दिन-विशेष-लेख-10 डिसेंबर, 1933: हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली जर्मनीतील लोकशाहीची

[Atul Kaviraje]

हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली जर्मनीच्या लोकशाहीची समाप्ती (१९३३)-

१० डिसेंबर १९३३ रोजी, हिटलरने जर्मनीतील लोकशाही सरकारचे विसर्जन केले आणि नाझी पार्टीच्या तावडीत जर्मनीला आणले. यामुळे जर्मनीमध्ये एकचाधिकार शासकांच्या व्यवस्थेची सुरुवात झाली. 🦠🏴

10 डिसेंबर, 1933: हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली जर्मनीतील लोकशाहीची समाप्ती-

घटना: 10 डिसेंबर 1933 रोजी, आदोल्फ हिटलर याने जर्मनीतील लोकशाही सरकाराचे विसर्जन केले आणि नाझी पार्टीच्या तावडीत जर्मनीला आणले. या क्रियेने जर्मनीमध्ये एकचाधिकार शासकांच्या व्यवस्थेची सुरुवात केली, ज्यामध्ये हिटलरने ताबा घेतलेला नाझी हुकूमशाही प्रस्थापित केली. हिटलरचा हा निर्णय जर्मनीला लोकशाहीतून तात्काळ एकाधिकारशाहीकडे नेला आणि नाझी सत्तेची स्थापना केली.

हिटलरचे नेतृत्त्व आणि नाझी पार्टी:
आदोल्फ हिटलर:

हिटलर हा नाझी पार्टीचा नेत्य होता आणि त्याने जर्मनीची राजकीय स्थिती पूर्णपणे बदलली.
1933 मध्ये, हिटलरने चॅन्सलर म्हणून कार्यभार स्वीकारला आणि त्याने ताबडतोब लोकशाही प्रणालीचा अंशी नाश सुरू केला.
हिटलरचा उद्देश जर्मनीला एकाधिकारशाहीत आणि नाझी विचारधारेच्या आधारे एकत्र बांधणे होता.

नाझी पार्टीचा उदय:

नाझी पार्टी (राष्ट्रीय सोशालिस्ट जर्मन कामगार पक्ष) हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली अत्यंत शक्तिशाली बनली होती. या पक्षाने वर्णभेद, आर्थीक संकटे आणि युद्धप्रेम यांना एकत्र करून जनतेला विकृत विचारधारेशी जोडले.
हिटलरने जर्मनीतील ज्यूविरोधी कायदे तयार केले आणि नाझी तत्त्वज्ञानाचे पालन करत देशात प्रचार केला.

लोकशाहीचा अंत:

1933 मध्ये हिटलरने आग लागलेल्या राइख्सटॅग (जर्मन संसद) इमारतीच्या अण्णा क्रंतीचे आरोप करून देशातील विरोधकांचा दडपण करण्यात सुरूवात केली.
हिटलरने 'इंमर्च अ‍ॅक्ट' (Enabling Act) लागू करून लोकशाही संसदला पाडले आणि एकल शासकीय शासन स्थापले. या कायद्याने हिटलरला अधिकार दिला की तो कायदे आणि राजकीय निर्णय स्वतः घेतो.

एकाधिकारशाहीची स्थापना:

हिटलरने जर्मनीमध्ये कायदेशीरपणे एकाधिकारशाहीची स्थापना केली. त्याने नाझी पार्टीचे सर्व संस्थांवर पूर्ण नियंत्रण ठेवले आणि सार्वजनिक विरोधावर तात्काळ बंदी घातली.
देशात विरोधकांची दडपशाही केली गेली, त्यांना मुलभूत अधिकार नाहीत अशी स्थिती निर्माण झाली. त्यानंतर हिटलरने नाझी तत्त्वज्ञानाने हुकूमशाही राज्य सुरू केले.

दुसरे महायुद्ध:

हिटलरच्या शासकीय व्यवस्थेतून दुसरे महायुद्ध (1939-1945) सुरू झालं. हिटलरने आपल्या एकाधिकारशाहीचा वापर करून इतर देशांवर आक्रमण केले आणि विविध युद्धकाळातील हत्याकांडं व संशयास्पद क्रियाकलाप केले.
हिटलरने होलोकॉस्ट (Jewish genocide) हे संपूर्ण जगभरातले सर्वात मोठे मानवतावादी अपराध केले. जर्मनीमध्ये ज्यू लोकांना नाझी छळ शिविरांमध्ये घेऊन त्यांची सामूहिक हत्या करण्यात आली.

ऐतिहासिक महत्त्व:
लोकशाहीचा नाश:

हिटलरने जर्मनीतील लोकशाहीची समाप्ती केली आणि देशाला एकाधिकारशाही मध्ये परिवर्तित केले. हिटलरच्या कडून घेतलेले हे निर्णय जागतिक इतिहासात एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण व दुःखद घटना मानली जाते.

नाझी हुकूमशाहीचे प्रारंभ:

हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली जर्मनीमध्ये नाझी हुकूमशाही स्थापन झाली, ज्याने जगभरातील तणाव वाढवले आणि दुसऱ्या महायुद्धास जन्म दिला.
नाझी पार्टीच्या रेट्रीय्यूल्स आणि सत्ता स्थापनेसाठी हिटलरने संघर्ष व हिंसा वापरली, जे पुढे जाऊन सामाजिक आणि राजकीय उलथापालथ कारणीभूत ठरले.

मानवाधिकाराचे उल्लंघन:

हिटलरच्या शासकीय व्यवस्थेमध्ये मानवाधिकारांचे तीव्र उल्लंघन झाले. हिटलरने ज्यू लोकांचा प्रचंड छळ केला आणि त्यांचा निःसंतान व छळ करणे यासारख्या अमानुष कृत्यांची गाठ घातली.

प्रतीक, चित्रे आणि इमोजी:
📸 चित्रे:

हिटलरचा लोकशाही विरोधी भाषण किंवा नाझी पार्टीचे सभेतील चित्र.
राइख्सटॅग इमारत आग (Reichstag fire) ते नाझी पक्षाचा विजयी ध्वज.
हिटलरच्या नाझी पार्टीच्या गोडीत हुकूमशाहीसाठी केलेल्या पावलांची दृश्ये.

प्रतीक:

🦠 (नाझी हुकूमशाहीचा वाईट प्रभाव)
🏴 (नाझी ध्वज)
⚔️ (युद्ध आणि संघर्ष)
📜 (लोकशाहीचा अंत)
💡 उदाहरण:

"10 डिसेंबर 1933 रोजी, हिटलरने जर्मनीतील लोकशाही सरकारचे विसर्जन केले आणि नाझी पार्टीच्या तावडीत जर्मनीला आणले. यामुळे जर्मनीमध्ये एकचाधिकार शासकांच्या व्यवस्थेची सुरुवात झाली."
"हिटलरच्या निर्णयाने जर्मनीला एकाधिकारशाहीत नेले, ज्यामुळे दुसरे महायुद्ध आणि मानवाधिकारांचे उल्लंघन होऊ शकले."

समारोप:
10 डिसेंबर 1933 हिटलरच्या नेतृत्त्वाखाली जर्मनीतील लोकशाहीचा समाप्त होणारा दिवस होता. या कृत्याने एक नाझी हुकूमशाही व्यवस्थेची स्थापना केली, जी जागतिक इतिहासावर एक दुःस्वप्नाप्रमाणे ठरली. हिटलरच्या या निर्णयाने वर्णभेद, हिंसा आणि युद्धाचे वातावरण निर्माण केले आणि जगभरात त्याच्या अत्याचारी राज्याच्या परिघात मानवाधिकारांचे उल्लंघन होऊ लागले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.12.2024-मंगळवार.
===========================================