दिन-विशेष-लेख-५ डिसेंबर, १९५०: सिक्कीम भारताच्या संरक्षणाखाली आला-

[Atul Kaviraje]

१९५०: मध्ये आताचे सिक्कीम हे राज्य भारताच्या संरक्षणाखाली आले होते.

५ डिसेंबर, १९५०: सिक्कीम भारताच्या संरक्षणाखाली आला-

५ डिसेंबर १९५० रोजी सिक्कीम हे राज्य भारताच्या संरक्षणाखाली आले, हे एक ऐतिहासिक आणि महत्त्वपूर्ण पाऊल होते. सिक्कीम तेव्हा एक स्वतंत्र राजे-प्रमुख असलेले राज्य होते, परंतु भारताच्या संरक्षणाखाली येणारे सिक्कीम हळूहळू भारताशी आणखी जवळ जाऊ लागले. या दिवशी भारत सरकारने एक संरक्षण करार केला ज्यामुळे सिक्कीम भारताच्या आंतरराष्ट्रीय सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण भाग बनला.

सिक्कीमचा इतिहास आणि भारताशी संबंधितता:
सिक्कीम हे एक छोटे, पर्वतीय राज्य आहे, जे हिमालयाच्या पायथ्याशी स्थित आहे. ते तिबेट, नेपाळ आणि भूतान यांच्याशी सीमारेषा शेअर करते. या राज्याचा इतिहास भारताशी एक गहन संबंध दर्शवितो.

१८१७ मध्ये सिक्कीम आणि ब्रिटिश साम्राज्याचे संबंध: ब्रिटिश साम्राज्याच्या काळात सिक्कीमने ब्रिटिश साम्राज्याशी एक संरक्षण करार केला. १८१७ मध्ये सिक्कीम आणि ब्रिटिश भारताच्या दरम्यान एक संधी करण्यात आली, ज्यामुळे सिक्कीम ब्रिटिश संरक्षणाखाली आले.

भारतीय स्वातंत्र्यानंतर सिक्कीमचा कनेक्शन: भारतीय स्वातंत्र्यानंतर, सिक्कीमला एक स्वतंत्र राज्य म्हणून काही काळ अस्तित्व होते. तथापि, १९५० साली, भारतीय सरकारने एक सुरक्षा करार केला, ज्यामुळे सिक्कीम भारताच्या संरक्षणाखाली आलं.

५ डिसेंबर १९५० चा करार:
५ डिसेंबर १९५० रोजी, भारत सरकार आणि सिक्कीमचे राजे यांच्या दरम्यान भारत-सिक्कीम संरक्षण करार करण्यात आला. या करारानुसार, सिक्कीमने त्याच्या संरक्षणासाठी भारताची मदत स्वीकारली. भारताने सिक्कीमला आंतरराष्ट्रीय संरक्षण दिले, आणि भारताच्या संरक्षण हक्कांनुसार, सिक्कीमच्या आंतरराष्ट्रीय सीमा भारताने सांभाळल्या.

राजकीय आणि कूटनीतिक कारणे: या करारामध्ये सिक्कीमचे राजे भारताशी त्यांचे संरक्षणाची आणि कूटनीतिक संबंध मजबूत करायला तयार झाले. या करारामुळे सिक्कीमला चीन आणि इतर देशांच्या आक्रमणापासून संरक्षण मिळाले.

आंतरराष्ट्रीय संबंध: भारताने सिक्कीमच्या आंतरराष्ट्रीय सीमा सुरक्षित ठेवण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर याची ग्वाही दिली. हे सिक्कीमच्या स्वातंत्र्याच्या मुद्द्याला एक महत्त्वाचा टर्निंग पॉइंट ठरले. हा करार नंतरच्या वर्षांत, विशेषतः १९७५ मध्ये सिक्कीमच्या भारतात विलीनीकरणापर्यंत, अत्यंत महत्त्वाचा ठरला.

सिक्कीमचे भारतात विलीनीकरण (१९७५):
५ डिसेंबर १९५० मध्ये सिक्कीम भारताच्या संरक्षणाखाली येणे, हा महत्त्वपूर्ण टप्पा होता, परंतु सिक्कीम पूर्णपणे भारतात विलीनीकरण झाला १९७५ मध्ये. त्यावेळी सिक्कीमने भारताचा २२वा राज्य म्हणून प्रवेश केला.

१९७५ मध्ये सिक्कीमचे विलीनीकरण: सिक्कीमच्या प्रजेसह एक लोकपालन निवडणूक घेतली गेली, ज्यामध्ये सिक्कीमच्या बहुसंख्य जनतेने भारताच्या सामील होण्याचा पाठिंबा दिला. परिणामी, १६ मे १९७५ रोजी सिक्कीमने भारताचे २२वे राज्य म्हणून औपचारिकपणे विलीनीकरण केले.

सिक्कीमच्या भारताच्या संरक्षणाखाली येण्याचे महत्त्व:
भू-राजकीय संदर्भ: सिक्कीम भारताच्या उत्तरेकडील सीमेला महत्त्वपूर्ण स्थानिक भूपरिस्थिती देणारे राज्य आहे. ते चीन आणि नेपाळ यांच्याशी सीमारेषा शेअर करते, आणि भारताच्या सुरक्षेसाठी महत्त्वपूर्ण आहे.

राष्ट्रीय सुरक्षेचा भाग: सिक्कीमच्या संरक्षणाच्या करारामुळे भारताने तिबेटच्या पद्धतीनुसार सुरक्षिततेची रणनीती तयार केली, ज्याने चीनच्या आक्रमणापासून भारताची उत्तरेकडील सीमा मजबूत केली.

तिबेट आणि चीनचे दबाव: चीनच्या आक्रमक धोरणांना आणि तिबेटच्या स्थितीला लक्षात घेत भारताच्या सुरक्षा प्रकल्पांत सिक्कीमच्या भूमिका वाढली होती.

सिक्कीमचा ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व:
सिक्कीम हे एक विविध सांस्कृतिक परंपरेचे राज्य आहे. येथील बुद्ध धर्म, हिंदू धर्म, आणि विविध लोककला आणि संस्कृतींचा एक अद्वितीय संगम आहे. सिक्कीमची स्वातंत्र्यपूर्व आणि ब्रिटिश काळातील स्थितीही त्या विविधतेला दर्शविते.

सांस्कृतिक दृष्टी: सिक्कीममध्ये हिमालयीन संस्कृतीचे महत्त्व आहे. येथील संस्कृतीमध्ये तिबेटी, नेपाळी, आणि भारतीय संस्कृतींचा मिलाफ झालेला आहे.

पर्यटन: सिक्कीममध्ये बर्फाच्छादित पर्वत, शांत झरे, आणि ऐतिहासिक मठ आहेत. यामुळे सिक्कीम भारतातील एक महत्त्वाचे पर्यटन स्थळ ठरले आहे.

प्रतीक आणि चित्रे (Emojis):
🇮🇳 (भारत ध्वज) – भारताच्या संरक्षणाखाली सिक्कीमची समावेशी भूमिका
🏔� (हिमालय) – सिक्कीमची पर्वतीय भौगोलिक स्थिती
🏞� (प्राकृतिक सौंदर्य) – सिक्कीमचे नैतिक सौंदर्य आणि पर्यावरणीय महत्त्व
🏰 (महल) – सिक्कीमचा ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वारसा
🌏 (जागतिक सुरक्षा) – सिक्कीमच्या संरक्षण आणि राष्ट्रीय सुरक्षा यांचे प्रतीक

संदर्भ:
"The History of Sikkim and Its Integration into India" (सिक्कीमचे इतिहास आणि भारतात एकात्मता)
"India-Sikkim Treaty of 1950" (भारत-सिक्कीम करार, १९५०)
"Sikkim's Integration into India (1975)" (१९७५ मध्ये सिक्कीमचा भारतात समावेश)

निष्कर्ष:
५ डिसेंबर १९५० रोजी सिक्कीम भारताच्या संरक्षणाखाली आलं, जे एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक टप्पा होता. या करारामुळे सिक्कीमला सुरक्षा, कूटनीतिक समर्थन आणि आंतरराष्ट्रीय संरक्षण मिळाले. सिक्कीमच्या या संरक्षण करारामुळे भारताच्या उत्तरेकडील सीमेला सुरक्षिततेचे एक मजबूत कवच मिळाले आणि १९७५ मध्ये सिक्कीमचा भारताच्या राज्यांमध्ये समावेश झाला. यामुळे सिक्कीम भारताच्या राष्ट्रीय एकतेचा एक महत्त्वपूर्ण भाग बनला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.12.2024-गुरुवार.
===========================================