दिन-विशेष-लेख-६ डिसेंबर, १९८१: भारताची पहिली अंटार्क्टिक मोहिम – पोलर सर्कल जहाज

[Atul Kaviraje]

१९८१: डॉ. एस. झेड. कासिम यांच्या नेतृत्त्वाखाली 'पोलर सर्कल' या जहाजातून भारताची तुकडी आपल्या पहिल्या अंटार्क्टिक मोहिमेवर गोव्यातील मार्मागोवा बंदरातून रवाना झाली. ९ जानेवारी १९८२ रोजी रात्री साडेबारा वाजता अंटार्क्टिकावर पोचली. भारत हा अंटार्क्टिका मोहीम करणारा तेरावा देश बनला.

६ डिसेंबर, १९८१: भारताची पहिली अंटार्क्टिक मोहिम – पोलर सर्कल जहाजाचे प्रस्थान-

इतिहासातील महत्त्वपूर्ण घटना:
६ डिसेंबर १९८१ रोजी, भारताने आपली पहिली अंटार्क्टिक मोहिम सुरू केली. डॉ. एस. झेड. कासिम यांच्या नेतृत्त्वाखाली "पोलर सर्कल" या जहाजातून भारताची तुकडी गोव्यातील मार्मागोवा बंदर (गोवा) येथून रवाना झाली. या मोहिमेने भारताला अंटार्क्टिका (दक्षिण ध्रुव) च्या अनपेक्षित आणि थंड प्रदेशातील संशोधनासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठेवायला मदत केली. भारत अंटार्क्टिक मोहिमे करणारा तेरावा देश बनला.

महत्त्वाचे घटक आणि संदर्भ:
डॉ. एस. झेड. कासिम यांचे योगदान:

डॉ. एस. झेड. कासिम हे भारतीय अंतराळ संशोधन आणि अंटार्क्टिक मोहिमेतील एक महत्त्वपूर्ण व्यक्तिमत्व होते. त्यांच्या नेतृत्त्वाखाली भारतीय वैज्ञानिक तुकडीने अंटार्क्टिकावर पाऊल ठेवलं आणि भारताच्या जागतिक संशोधन क्षेत्रात स्थान निर्माण केला.
त्यांनी अंटार्क्टिक मोहिमेच्या माध्यमातून भारतीय शास्त्रज्ञांसाठी नवीन मार्ग उघडला आणि भारताला द्रुत गतीने अंटार्क्टिक संशोधन क्षेत्रात एक महत्त्वपूर्ण स्थान मिळवून दिलं.

पोलर सर्कल जहाज:

"पोलर सर्कल" हे जहाज भारतीय तुकडीला अंटार्क्टिकाचा थंड प्रदेश पार करण्यासाठी वापरण्यात आलं. हे जहाज एक वैज्ञानिक आणि अन्वेषणात्मक वाहतूक साधन म्हणून महत्त्वपूर्ण ठरले.
६ डिसेंबर १९८१ रोजी, जहाजाने मार्मागोवा बंदर ते अंटार्क्टिका या मार्गावर प्रस्थान केलं, आणि ९ जानेवारी १९८२ रोजी, रात्री साडेबारा वाजता, अंटार्क्टिकावर पोहोचलं.
अंटार्क्टिकावर भारतीय तुकडीचे आगमन:

९ जानेवारी १९८२ रोजी भारताने अंटार्क्टिकावर पहिल्या संशोधन स्टेशन स्थापित केलं. भारतीय तुकडीला थंड आणि कठोर हवामानाचा सामना करावा लागला, पण त्यांची मेहनत आणि धैर्याने या मोहिमेला यश मिळालं.
भारत, अंटार्क्टिक क्षेत्रातील महत्वाच्या संशोधन कार्यांत सामील होणारा तेरावा देश ठरला, आणि त्यानंतर भारताने अंटार्क्टिकातील विविध वैज्ञानिक प्रकल्पांमध्ये भाग घेतला.

महत्त्वाचे वैशिष्ट्ये:
भारताचा अंटार्क्टिक कार्यक्रम:

भारताच्या अंटार्क्टिक मोहिमेचा उद्देश साहित्यिक संशोधन आणि वातावरणीय अभ्यास करणे होता. अंटार्क्टिक प्रदेशातील जलवायु, बर्फ, आणि जैवविविधता यावर केलेल्या अभ्यासामुळे भारताला पर्यावरण संशोधनात महत्त्वाची भूमिका मिळाली.
भारताने अंटार्क्टिकावर मध्यम आणि दीर्घकालीन संशोधन केंद्र स्थापित केले, ज्यामुळे भारतीय शास्त्रज्ञांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सन्मान मिळाला.

भारताचे योगदान:

अंटार्क्टिक क्षेत्रात भारताचे योगदान वैज्ञानिक आणि पर्यावरणीय अभ्यासामध्ये महत्त्वपूर्ण ठरले. भारताच्या तुकडीने अंटार्क्टिक प्रदेशात जैवविविधतेचा अभ्यास, वातावरणीय बदल, आणि जलवायु संशोधनाचे महत्वाचे कार्य केले.
भारताच्या "महीर" या अंटार्क्टिक स्टेशनने विशेष ध्यान आकर्षित केले.
भारताची जागतिक वैज्ञानिक समुदायात वाढती प्रतिष्ठा:

अंटार्क्टिक मोहिमेच्या यशामुळे भारताचे अंतरराष्ट्रीय स्तरावर स्थान उंचावले, आणि भारतीय शास्त्रज्ञांनी पर्यावरणीय आणि जलवायु बदलांवर महत्त्वपूर्ण संशोधन केले.

चित्रे आणि प्रतीक:
चित्रे:

पोलर सर्कल जहाज: भारतीय वैज्ञानिक तुकडीची अंटार्क्टिक मोहिम सुरू करत असताना पोलर सर्कल जहाजावर असलेल्या वैज्ञानिकांची छायाचित्रे.
अंटार्क्टिक शास्त्रज्ञ: भारतीय शास्त्रज्ञ अंटार्क्टिक प्रदेशात काम करत असताना.
प्रतीक:

🇮🇳 (भारतीय ध्वज)
🌍 (पृथ्वीचा प्रतीक)
❄️ (बर्फ आणि अंटार्क्टिक प्रदेशाचा प्रतीक)
🔬 (संशोधन आणि शास्त्रज्ञांचे प्रतीक)
🧑�🔬 (वैज्ञानिक)

इमोजी:

🌨� (हवामान, बर्फ)
🚢 (जहाज)
🧊 (अंटार्क्टिक बर्फ)
🌏 (पृथ्वी आणि जगातील दूरदर्शन)

निष्कर्ष:
६ डिसेंबर १९८१ रोजी भारताने आपल्या पहिल्या अंटार्क्टिक मोहिमेला प्रारंभ केला. डॉ. एस. झेड. कासिम यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने अंटार्क्टिकातील कठीण परिस्थितीत शास्त्रीय संशोधन सुरू केलं. या मोहिमेने भारताला अंटार्क्टिक संशोधनात एक महत्त्वपूर्ण स्थान दिलं, आणि भारताने अंटार्क्टिक क्षेत्रात मोठे योगदान दिलं.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.12.2024-शुक्रवार.
===========================================