दिन-विशेष-लेख-३० नोव्हेंबर, १९९५: 'ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म' संपल्याची अधिकृत घोषणा

[Atul Kaviraje]

१९९५: 'ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म' संपल्याची अधिकृत घोषणा

३० नोव्हेंबर, १९९५: 'ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म' संपल्याची अधिकृत घोषणा-

पार्श्वभूमी:

ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म (Operation Desert Storm) हा 1990-1991 मध्ये झालेल्या सहज युद्ध किंवा गुल्फ युद्ध चा एक महत्त्वपूर्ण भाग होता, जो कुवैतच्या स्वातंत्र्यासाठी आणि इराकच्या आक्रमणाचा प्रतिकार करण्यासाठी अमेरिकेच्या नेतृत्वाखाली तयार केला गेला होता. ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म ने इराकी सैन्याला पराभूत करत, कुवैत मुक्त करण्याचा उद्देश साधला. हा एक मोठा आणि निर्णायक लढाईचा भाग होता, ज्यामध्ये अमेरिकेचे नेतृत्व केलेल्या कोलिशन (संधी) बलांनी इराकच्या लष्करी क्षमता आणि तैनातीवर प्रभावीपणे हल्ला केला.

ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म चे प्रमुख घटक:

इराक़चे आक्रमण कुवैतवर: २ इऑगस्ट १९९० रोजी इराकच्या तत्कालीन रझा-सद्दाम हुसेन च्या नेतृत्वाखाली इराकने कुवैतवर आक्रमण केले. इराकने कुवैतला आपल्या स्वामित्वाखाली आणण्याचा दावा केला आणि त्यावर कब्जा केला.

संघटनात्मक प्रतिसाद: संयुक्त राष्ट्र संघाने इराकच्या कुवैतवरील आक्रमणाची निंदा केली आणि इराकला कुवैत सोडण्याचा आदेश दिला. संयुक्त राष्ट्र संघाच्या आधिकारिक मांडणी नुसार १५ जानेवारी १९९१ पर्यंत इराकने कुवैत सोडले नाही, तर त्यानंतर लष्करी कार्यवाही सुरू करण्याचा ठराव घेतला गेला.

ऑपरेशन डेझर्ट शील्ड (Desert Shield): या सैन्य ऑपरेशनच्या आधी, ७ ऑगस्ट १९९० रोजी अमेरिका आणि संघटनात्मक बलांनी कुवैतच्या आणि सौदी अरेबियाच्या सीमांच्या रक्षणासाठी एक मोठी लष्करी तैनाती केली होती. या ऑपरेशनचा मुख्य उद्देश कुवैतला मुक्त करणे आणि इराकी हल्ल्याचे रक्षण करणे होता.

ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म: १७ जानेवारी १९९१ रोजी, अमेरिकेच्या नेतृत्वाखालील संधीशक्तींनी ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म सुरु केले. या ऑपरेशनमध्ये आकाशी हल्ले, हवाई हमले, आणि जमिनीवरील युद्ध यांचा समावेश होता. इराकच्या लष्कराला महत्त्वाची हानी पोचवली गेली आणि २८ फेब्रुवारी १९९१ रोजी कुवैत पुन्हा स्वतंत्र करण्यात आले.

१९९५ मध्ये अधिकृत घोषणा:

ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म २८ फेब्रुवारी १९९१ रोजी समाप्त झाले. या युद्धानंतर, इराकने कुवैतमधून आपले सैन्य मागे घेतले आणि इराकच्या पराभवाची घोषणा करण्यात आली. तथापि, युद्धानंतर दोन वर्षांनी ३० नोव्हेंबर १९९५ रोजी अमेरिका आणि अन्य सहली बलांनी अधिकृतपणे 'ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म' संपल्याची घोषणा केली. या निर्णयाचे महत्व खालील प्रमाणे:

सैन्यांची माघार: युद्ध संपल्यानंतर, आंतरराष्ट्रीय सैन्याच्या दलांनी कुवैत आणि इराकमधून आपली तैनाती कमी केली. इराकच्या लष्करी ताकदीला महत्त्वाचे नुकसान झाल्यामुळे युद्धाची अधिकृत समाप्ती केली गेली.

सद्दाम हुसेनचे भविष्य: या युद्धामुळे इराकचे नेतृत्व मोठ्या प्रमाणावर दुर्बल झाले होते. युद्धानंतर सद्दाम हुसेनचे शासन आणि इराकच्या किमतीवर कठोर निर्बंध लादले गेले. यामुळे त्याच्या आंतरराष्ट्रीय धोरणावर परिणाम झाला.

नवीन शांती स्थापन करणे: कुवैतच्या स्वातंत्र्याची पुनर्रचना होण्यास सुरुवात झाली, आणि याच्या बाजूने खूप महत्वाचे शांतीकर उपाय राबवले गेले.

अमेरिका आणि आंतरराष्ट्रीय सहली बलांचे महत्त्व: अमेरिका आणि अन्य देशांनी या युद्धाच्या अनुषंगाने अधिक लष्करी आणि राजकीय उपस्थिती आणि धोरणात्मक निर्णय घेतले.

निष्कर्ष:

ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म ही कुवैतच्या स्वातंत्र्यासाठी, इराकच्या आक्रमणाचा प्रतिकार करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण लढाई होती. ३० नोव्हेंबर १९९५ रोजी अधिकृतपणे 'ऑपरेशन डेझर्ट स्टॉर्म' च्या समाप्तीची घोषणा केली गेली. या युद्धाने इराकचे सैन्य पराभूत केले, कुवैतच्या स्वातंत्र्याची पुनर्स्थापना केली, आणि आंतरराष्ट्रीय संबंधांमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल घडवले. युद्धाच्या समाप्तीनंतर जगभरात शांततेची प्रक्रिया सुरु केली गेली आणि इराकला अंमलात आणलेल्या निर्बंधांची अंमलबजावणी करण्यात आली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.11.2024-शनिवार.
===========================================