श्री विष्णूचे नारायण रूप आणि त्याचा महिमा-

[Atul Kaviraje]

श्री विष्णूचे नारायण रूप आणि त्याचा महिमा-
(The Form of Narayana of Lord Vishnu and Its Glory)

प्रस्तावना: श्री विष्णूचे नारायण रूप हे अत्यंत पवित्र आणि दैवी आहे. हे रूप संसाराच्या सर्व कार्याचे पालन करणारे आहे, आणि प्रत्येक जीवाला जीवनातील मार्गदर्शन करणारे आहे. भगवान विष्णूचे नारायण रूप त्याच्या भक्तांच्या हृदयात वास करणारे, निराकार आणि सर्वव्यापी रूप आहे. या रूपात तो सृष्टीचे पालन करतो आणि प्रत्येक संकटामध्ये आपल्या भक्तांची रक्षा करतो.

नारायण म्हणजे "नार" (जीव) आणि "आयन" (आश्रय) यांच्या मिलनातून उत्पन्न झालेलं हे रूप आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक जीवाला आशीर्वाद आणि संरक्षण प्राप्त होते. नारायण रूपातील श्री विष्णू म्हणजेच सत्य, दया, प्रेम आणि शक्तीचे प्रतीक.

नारायण रूपाचा महिमा:

सर्वव्यापी आणि निराकार रूप:
श्री विष्णूचे नारायण रूप निराकार असून तो प्रत्येक कणात वास करतो. तो सर्वव्यापी आहे, प्रत्येक प्राणी आणि प्रत्येक कणामध्ये त्याचे अस्तित्व आहे. त्याचे निराकार रूप त्याच्या अनंत शक्तीचे प्रतीक आहे. नारायणाचे रूप प्रकट होत असताना, ते सृष्टीच्या प्रत्येक पातळीवर अस्तित्व दाखवते, ज्यामुळे ते असीमित, अदृश्य आणि प्रत्येक वेळेस उपस्थित राहणारे होते.

सृष्टीचे पालन करणारा:
नारायण रूप हे सृष्टीचे पालन करणारे आहे. तो या सृष्टीला कायम ठेवतो आणि तिच्या संतुलनाचा मार्गदर्शक आहे. प्रत्येक जीवाच्या जीवनातील प्रत्येक कणाची काळजी घेणारा हा रूप आहे. नारायणाच्या रूपात श्री विष्णू प्रत्येक प्राण्याच्या जीवनाचा पोषण करणारा आणि सर्व संकटातून बाहेर काढणारा असतो.

भक्तांचे रक्षण करणारा:
नारायण रूपाचे एक महत्त्वाचे अंग म्हणजे भक्तांचे रक्षण. भगवान विष्णू आपल्या भक्तांच्या हृदयात वास करतात आणि त्यांना आपल्याकडून सुख, शांती आणि संरक्षण मिळवून देतात. तो प्रत्येक भक्ताच्या अडचणींमध्ये त्याला साथ देतो. भगवान विष्णूच्या नारायण रूपाने भक्तांची मार्गदर्शन करून, त्यांना सर्वोत्तम आशीर्वाद दिले आहेत.

दैवी दया आणि कृपा:
नारायण रूप भगवान विष्णूच्या दयाळूपणाचे आणि कृपेचे प्रतीक आहे. विष्णूच्या या रूपात त्याची साक्षात्कार शक्ती प्रकट होते, ज्यामुळे भक्तांना त्यांच्या अडचणींमधून मुक्ती मिळते. या रूपात तो पापांचा नाश करणारा आणि भक्तांना सत्य आणि धर्माच्या मार्गावर चालवणारा असतो.

धर्म आणि सत्याचे पालन करणारा:
नारायण रूप हे धर्माचे रक्षण करणारे आहे. भगवान विष्णूने प्रत्येक युगात अवतार घेतले आणि या अवतारांद्वारे त्यांनी धर्माची स्थापना केली आणि अधर्माचा नाश केला. नारायण रूपात असताना श्री विष्णूने राक्षसांचा नाश केला आणि सत्य व धर्माच्या विजयाची घोषणा केली.

उदाहरणे:

ध्रुवाचा प्रसंग:
ध्रुव हा एक छोटा बालक, जो भगवान विष्णूच्या नारायण रूपाचे भक्त होता. त्याने कठोर तपस्या केली आणि भगवान विष्णूने त्याला दर्शन देऊन त्याला दिव्य आशीर्वाद दिले. भगवान विष्णूने त्याला राज्य, सुख आणि समृद्धी दिली. हा प्रसंग नारायण रूपाच्या कृपेचा दर्शक आहे.

प्रल्हादाची कथा:
प्रल्हाद हा विष्णूच्या नारायण रूपाचा भक्त होता. त्याच्या वडिलांनी त्याच्यावर अत्याचार केला, पण भगवान विष्णूने त्याला रक्षण दिले आणि त्याच्या विश्वासाच्या बलावर त्याला बचावले. ह्या कथा नारायण रूपातील भगवान विष्णूच्या भक्तांवरील प्रेम आणि संरक्षण दर्शवते.

सप्ताश्वरूप अवतार:
नारायणाच्या रूपात श्री विष्णूने सप्ताश्वरूप धारण केले आणि त्याद्वारे पृथ्वीच्या समस्त संकटांना नष्ट करून धर्माच्या रक्षणासाठी काम केले. ह्याद्वारे त्याच्या रूपाची शक्ती आणि महिमा स्पष्ट होते.

निष्कर्ष: श्री विष्णूचे नारायण रूप हे ब्रह्मा, शिव आणि अन्य देवते यांच्या शक्तीचे मिलन आहे. हे रूप भक्तांच्या जीवनातील सर्वोत्तम मार्गदर्शक असते. नारायणाचे रूप सत्य, शांती, प्रेम आणि त्यागाचे प्रतीक आहे. प्रत्येक भक्ताला हे रूप आपल्याकडून अनंत आशीर्वाद देऊन त्याच्या जीवनातील पापांचा नाश करतो आणि सत्य, धर्म व प्रेमाचा मार्ग दाखवतो. नारायण रूप म्हणजे आत्मा आणि परमात्म्याचे मिलन, एक साक्षात्कार आणि उद्धाराचा मार्ग आहे.

भक्तिपूर्ण कविता:

नारायण नारायण, तुमचा महिमा अपार।
सर्व लोकांच्या जीवनात, वास करतात तुमचे आदर्श।
शांततेचा अनुभव देणारा, मार्गदर्शन करणारा।
सर्व संकटातून मुक्ती देणारा, भक्ताचा पाठीराखा ।

शंभर जणांची आशा, तुम्हीच उंचावता।
आशिर्वाद तुमच्या चरणी, जीवनाच्या मार्गावर दिसता।
नारायण तुमच्या रूपात, जीवनाला मिळालं अस्तित्व।
तुमच्याच कृपेने तारण, आत्मा परमात्म्याचं दिलं आश्वासन ।

अर्थ:
या कवितेमध्ये श्री विष्णूचे नारायण रूप त्याच्या असीम कृपेशी जोडलेले आहे. भक्तांच्या जीवनात या रूपाची महिमा अनंत आहे, जे प्रत्येक कष्ट आणि संकटाला दूर करून भक्तांना शांती आणि सुख देतो. नारायण म्हणजे सत्याचा, प्रेमाचा आणि दयाळूपणाचा प्रतीक आहे.

--अतुल परब
--दिनांक-11.12.2024-बुधवार.
===========================================