दिन-विशेष-लेख-२ डिसेंबर, २००१: एन्‍रॉन कंपनीने दिवाळखोरी जाहीर केली-

[Atul Kaviraje]

२००१: एन्‍रॉन कंपनीने दिवाळखोरी जाहीर केली-

२ डिसेंबर, २००१: एन्‍रॉन कंपनीने दिवाळखोरी जाहीर केली-

२ डिसेंबर २००१ हा दिवस एन्‍रॉन कंपनीसाठी ऐतिहासिक आणि काळा दिवस होता, कारण या दिवशी एन्‍रॉन ने दिवाळखोरी (bankruptcy) जाहीर केली. एन्‍रॉन हे एक प्रसिद्ध अमेरिकन ऊर्जा कंपनी होते, ज्याचे मुख्यालय ह्युस्टन, टेक्सासमध्ये होते. २००१ मध्ये झालेल्या या दिवाळखोरीने अमेरिकेच्या वित्तीय जगात एक मोठा धक्का दिला आणि त्यानंतर जागतिक स्तरावर कॉर्पोरेट प्रशासन आणि आर्थिक तंत्रज्ञान यावरील प्रश्नांची उचल केली.

एन्‍रॉन कंपनीची शु‍रुआत आणि वाढ:
एन्‍रॉनची स्थापना १९८५ मध्ये केली गेली होती. कंपनीने जलद गतीने उन्नती केली आणि अमेरिकेतील एक महत्त्वाची ऊर्जा कंपनी बनली. एन्‍रॉन ने मुख्यतः ऊर्जा व्यापार (energy trading), प्राकृतिक वायू वितरण (natural gas distribution), आणि ऊर्जा उत्पादन मध्ये कार्य केले. त्या काळात, एन्‍रॉनने आपली पद्धत आणि धोरणे इतकी अधिक स्मार्ट आणि अभिनव दर्शवली की ती बाजारपेठेतील एक अग्रणी कंपनी बनली.

कंपनीने तंत्रज्ञानाचा वापर करून ऊर्जा व्यापार आणि फायनान्सिंगचे मोठे नेटवर्क तयार केले. त्यानंतर, कंपनीच्या शेअर किमतीत प्रचंड वाढ झाली आणि ती एक अत्यंत प्रसिद्ध आणि प्रभावी कंपनी बनली.

दिवाळखोरीचा कारण:
२ डिसेंबर २००१ रोजी एन्‍रॉनने दिवाळखोरी जाहीर केली आणि त्याचे समृद्ध दिवस अचानक संपले. यामागे अनेक गंभीर कारणे होती:

अर्धवट आणि खोटी माहिती:

एन्‍रॉनच्या प्रशासनाने खोटी आर्थिक माहिती प्रसारित केली होती. कंपनीचे खातेफलक असलेली काही खोटी माहिती कंपनीच्या शेअर्सची किमत वाढवण्यासाठी छुप्या पद्धतीने टाकली गेली. या प्रक्रियेने कंपनीने खूप मोठ्या प्रमाणात गोपनिय वित्तीय संकट निर्माण केले.

फायनान्शियल धोरणाचा फसवा वापर:

एन्‍रॉनने एक अत्यंत अत्याधुनिक धोरण वापरले होते ज्याद्वारे ते खोटी नफ्यांची नोंद करत होते. विशेषतः त्यांनी स्पेशल पर्पझ व्हेइकल्स (SPVs) नावाच्या आर्थिक यंत्रणांचा वापर करून आपले कर्ज आणि आपले तोटे लपवले होते. ही प्रक्रिया अत्यंत धोरणात्मक होती, पण तिने अंततः कंपनीचे पतन घडवले.
एन्‍रॉनचे CEO, CFO आणि इतर उच्च अधिकारी:

केनेथ ले (Kenneth Lay) आणि जेफ्री स्किलिंग (Jeffrey Skilling), एन्‍रॉनचे CEO आणि दुसरे उच्च अधिकारी, यांचे धोरणातील विकृतता आणि अत्यंत अपारदर्शक पद्धती मुख्य कारण बनले. दोन्ही अधिकारी सार्वजनिक आणि नियामक यंत्रणांच्या नजरेतून लपवलेल्या खोट्या माहितीचे कारणीभूत होते.

अर्थशास्त्राच्या मानदंडांची पायमल्ली:

एन्‍रॉनने सार्वजनिक खात्याच्या नियमांची पूर्णपणे पायमल्ली केली आणि त्यातून मोठा घोटाळा घडला. त्यांनी एंरॉन-एअरलाइन केवळ सरकारी खात्यांवर छुपे दाखले घेतले होते, परंतु नंतर त्या वादातून अखेर दिवाळखोरी जाहीर केली.

आंतरराष्ट्रीय परिणाम:
एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीमुळे जगभरातील व्यापार आणि वित्तीय प्रणालींमध्ये मोठा विश्वासघात झाला. या दिवाळखोरीने अमेरिकेच्या वित्तीय प्रणालीतील धोरणात्मक दोष दाखवले आणि अनेक कंपन्यांवर विश्वास हानी केली. तसेच, यामुळे कॉर्पोरेट सरकार (Corporate Governance) आणि आर्थिक तंत्रज्ञान विषयी जागतिक स्तरावर चर्चा सुरू झाली.

दिवाळखोरीनंतर, अनेक प्रमुख आर्थिक सुधारणा आणि नवीन नियम लागू करण्यात आले, ज्यामध्ये सोर्बन्स-ऑक्सले कायदा (Sarbanes-Oxley Act) याने मुख्य भूमिका बजावली. हा कायदा कॉर्पोरेट फसवणूकीला प्रतिबंध करण्यासाठी अधिक पारदर्शक आणि कडक नियम स्थापित करतो.

आर्थिक आणि कायदेशीर परिणाम:
सोर्बन्स-ऑक्सले कायदा (2002):

एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीने सोर्बन्स-ऑक्सले कायद्याला जन्म दिला, ज्यामध्ये कंपन्यांच्या खात्यांची अधिक तपासणी, अधिक पारदर्शकता, आणि वरिष्ठ व्यवस्थापनाच्या जबाबदारीवर लक्ष केंद्रित केले.
या कायद्यामुळे कंपन्यांना त्यांच्या आर्थिक रिपोर्टिंगचे पारदर्शक आणि सत्य असावे लागले.

इतर कंपन्यांवरील परिणाम:

एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीने केंद्रित कंपन्यांवर विश्वास कमी केला, आणि त्यांचे करार आणि आर्थिक व्यवहार जास्त तंतोतंत तपासले गेले. त्याचबरोबर, अनेक आर्थिक फसवणुकीचे प्रकरण उघडकीस आले.

निवडक गुंतवणूकदारांना फटका:

एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीने हजारो निवडक गुंतवणूकदारांचा नुकसान केला, ज्यात नोकरी गमावलेले कर्मचारी, पेंशन निधीच्या तोट्यात गेलेले गुंतवणूकदार, आणि सामान्य लोक यांचा समावेश होता.
प्रतीक, प्रतीक आणि इमोजी:
🔑 प्रतीक:

💼 कंपनीचे दिवाळखोरी - एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीचे प्रतीक.
🏚� खोटी माहिती - खोटी आर्थिक माहिती आणि धोरणात्मक फसवणूक.
📉 घोटाळा - वित्तीय घोटाळ्याचे प्रतीक.
📸 प्रतिमा:

एन्‍रॉनच्या दिवाळखोरीच्या जाहीर वक्तव्यासंबंधी छायाचित्रे.
सोर्बन्स-ऑक्सले कायदा आणि कॉर्पोरेट गव्हर्नन्स संबंधित छायाचित्रे.

🌍 इमोजी:

🏢📉💸

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.12.2024-सोमवार.     
===========================================