दिन-विशेष-लेख-१२ डिसेंबर, १९४६: संयुक्त राष्ट्र संघाच्या 'ह्युमन राइट्स'

[Atul Kaviraje]

संयुक्त राष्ट्र संघाच्या 'ह्युमन राइट्स' सल्लागार समितीची स्थापना (१९४६)-

१२ डिसेंबर १९४६ रोजी, संयुक्त राष्ट्र संघाने मानवाधिकार संरक्षणासाठी सल्लागार समिती स्थापन केली. या समितीचे उद्दीष्ट मानवाधिकार व सामाजिक न्याय क्षेत्रात धोरणनिर्मितीसाठी मार्गदर्शन करणे आहे. 🕊�🌏

१२ डिसेंबर, १९४६: संयुक्त राष्ट्र संघाच्या 'ह्युमन राइट्स' सल्लागार समितीची स्थापना-

१२ डिसेंबर १९४६ रोजी, संयुक्त राष्ट्र संघ ने मानवाधिकार संरक्षणासाठी सल्लागार समिती स्थापन केली. या समितीचे मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे मानवाधिकार व सामाजिक न्याय या क्षेत्रात धोरणनिर्मितीसाठी मार्गदर्शन करणे आणि सदस्य राष्ट्रांना मानवाधिकारांचे संरक्षण करण्यासाठी सहकार्य देणे.

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:
द्वितीय महायुद्धाच्या भीषण अनुभवामुळे संपूर्ण जगाला मानवाधिकारांच्या महत्त्वाची जाणीव झाली. युद्धाने लाखो लोकांचे जीवन हिरावले होते, जणू काही सर्व मानवतेसाठी एक मोठे धडे होते. यानंतर, संयुक्त राष्ट्र संघाने मानवी हक्कांचे संरक्षण करण्याच्या उद्देशाने सल्लागार समिती स्थापन केली.

संयुक्त राष्ट्र संघाच्या सल्लागार समितीला अधिकृतपणे Human Rights Commission म्हणून ओळखले जाते, ज्याला आधुनिक मानवाधिकार संरक्षण धोरणे आणि चांगले शासकीय धोरण ठरविण्यात मार्गदर्शन करण्याची जबाबदारी दिली गेली.

सल्लागार समितीचे कार्य:
मानवाधिकारांवर चर्चा आणि सल्ला: या समितीचे मुख्य कार्य म्हणजे सदस्य देशांना मानवाधिकारांचे उल्लंघन रोखण्यासाठी सल्ला देणे. समिती सदस्य राष्ट्रांना अधिक प्रभावीपणे त्यांचे धोरण बदलण्यास प्रोत्साहित करते.

मानवाधिकार आयोगाच्या रिपोर्ट्सचे मूल्यांकन: सल्लागार समिती मानवाधिकाराच्या संदर्भात देशांनी केलेल्या वचनबद्धतेचे मूल्यांकन करीत असते आणि त्या संबंधी रिपोर्ट्स तयार करते.

मानवाधिकार लवचिकतेसाठी धोरणनिर्मिती: या समितीने विविध ठिकाणी मानवाधिकार शिक्षण, जागरूकता आणि प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले आहेत, ज्यामुळे लोकांना त्यांचे अधिकार जाणून घेता येतात.

महत्त्वपूर्ण कार्ये:
सार्वभौम घोषणापत्र: १० डिसेंबर १९४८ रोजी, संयुक्त राष्ट्र संघाने 'सार्वभौम मानवाधिकार घोषणापत्र' तयार केले, ज्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीला समान अधिकार प्राप्त आहेत याची जाणीव झालेली होती. ही घोषणा त्या वेळेस प्रत्येक देशाच्या विधीप्रणालीनुसार लागू करण्यास उद्दीष्ट होती.

आधुनिक मानवाधिकार विधी: सल्लागार समितीने मानवाधिकार संरक्षणासाठी आधुनिक धोरणे तयार केली. ज्यात अत्याचार, गुलामगिरी, धर्माची बंधने आणि समाजातील वंचित गटांच्या हक्कांचे संरक्षण यावर लक्ष केंद्रित केले.

संदर्भ आणि उदाहरणे:
विश्व मानवाधिकार दिवशी १० डिसेंबर: प्रत्येक वर्षी १० डिसेंबरला, संयुक्त राष्ट्र संघ मानवाधिकार दिवस साजरा करते, जो मानवाधिकार संरक्षणाचे महत्त्व जागरूक करतो.

अंतरराष्ट्रीय कंत्राटे आणि विधान: 'आंतरराष्ट्रीय नागरिक आणि राजकीय अधिकार करार' (ICCPR) आणि 'आंतरराष्ट्रीय आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक अधिकार करार' (ICESCR) यांच्या माध्यमातून मानवाधिकार संरक्षणाच्या दिशेने मार्गदर्शन केले गेले आहे.

प्रतीक आणि इमोजी:
🕊�🌏

🕊� - शांतता आणि मानवाधिकाराचे प्रतीक, संयुक्त राष्ट्र संघाच्या सल्लागार समितीच्या उद्दीष्टाशी संबंधित.
🌏 - जागतिक पातळीवर मानवाधिकारांच्या संरक्षणाचा संदर्भ, जो विविध देशांमध्ये लागू होतो.

निष्कर्ष:
१२ डिसेंबर १९४६ रोजी स्थापन केलेली मानवाधिकार सल्लागार समिती ही संयुक्त राष्ट्र संघाची एक महत्त्वपूर्ण संस्था आहे. या समितीने मानवाधिकार संरक्षण, सामाजिक न्याय आणि चांगल्या शासनाच्या प्रक्रियांना प्रोत्साहन देण्याचा महत्त्वपूर्ण कार्य केला आहे. यामुळे सदस्य राष्ट्रांना मानवाधिकारांची अधिक प्रभावीपणे काळजी घेता आली आणि सर्व मानवतेसाठी एक चांगला, समावेशक भविष्य रचण्यास मदत मिळाली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.12.2024-गुरुवार.
===========================================