अष्टान्हिक व्रत आरंभ - 8 डिसेंबर 2024 (जैन)

[Atul Kaviraje]

अष्टान्हिक व्रत आरंभ-जैन-

अष्टान्हिक व्रत आरंभ - 8 डिसेंबर 2024 (जैन)

अष्टान्हिक व्रत जैन धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक व्रत आहे. हे व्रत विशेषतः प्रत्येक वर्षी २ वेळा घेतले जाते — एक व्रत चैत्र मासात आणि दुसरे आश्विन मासात. अष्टान्हिक व्रत ८ दिवस चालते, आणि याचा उद्देश आत्मशुद्धी व आत्मविकास साधणे, तसेच जैन तत्त्वज्ञान आणि आचारधर्माचे पालन करणे आहे.

अष्टान्हिक व्रताचे महत्त्व:

अष्टान्हिक व्रत जैन धर्मात आत्मा आणि परमात्म्याशी संबंधित असलेल्या आध्यात्मिक आणि धार्मिक प्रक्रियेचे अनुसरण करते. हे व्रत विशेषतः त्या व्यक्तींनी घेतले जाते ज्यांना त्यांच्या जीवनात आध्यात्मिक उन्नती साधायची आहे आणि जैन तत्त्वज्ञानाचे अनुसरण करणे आहे. अष्टान्हिक व्रताचे प्रत्येक दिवस एक विशेष ध्यान, प्रार्थना, तप, उपवासी रहाणे, तसेच शुद्धतेचे पालन करणे, इत्यादी कृतींचे पालन केले जाते.

अष्टान्हिक व्रताची पूजा आणि व्रताची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

प्रारंभ आणि तत्त्वज्ञानाची सांगता: व्रताच्या प्रारंभात पवित्र जलाने पवित्रता साधली जाते आणि आचार्य किंवा पूज्य गुरूंच्या मार्गदर्शनाने व्रताची शरुआत केली जाते.
नियमित उपवासी रहाणे: अष्टान्हिक व्रतात मुख्यत: उपवासी रहाणे अनिवार्य असते. व्रतींनी एक आठवडा फक्त शुद्ध शाकाहारी आहार घेणे आणि ताजे फळ, भाज्या यांचा वापर करणे आवश्यक असतो.
प्रत्येक दिवशी एक विशेष पूजाआणी ध्यान: व्रतातील प्रत्येक दिवस एक विशेष पूजा व ध्यानाच्या अधीन असतो. यामध्ये "सप्त धर्म" वाचले जाते, शुद्धतेचे पालन केले जाते, आणि ध्यान व साधना केली जाते.
आध्यात्मिक उन्नतीचा मार्ग: या व्रताचा मुख्य उद्देश आहे की, आत्म्याची शुद्धता साधली जाऊ शकेल, आणि प्रत्येक व्रती जैन तत्त्वज्ञान व आचारधर्माचे अनुसरण करत, त्याचे जीवन अधिक शुद्ध आणि दिव्य होईल.
अष्टान्हिक व्रताचा भक्तीभाव:

अष्टान्हिक व्रत हा एक भक्तिपंथी आचरण आहे. यामध्ये परमात्म्याचे ध्यान, उपासना व श्रद्धा असतो. भक्तीभावात नवा जीवनाचा आदर्श उभा करणे, स्वच्छता आणि साधेपणावर लक्ष केंद्रित करणे, जैन तत्त्वज्ञानावर जीवन जगणे आणि आत्मा व परमात्मा यांच्यात असलेल्या ऐक्याचा अनुभव घेणे हे मुख्य उद्दिष्ट असते.

अष्टान्हिक व्रताच्या धार्मिक व सांस्कृतिक महत्त्वाचे विवेचन:

अष्टान्हिक व्रत जैन धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक कर्तव्य म्हणून ओळखले जाते. या व्रतामुळे एक व्यक्ती आपल्या जीवनाचे शुद्धीकरण, आत्मा व परमात्मा यांच्यातील एकता आणि संसारिक दुःखांचा निवारण करणे साधतो. यासाठी सर्वश्रेष्ठ गुरूंचे मार्गदर्शन आणि तत्त्वज्ञानाचे पालन अत्यंत आवश्यक आहे.

अष्टान्हिक व्रताचे आठ दिवस:

प्रथम दिवस: व्रताची सुरूवात आणि गुरु-पूजन.
दुसरा दिवस: साधना व तप.
तिसरा दिवस: उपवासी व ध्यान.
चवथा दिवस: आत्मशुद्धता साधनेची प्रक्रिया.
पाचवा दिवस: तपस्या व संयम.
सहावा दिवस: उपास्य देवतेची पूजा व संकल्प.
सातवा दिवस: विशेष ध्यान व आत्मिक शुद्धता साधनेची वेळ.
आठवा दिवस: व्रताचा समारोप व पुनः एक नवीन जीवनाची दिशा.

निष्कर्ष:

अष्टान्हिक व्रत जैन धर्माच्या अनुयायांसाठी एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण धार्मिक प्रक्रिया आहे. याच्या माध्यमातून भक्त आत्मिक शुद्धता साधतात, भक्तीभाव वाढवतात आणि आत्मविकास साधतात. जैन समाजाच्या प्रत्येक सदस्यासाठी हे एक अशा व्रताचा अनुभव आहे ज्यात देवतेचे आशीर्वाद मिळविण्याची संधी आहे आणि जीवनाच्या उच्च आदर्शांची प्राप्ती होऊ शकते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.12.2024-रविवार.
===========================================