दिन-विशेष-लेख-३० नोव्हेंबर, १७५९: दिल्लीच्या सम्राट आलमगीर द्वितीय यांच्या

[Atul Kaviraje]

१७५९: दिल्लीचा सम्राट आलमगीर द्वितीय च्या मंत्र्याची हत्या झाली होती.

३० नोव्हेंबर, १७५९: दिल्लीच्या सम्राट आलमगीर द्वितीय यांच्या मंत्र्याची हत्या-

३० नोव्हेंबर १७५९ रोजी दिल्लीच्या सम्राट आलमगीर द्वितीय यांच्या मंत्र्याची हत्या झाली होती. या घटनेने दिल्ली दरबारात गोंधळ उडवून दिला होता आणि भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाची वळणाचा ठरला.

घटना आणि संदर्भ:
सम्राट आलमगीर द्वितीय: सम्राट आलमगीर द्वितीय हा मुघल साम्राज्याचा सम्राट होता, ज्याची सत्ता दिल्लीच्या अराजक आणि कमजोर होणाऱ्या परिस्थितीत होती. त्याला त्याच्या इतर वंशजांपासून विरोध होई आणि राज्याच्या अंतर्गत संघर्षांनी त्याची सत्ता ढासळत चालली होती.
घटना: १७५९ मध्ये, दिल्ली दरबारातील एका मंत्र्याची हत्या झाल्याने सम्राट आलमगीर द्वितीय च्या शासनावर संकट आणले. हत्येचे कारण आणि संदर्भ स्पष्ट नाहीत, परंतु त्या काळात सम्राट आणि त्याच्या दरबारातील मंत्र्यांमध्ये तणाव असू शकतो. दरबारातील अंतर्गत संघर्ष, मुघल साम्राज्याच्या कमजोर होणाऱ्या परिस्थितीचा परिणाम, आणि विविध गटांमधील वाद हे यामागील कारण असू शकतात.

हत्येची पार्श्वभूमी:
आंतरिक अराजकता: मुघल साम्राज्याच्या शेवटच्या काळात, सम्राट आलमगीर द्वितीय त्याच्या राज्यावर प्रकट नियंत्रण राखू शकला नाही. त्याच्या राज्यावर तिब्बत, अफगाणिस्तान, राजपूत आणि इतर राज्ये आक्रमण करत होत्या. ही परिस्थिती मुघल साम्राज्याच्या अपयशाची ठरली.
दरबारातील राजकारण: सम्राट आलमगीर द्वितीय च्या दरबारात राजकीय संघर्ष जोरात होते. अनेक मंत्र्यांच्या हितसंबंधांमध्ये तणाव होता, आणि हे राजकीय संघर्ष हत्येसारख्या गंभीर घटनांकडे नेले.

हत्येचे परिणाम:
राजकीय अस्थिरता: मंत्री की हत्या दिल्लीतील साम्राज्याच्या नेतृत्वाच्या अस्थिरतेचे द्योतक होती. मुघल साम्राज्याच्या दरबारातील संघर्षांमुळे मुघल साम्राज्य आणखी कमजोर झाले.
साम्राज्याच्या पतनाची गती: सम्राट आलमगीर द्वितीय यांच्या मृत्यूचे किंवा सत्तास्थितीत अस्थिरतेच्या कारणाने मुघल साम्राज्याच्या पतनाची गती वेगवान झाली. या घटना त्या काळात होणाऱ्या इतर आंतरराष्ट्रीय आणि स्थानिक घडामोडींनी समृद्ध झाल्या.
ब्रिटिश साम्राज्याची वाढती प्रभाव: या घटनेचे परिणाम पुढे ब्रिटिश साम्राज्याच्या भारतातील प्रभावाच्या वाढीस हातभार लावणारे ठरले. ब्रिटिशांना मुघल साम्राज्याच्या कमी होत असलेल्या विरोधात आपला प्रभाव वाढवण्यासाठी अधिक मोकळी जागा मिळाली.

निष्कर्ष:
३० नोव्हेंबर १७५९ च्या या घटनेने मुघल साम्राज्याच्या अंतिम काळातील अराजकता आणि अस्थिरतेला आणखी एक कडवट वळण दिले. सम्राट आलमगीर द्वितीय च्या मंत्र्याची हत्या ही त्या काळातील राजकीय संघर्षांचे एक प्रतीक बनली आणि भारतीय इतिहासात एका महत्त्वपूर्ण घटनांमध्ये समाविष्ट झाली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.11.2024-शनिवार.
===========================================