07 डिसेंबर, 2024 - स्कंदषष्टी

[Atul Kaviraje]

स्कंदषष्टी-

07 डिसेंबर, 2024 - स्कंदषष्टी

स्कंदषष्टी हा एक अत्यंत महत्त्वाचा हिंदू व्रत आणि धार्मिक उत्सव आहे, जो विशेषत: भगवान कार्तिकेय (स्कंद) यांच्याशी संबंधित आहे. हा व्रत कार्तिक मासाच्या शुद्ध षष्ठी दिवशी साजरा केला जातो, आणि याला "स्कंदषष्टी" किंवा "कार्तिक षष्ठी" असेही संबोधले जाते. स्कंदषष्टीचे महत्त्व हे भगवान स्कंदच्या भक्तिपंथी साधनेसाठी आहे, ज्यामुळे भक्तांची जीवनशक्ती, शौर्य, आणि आत्मविश्वास वृद्धिंगत होतो. हा दिवस विशेषत: भगवान स्कंद आणि त्यांच्या साहसी कार्यांशी संबंधित आहे. 🌟

स्कंदषष्टीचे महत्त्व:
स्कंदषष्टी ही एक भक्तिपंथी पूजा आहे, ज्यात भगवान स्कंद (कार्तिकेय) यांच्या पूजा आणि मंत्रोच्चारणावर विशेष लक्ष दिले जाते. भगवान स्कंद हे श्रीशिव आणि देवी पार्वती यांचे पुत्र असून त्यांचे दर्शन आणि पूजा केल्याने भक्तांच्या आयुष्यात शौर्य, बल, आणि विजयाची प्राप्ती होण्याची मान्यता आहे. कार्तिकेय हे पंढरपूर, अर्जुन आणि किल्ल्यांच्या रक्षणकर्ता म्हणून ओळखले जातात. त्यांच्या पूजेने आपल्या जीवनात सकारात्मक ऊर्जा, धैर्य, आणि तत्त्वज्ञान येते.

कार्तिक मासात, विशेषत: षष्ठी दिवशी, भगवान स्कंदांची पूजा करण्याचा रिवाज आहे. स्कंदषष्टीला विशेषतः दक्षिण भारतात अत्यधिक महत्त्व दिले जाते, पण महाराष्ट्रात देखील हा दिवस भक्तिरसाने साजरा केला जातो. विविध ठिकाणी स्कंदाची पूजा केली जाते, ज्यामध्ये विशेषत: त्यांचे पुतळे वाद्यांसोबत पूजेतील मंत्रोच्चारण, आरती व काव्यश्रवण यांचा समावेश असतो. 🌸🎶

स्कंदषष्टीचे धार्मिक आणि भक्तिभावपूर्ण स्वरूप:
स्कंदाचे तत्त्वज्ञान:
स्कंद किंवा कार्तिकेय हे दैवी शक्तीचे प्रतीक असून ते एक अत्यंत बलशाली देवता म्हणून ओळखले जातात. भगवान स्कंद यांना 'विघ्नविनाशक', 'धैर्याचे देव', आणि 'सर्वांगीण यशाचे स्रोत' मानले जाते. त्यांचा शौर्य आणि साहस हे अनेक पौराणिक कथांमध्ये स्पष्टपणे उभे राहतात. त्यामुळे, स्कंदषष्ठी हा दिवस त्यांच्या अद्वितीय शक्तीचा आणि शौर्याचा उत्सव असतो.

पूजेमध्ये समाविष्ट क्रिया:
स्कंदषष्टीच्या दिवशी मुख्यतः भगवान स्कंदांची पूजा केली जाते. यामध्ये देवतेचे मंत्रोच्चारण, विविध भोग अर्पण करणे, धूप व दीप अर्पण करणे आणि विशेषत: मोरपंख, तुळशी पत्र आणि फुलांची अर्पण करण्याची परंपरा आहे. स्कंदांच्या शौर्यशक्तीला प्रेरणा देण्यासाठी भक्तांची मानसिकता स्वच्छ ठेवली जाते.

आध्यात्मिक लाभ:
स्कंदषष्टी व्रत केल्याने भक्तांना शौर्य, पराक्रम, और विजयाच्या आशीर्वादांची प्राप्ती होते. भगवान स्कंद हा युद्धाचे देवता म्हणून प्रसिद्ध आहे, त्यामुळे या दिवशी शौर्य व बलवर्धनाच्या इच्छेने पूजा केली जाते. धार्मिक दृष्टिकोनातून, यामुळे आपली शारीरिक आणि मानसिक ताकद वधारते, आणि जीवनातील अनेक अडचणी सहजपणे पार केली जातात.

व्रताचे महत्त्व:
स्कंदषष्टी व्रत हे केवळ शौर्य किंवा विजयासाठी नसून, ते आत्मशुद्धी, धैर्य आणि मनोबलाचे प्रतीक आहे. या दिवशी भक्त भगवान स्कंदाच्या पूजेच्या माध्यमातून आपल्या जीवनातील विकार व नकारात्मकता नष्ट करण्याचा प्रयत्न करतात. तसेच, जीवनाला एक शिस्त आणि समर्पण देण्यासाठी हा व्रत महत्त्वाचा ठरतो.

विवेचनात्मक विश्लेषण:
धैर्य व आत्मविश्वास:
स्कंद षष्ठी हे एक ऐसा व्रत आहे जे जीवनातील सर्व संकटांवर विजय मिळवण्यासाठी आधार बनते. भगवान स्कंद हे बलशाली, शौर्यवान आणि निडर देवता आहेत. त्यांच्या पूजेच्या माध्यमातून, भक्त त्यांच्यातील धैर्य जागृत करतात. संकटांचा सामना करण्यासाठी मानसिक शक्तीला उत्तेजन मिळते. त्यांच्याशी जोडलेले असलेले हर्ष, आत्मविश्वास, आणि विजयाची भावना जीवनातील प्रत्येक संघर्षावर मात करण्यासाठी उपयोगी ठरते.

धार्मिक परंपरेतील स्थान:
स्कंदषष्टी हा एक दीर्घकालीन परंपरेचा उत्सव आहे. भगवान स्कंद यांच्या पूजा-साधनेचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक महत्त्व खूप मोठे आहे. स्कंदाच्या कथेतील विविध पटींवर विचार केल्यास, त्याच्या लढाई, त्याच्या विजय आणि त्याच्या अविनाशी शक्तीचा आदर्श सर्व भक्तांच्या जीवनात आपले स्थान निर्माण करतो. धार्मिकदृष्ट्या, या दिवशी केलेले व्रत प्रगती, समृद्धी आणि सद्गुणांचे प्रतीक मानले जाते.

अध्यात्मिक उन्नती आणि मनोबलाचे उच्चीकरण:
स्कंदषष्टी व्रतामुळे भक्तांच्या जीवनात अध्यात्मिक उन्नती होऊ शकते. यामुळे जीवनामध्ये शांती, समर्पण, आणि एकाग्रतेचे तत्व वाढवतात. भगवान स्कंदांच्या आशीर्वादाने आत्मविकासाच्या मार्गावर जात, भक्त अधिक तटस्थ आणि सशक्त बनतात. आत्मविश्वास व धैर्याचे प्रतीक असलेल्या भगवान स्कंदाच्या पूजेने जीवनाचा प्रवास अधिक सकारात्मक आणि आनंददायक बनवला जातो.

समारोप:
स्कंदषष्टी एक अत्यंत महत्वाचा उत्सव आहे, जो भक्तांना शौर्य, धैर्य, आणि विजय प्राप्त करण्याच्या प्रेरणांचा अनुभव देतो. भगवान स्कंदाचे आशीर्वाद आणि मंत्रोच्चार आपल्याला जीवनातील सर्व संकटांवर मात करण्यासाठी मानसिक आणि शारीरिक शौर्य प्रदान करतात. आपल्या जीवनाला एक नवा दिशा मिळवण्यासाठी आणि आपली आत्मशक्ती जागृत करण्यासाठी हा दिवस एक योग्य संधी आहे.

आपल्या जीवनात शौर्य, सुख, आणि समृद्धी मिळवण्यासाठी भगवान स्कंदाच्या आशीर्वादांची प्राप्ती होवो! 🙏✨

जय स्कंद!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.12.2024-शनिवार.
===========================================