शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि त्यावर उपाय-1

Started by Atul Kaviraje, December 13, 2024, 05:20:32 PM

Previous topic - Next topic

Atul Kaviraje

शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि त्यावर उपाय-

भारतामध्ये शेतकरी हे देशाच्या प्रगतीचे एक अत्यंत महत्त्वाचे घटक आहेत. देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा मोठा भाग कृषी क्षेत्रावर आधारित आहे. तथापि, शेतकऱ्यांना त्यांच्या कष्टांचा योग्य मोबदला मिळत नाही, आणि त्यांना अनेक समस्यांचा सामना करावा लागतो. या समस्यांचा प्रभाव त्यांच्या जीवनावर मोठ्या प्रमाणावर पडतो आणि त्यासाठी उपाय शोधणे अत्यंत आवश्यक आहे.

शेतकऱ्यांच्या प्रमुख समस्या:

पाणीटंचाई आणि कृषी पाणी व्यवस्थापन: शेतकऱ्यांना पाणी मिळवण्याच्या समस्यांचा मोठा सामना करावा लागतो. कमी पाऊस, तसेच काही भागांमध्ये पाणी व्यवस्थापनाच्या कमतरतेमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन प्रभावित होते. काही शेतकऱ्यांना सिंचन सुविधा उपलब्ध नाहीत.

उदाहरण:
महाराष्ट्रातील विदर्भ आणि मराठवाडा भाग पाणीटंचाईच्या समस्या भोगत आहेत. या भागांमध्ये पाण्याची उपलब्धता कमी असते, त्यामुळे पिकांचे उत्पादन कमी होते आणि शेतकऱ्यांना अधिक कष्ट घ्यावे लागतात.

कृषी मालाची योग्य किंमत मिळवण्याची समस्या: शेतकऱ्यांना त्यांचा माल विकताना त्याला योग्य किंमत मिळत नाही. उत्पादन लागत जास्त असताना शेतकऱ्यांना बाजारात त्यांच्यापेक्षा कमी किंमत मिळते. यामुळे शेतकऱ्यांना कर्जफेड करणे कठीण होते.

उदाहरण:
2017 मध्ये शेतकऱ्यांनी 'फडके आंदोलन' केले होते, ज्यात शेतकऱ्यांनी त्यांच्या मालाची योग्य किंमत मागितली. या आंदोलनाने शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि त्यांच्या कष्टांचे महत्त्व समाजापर्यंत पोहोचवले.

कृषी कर्ज आणि कर्जबाजारीपण: शेतकऱ्यांना आपल्या शेतीसाठी कर्ज घेणे आवश्यक असते, परंतु या कर्जाचा बोजा कमी करण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे पुरेशी साधनसामग्री किंवा ठोस आर्थिक व्यवस्था नाही. कधी कधी, खराब हवामान आणि उत्पादन कमी झाल्यामुळे कर्जाची परतफेड करणे शेतकऱ्यांसाठी अशक्य होते.

उदाहरण:
पंजाब आणि हरियाणा या राज्यांमध्ये शेतकऱ्यांचे कर्ज वाढले आहे. जेव्हा उत्पादन कमी होते आणि हवामान प्रतिकूल असतो, तेव्हा शेतकऱ्यांना कर्ज फेडण्यास अडचणी येतात, ज्यामुळे ते आर्थिक संकटात सापडतात.

दुष्काळ आणि नैसर्गिक आपत्ती: दुष्काळ, पूर, आणि इतर नैसर्गिक आपत्ती शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी समस्या आहे. प्रत्येक वर्षी शेतकऱ्यांना या नैसर्गिक आपत्तींचा सामना करावा लागतो, ज्यामुळे त्यांचे पीक नष्ट होतात आणि त्यांचा उपजीविका धोक्यात येतो.

उदाहरण:
2015 मध्ये महाराष्ट्रात मोठ्या प्रमाणावर दुष्काळ पडला होता. यामुळे शेतकऱ्यांची उत्पन्नक्षमता कमी झाली आणि अनेक शेतकऱ्यांनी आत्महत्या केली.

कृषी तंत्रज्ञानाची कमी माहिती: शेतकऱ्यांना आधुनिक कृषी तंत्रज्ञानाची माहिती कमी आहे, ज्यामुळे त्यांचे उत्पादन कमी होते. आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे उत्पादनाची गुणवत्ता आणि प्रमाण वाढू शकते, परंतु शेतकऱ्यांना त्याची माहिती कमी असल्यामुळे ते त्याचा योग्य वापर करू शकत नाहीत.

उदाहरण:
तामिळनाडूच्या काही शेतकऱ्यांनी आधुनिक कृषी तंत्रज्ञानाचा वापर करून उत्पादनात वाढ केली. त्यांनी ड्रिप इरिगेशन, जैविक खतांचा वापर आणि अन्य तंत्रज्ञानांचा वापर करून अधिक उत्पन्न मिळवले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.12.2024-शुक्रवार.
===========================================