचे घटक:

१. स्वातंत्र्याची मान्यता:

२८ नोव्हेंबर १८३६ रोजी स्पेनने औपचारिकपणे मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली, ज्यामुळे मेक्सिकोला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर एक स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून मान्यता मिळाली.
या मान्यतेनंतर मेक्सिकोला स्पेनच्या आंतरराष्ट्रीय वाणिज्यिक संबंधांमध्ये सहभागी होण्याचा अधिकार मिळाला. तसेच, स्पेनने मेक्सिकोच्या सार्वभौमत्वाला मान्यता दिल्याने त्याची राजकीय स्थिरता मजबूत झाली.

२. मेक्सिकोचा राजकीय आणि सामाजिक विकास:

स्पेनच्या वसाहतवादाच्या शेवटाच्या घोषणेनंतर, मेक्सिकोला आपले राष्ट्रीय धोरण निर्माण करण्यासाठी स्वातंत्र्य मिळाले. या स्वातंत्र्याच्या परिणामी, राजकीय अस्थिरता आणि संघर्षांचे काळ सुरू झाले, कारण स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर देशात विविध गट आणि पक्षांमध्ये राजकीय संघर्ष चालू राहिला.
स्वातंत्र्यामुळे मेक्सिकोने आपल्या सामाजिक, सांस्कृतिक आणि आर्थिक धोरणांचा पुनरावलोकन करण्यास सुरुवात केली.

३. आंतरराष्ट्रीय ओळख आणि संबंध:

स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिल्यानंतर, मेक्सिकोच्या राजकीय ओळखीला जागतिक स्तरावर गती मिळाली. त्याचा परिणाम पुढे मेक्सिको-युनायटेड स्टेट्स, ब्रिटन, आणि इतर देशांसोबत असलेल्या वाणिज्यिक संबंधांमध्ये झाला.
या मान्यतेने मेक्सिकोला आपले परराष्ट्र धोरण निश्चित करण्याचा मार्ग खुला केला.

उदाहरण:

मेक्सिको-स्पेन संबंध:

स्वातंत्र्य प्राप्तीनंतर, स्पेन आणि मेक्सिकोच्या संबंधांमध्ये ताणतणाव होता, विशेषतः १८२० आणि १८३० च्या दशकात. या संघर्षामुळे दोन्ही देशांमध्ये युद्ध आणि सशस्त्र संघर्ष होत राहिले.
२८ नोव्हेंबर १८३६ रोजी स्वातंत्र्याच्या मान्यतेनंतर, मेक्सिको आणि स्पेन यांच्यातील राजकीय स्थिरता काही प्रमाणात सुधारली.

स्वातंत्र्य लढ्याचे प्रेरणादायी उदाहरण:

मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्य लढ्याने लॅटिन अमेरिकेतल्या इतर देशांमध्येही स्वातंत्र्य लढ्याची प्रेरणा दिली. जसे की, कोलंबिया, वेनेझुएला, अर्जेंटिना इत्यादी देशांमध्ये स्वातंत्र्याच्या लढाईला गती मिळाली.

निष्कर्ष:

२८ नोव्हेंबर १८३६ रोजी स्पेनने मेक्सिकोच्या स्वातंत्र्याला मान्यता दिली, ज्यामुळे मेक्सिकोला स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून स्वीकारले गेले. या ऐतिहासिक घटनेने मेक्सिकोच्या आंतरराष्ट्रीय ओळखीला गती दिली आणि त्याच्या राजकीय आणि सामाजिक इतिहासात एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला. स्पेनच्या वसाहतवादाच्या शेवटाच्या घोषणेसोबत, मेक्सिकोला त्याच्या स्वातंत्र्याच्या आणि सार्वभौमत्वाच्या मार्गावर एक महत्त्वाचे पाऊल ठरले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.11.2024-गुरुवार.
===========================================