दिन-विशेष-लेख-५ डिसेंबर रोजी जागतिक स्वयंसेवक दिन साजरा केला जातो

[Atul Kaviraje]

जागतिक स्वयंसेवक दिन (International Volunteer Day)-

५ डिसेंबर रोजी जागतिक स्वयंसेवक दिन साजरा केला जातो. या दिवशी, स्वयंसेवकांच्या योगदानाची प्रशंसा केली जाते आणि जागतिक स्तरावर विविध स्वयंसेवी संस्था, संघटनांनी त्यांची कामे आणि प्रकल्प प्रकाशित केले जातात. हे दिवस लोकांच्या जीवनात चांगले बदल घडवण्यासाठी, समाजातील विविध घटकांच्या मदतीसाठी केलेल्या योगदानाची ओळख करून देतो. 🤝🌍

जागतिक स्वयंसेवक दिन (International Volunteer Day) – ५ डिसेंबर-

इतिहास आणि महत्त्व: जागतिक स्वयंसेवक दिन (International Volunteer Day) प्रत्येक वर्षी ५ डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. १९८५ मध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघाने (UN) या दिवसाची स्थापना केली. या दिवसाचा मुख्य उद्देश स्वयंसेवकांच्या योगदानाची प्रशंसा करणे, त्यांना प्रोत्साहन देणे, आणि समाजात केलेल्या त्यांच्या कार्याचे महत्त्व लोकांना समजावून सांगणे आहे. स्वयंसेवक समाजाच्या विकासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात, आणि त्यांचा कार्य आणि योगदान नेहमीच निराश्रित आणि समर्पित असतो.

विविध क्षेत्रातील योगदान: स्वयंसेवक विविध क्षेत्रात कार्य करतात – सामाजिक, शैक्षणिक, आरोग्य, पर्यावरण संरक्षण, मानवाधिकार, आपत्कालीन मदत, इ. ते पाच प्रमुख गोष्टींमध्ये मदत करतात:

समाजसेवा - गरिबी निवारण, शाळांमध्ये शिक्षक म्हणून काम, आणि सामाजिक भेदभाव नष्ट करणे.
आरोग्य सेवा - रक्तदान शिबिरे, कोरोना महामारीच्या वेळी फील्डमध्ये काम, रुग्णालयांमध्ये मदत.
पर्यावरण संरक्षण - वृक्षारोपण, जलसंधारण, आणि प्लास्टिकमुक्तता मोहीम.
शिक्षण व प्रशिक्षण - गरीब आणि वंचित घटकांसाठी शिकवण्या, कौशल्य विकास शिबिरे.
आपत्कालीन मदत - भूकंप, पूर, वादळ इत्यादी आपत्तीवेळी तातडीने मदत कार्य.

स्वयंसेवक दिनाचे उद्दिष्ट:

स्वयंसेवकांचे गौरव: स्वतःच्या कष्टाने आणि वेळेला न थांबता समाजासाठी योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना गौरवणे.
जागरूकता वाढवणे: स्वयंसेवकांच्या कामाचे महत्त्व आणि त्याचा समाजावर होणारा परिणाम याबद्दल जागरूकता निर्माण करणे.
प्रेरणा देणे: अधिक लोकांना स्वयंसेवक बनण्यासाठी प्रेरित करणे, विशेषतः तरुणांना.
विविधतांचा स्वीकार: स्वयंसेवक दिवस जगभरात विविध संस्कृती आणि पार्श्वभूमी असलेल्या लोकांच्या योगदानांना मान्यता देतो.
उदाहरण – मराठी संदर्भात: १. आपत्ती व्यवस्थापन व मदत: २०१६ मध्ये महाराष्ट्रातील मराठवाडा भागातील दुष्काळामुळे प्रभावित शेतकऱ्यांसाठी शेकडो स्वयंसेवकांनी अन्नदान, पाणी पुरवठा, तसेच शेतकऱ्यांना आधार देण्यासाठी शिबिरे आयोजित केली.

२. पर्यावरण संवर्धन: 'ग्रीन इंडिया मिशन' आणि 'स्वच्छ भारत अभियान' मध्ये स्वयंसेवकांनी भाग घेतला, पर्यावरण संरक्षण आणि स्वच्छता मोहिमा राबविल्या. विविध स्वयंसेवी संघटनांनी शहरी आणि ग्रामीण भागात वृक्षारोपण मोहीम आणि प्लास्टिक विरोधी कार्यक्रम आयोजित केले.

३. शिक्षण क्षेत्र: स्वयंसेवक संघटनांद्वारे गरीब आणि वंचित समुदायांसाठी शालेय साहित्य, शिक्षक प्रशिक्षणे, आणि इंग्रजी भाषा शिकवण्यासाठी शिबिरे आयोजित केली जातात.

चित्रे, चिन्हे आणि प्रतीक: स्वयंसेवक दिनाच्या प्रतिक म्हणून हाताची छाप, चक्र, दृष्य प्रतीक आणि ह्रदय या चिन्हांचा वापर केला जातो. ही चिन्हे सेवा, समर्पण, आणि एकात्मतेचे प्रतीक आहेत. अनेक स्वयंसेवी संघटनांनी त्यांच्या प्रतीक चिन्हांसोबत ५ डिसेंबर रोजी विविध कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते.

🧑�🤝�🧑🌍 Symbols of Volunteerism:

👐 (Open Hands) - Helping Hands: सेवा आणि मदतीचे प्रतीक.
💚 (Green Heart) - पर्यावरण व माणवी हक्क संरक्षण.
🤝 (Handshake) - एकतेची आणि सहकार्याची भावना.
🌍 (Earth) - एकजूट आणि सर्वसमावेशकता.
संदर्भ (Sources) आणि वापरलेली माहिती:

United Nations Volunteers (UNV): संयुक्त राष्ट्र संघाच्या स्वयंसेवी सेवा संस्थेचे मार्गदर्शन.
India Volunteer Centre (IVC): भारतातील स्वयंसेवी कामाचे प्रचार करणारी संस्था.

विविध स्वयंसेवी संस्था आणि त्यांच्या कार्यक्रमांची माहिती.
समाजातील योगदान: स्वयंसेवक केवळ दिवसामध्येच नाही, तर वर्षभर विविध कार्यांमध्ये सक्रिय असतात. त्यांच्या योगदानामुळे समाजात सकारात्मक बदल घडतात. स्वातंत्र्य चळवळ, पर्यावरण संवर्धन, महिला सक्षमीकरण, शिक्षणाच्या क्षेत्रातही स्वयंसेवकांची महत्त्वपूर्ण भूमिका राहिलेली आहे.

निष्कर्ष:
जागतिक स्वयंसेवक दिन समाजातील विविध घटकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडविणाऱ्या लोकांच्या योगदानाला मान्यता देतो. प्रत्येक व्यक्तीला स्वयंसेवक म्हणून योगदान देण्याची प्रेरणा मिळावी, यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. 💪🌍

👐 तुम्ही देखील स्वयंसेवक म्हणून आपला भागीदारी करू शकता! 🌱

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.12.2024-गुरुवार.
===========================================