दिन-विशेष-लेख-29 नोव्हेंबर, १९९६: नोबेल पारितोषिकविजेत्या समाजसेविका मदर तेरेसा

[Atul Kaviraje]

29 नोव्हेंबर, १९९६: नोबेल पारितोषिकविजेत्या समाजसेविका मदर तेरेसा यांना त्यांची मायभूमी अल्बानियाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार 'गोल्डन ऑनर' जाहीर.

पार्श्वभूमी:

मदर तेरेसा, एक महान समाजसेविका, भारतात आणि जगभरात गरीब, दुःखी, आजारी आणि उपेक्षित लोकांच्या मदतीसाठी प्रसिद्ध होत्या. त्यांना त्यांच्या जीवनभरातील कार्यासाठी अनेक प्रतिष्ठित पुरस्कार आणि सन्मान मिळाले. १९७९ मध्ये त्यांना नोबेल शांती पुरस्कार देऊन त्यांच्या कार्याचे जागतिक पातळीवर गुणगान करण्यात आले. मदर तेरेसा यांच्या जीवनाचा उद्देश 'देवाच्या प्रेमाने' लोकांची सेवा करणे हा होता. त्यांचे कार्य सुसंस्कृततेचे, दया आणि मानवतेचे प्रतीक बनले.

मदर तेरेसा यांचा जन्म २६ ऑगस्ट १९१० रोजी स्कोप्जे, जे त्या काळात ऑस्ट्रो-हंगेरियन साम्राज्याचा एक भाग होते (आजचे उत्तर मॅसेडोनिया), मध्ये झाला. त्यांचा खरा नाव एग्नेस गोन्क्झा बोयाजियु होता. १८ वर्षांच्या वयात त्यांनी धार्मिक जीवन स्वीकारले आणि लोरेटो नन्सच्या आदेशात त्यांनी शिक्षिका म्हणून कार्य सुरु केले. त्यानंतर, १९४८ मध्ये त्यांनी कोलकात्यात गरीब आणि मदतीच्या अभावात असलेल्या लोकांसाठी Missionaries of Charity संघटनाची स्थापना केली.

गोल्डन ऑनर पुरस्कार:

29 नोव्हेंबर, १९९६ रोजी, मदर तेरेसा यांना त्यांच्याच मायभूमी अल्बानिया कडून "गोल्डन ऑनर" पुरस्कार जाहीर करण्यात आला. हा पुरस्कार अल्बानियाचा सर्वोच्च नागरी सन्मान होता, जो केवळ त्या व्यक्तीला दिला जातो जी आपल्या कार्यामध्ये अत्यंत असामान्य कार्यगुण दाखवते आणि ज्या व्यक्तीने समाजाच्या कल्याणासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.

अल्बानियाचा गोल्डन ऑनर पुरस्कार मदर तेरेसा यांना दिला गेला कारण त्यांच्या मानवतेच्या सेवेसाठी आणि गरीबांवर केलेल्या कामासाठी जगभरात त्यांचे कार्य आणि प्रेरणा मोठ्या प्रमाणावर ओळखले गेले. अल्बानियाच्या सरकारने या पुरस्काराद्वारे त्यांचा त्यांची माणुसकीसाठी केलेली अनमोल सेवा आणि आपल्या जीवनाचे दान दिल्याबद्दल गौरव केला.

मदर तेरेसा आणि त्यांचे कार्य:

मदर तेरेसा यांचे कार्य विशेषत: कोलकात्यातील गरीब आणि दुर्बल लोकांसाठी प्रसिद्ध आहे. १९५० मध्ये त्यांना Missionaries of Charity संघटना स्थापनेचा संकल्प आला आणि तेव्हा पासून त्यांनी हजारो लोकांना मदत केली. त्यांचा कामाचा आधार होता 'इश्वराच्या प्रेमाने' लोकांची सेवा करणे. त्यांचे जीवन अगदी साधे होते, मात्र त्यांचा कार्यक्षेत्र जागतिक होता.

पश्चिम बंगालातील सेवा:
मदर तेरेसा आणि त्यांच्या संघटनाने विशेषतः कोलकाता (पूर्वीचे कलकत्ता) येथे गरीब, उपेक्षित, झारखोर आणि रुग्णांसाठी काम केले. त्यांच्या मिशन मध्ये गरीब, अनाथ, ज्येष्ठ नागरिक आणि व्यसनाधीन व्यक्तींसाठी आश्रय घरं, रुग्णालयं आणि दवाखाने स्थापन केली.

लोकप्रियता:
मदर तेरेसा यांना त्यांच्या कार्यासाठी जगभरात भरभरून प्रेम आणि सन्मान प्राप्त झाला. त्यांना फक्त भारतातच नाही, तर जगभरातील अनेक देशांतून सन्मानित केले गेले. त्यांच्या कार्याची प्रतिमा एक दयाळू, नि:स्वार्थ समाजसेविकेच्या म्हणून स्थिरावली.

नोबेल पुरस्कार:
मदर तेरेसा यांना १९७९ मध्ये नोबेल शांती पुरस्कार मिळाला, ज्यामुळे त्यांचे कार्य आणखी जागतिक स्तरावर प्रसिद्ध झाले. नोबेल पुरस्कार प्रदान करताना, त्यांचा उद्देश लोकांच्या कष्ट आणि दु:खाच्या ओझ्याखाली असलेल्या प्रत्येक प्रपंचाच्या उधळणीसाठी काम करणे, असाही नमूद करण्यात आला.

त्यांचा मृत्यू आणि वारसा:
५ सेप्टेंबर १९९७ रोजी मदर तेरेसा यांचे निधन झाले. मात्र त्यांचे कार्य आजही जगभरात चालू आहे, आणि त्यांचे नाव मानवतेच्या प्रतीक म्हणून पुढे ठेवले जात आहे. Missionaries of Charity संघटन आजही आपल्या कार्यात सक्रिय आहे आणि गरीब, दुखी, अनाथ लोकांच्या सेवेसाठी कार्यरत आहे.

"गोल्डन ऑनर" पुरस्काराचा महत्त्व:
मदर तेरेसा यांना "गोल्डन ऑनर" पुरस्कार देऊन अल्बानियाने त्यांचा त्यांना अर्पण केलेल्या असामान्य कार्यासाठी, त्यांच्या मानवतेसाठी आणि त्यांनी जे काही केले त्यासाठी गौरव केला. हा पुरस्कार त्यांच्या जीवनाच्या अंतर्गत योगदानासाठी एक खास गौरवचिन्ह ठरला.

निष्कर्ष:
मदर तेरेसा यांना १९९६ मध्ये अल्बानियाच्या सर्वोच्च नागरी पुरस्काराने सन्मानित करणे ही त्यांच्या जीवनाच्या कार्याची आणि योगदानाची एक महत्त्वपूर्ण मान्यता होती. त्यांच्या समाजसेवेचे प्रभाव आणि त्यांची माणुसकी जगभरातील लोकांसाठी एक प्रेरणा आहे, आणि ते आजही त्यांच्या कार्याने जगाला दयाळुतेचा संदेश देत आहेत.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.11.2024-शुक्रवार.
===========================================