शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि त्यावर उपाय-2

[Atul Kaviraje]

शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि त्यावर उपाय-

शेतकऱ्यांच्या समस्यांवर उपाय:
पाणी व्यवस्थापन आणि सिंचन सुविधा: शेतकऱ्यांसाठी जलसंधारण आणि सिंचन व्यवस्था सुधारावी लागेल. प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर करून जलस्रोतांचा अधिकाधिक वापर करून शेतकऱ्यांना पाणी उपलब्ध करणे गरजेचे आहे. पाणी पुनर्नवीनीकरण, डेम आणि तलावांची निर्मिती यासारख्या उपायांची अंमलबजावणी केली पाहिजे.

उदाहरण:
गुजरातमध्ये 'सावरा-कलावद' जलवाहिनीसारख्या प्रकल्पांमुळे पाणी व्यवस्थापन सुधारले आहे, आणि शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी अधिक पाणी मिळवणे शक्य झाले आहे.

शेतकऱ्यांना योग्य बाजारपेठेची उपलब्धता: शेतकऱ्यांना त्यांचा माल विकताना योग्य किंमत मिळवण्यासाठी त्यांना सक्षम बाजारपेठेची उपलब्धता पाहिजे. सरकारने 'ई-नाम' पोर्टलसारख्या डिजिटल यंत्रणांचा वापर करून शेतकऱ्यांना बाजारभाव मिळवण्यास मदत केली पाहिजे.

उदाहरण:
मध्यप्रदेशात 'ई-नाम' पोर्टलच्या मदतीने शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनाची उचित किंमत मिळवण्यास मदत मिळाली आहे.

कृषी कर्ज आणि कर्जमाफी: शेतकऱ्यांना स्वस्त आणि कमी व्याजदरावर कर्ज उपलब्ध करून देणे आणि कर्जमाफी योजनेसह त्यांना कर्जबाजारी होण्यापासून वाचवणे आवश्यक आहे. कर्जासाठी काही आरोग्यसुरक्षित गॅरंट्या तसेच काही संस्थांच्या मदतीने शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देणे महत्त्वाचे आहे.

उदाहरण:
भारत सरकारने कृषी कर्जाच्या क्षेत्रात अनेक सुधारणा केल्या आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना स्वस्त कर्ज मिळू शकते.

नैसर्गिक आपत्तीपासून बचावासाठी योजना: शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींच्या बाबतीत नुकसान भरपाई देण्यासाठी सक्षम योजना लागू करणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांना संकटाच्या काळात भरीव सहाय्य देणे आणि त्यांना पुन्हा उभारी घेण्यासाठी मदत करणे आवश्यक आहे.

उदाहरण:
ओडिशा सरकारने 2013 मध्ये पूर आणि सायक्लोननंतर शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर उपाययोजना केल्या.

शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाची माहिती: शेतकऱ्यांना नवीनतम तंत्रज्ञान आणि कृषी पद्धतींचा वापर करण्यासाठी प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे. कृषी विभाग आणि शेतकरी संघटनांनी त्यांना सक्षम बनवण्यासाठी कार्यशाळा आयोजित केली पाहिजे.

उदाहरण:
आंध्र प्रदेशमध्ये शेतकऱ्यांना स्मार्ट फार्मिंग आणि ड्रोन तंत्रज्ञानाबद्दल प्रशिक्षण देण्यात आले, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक उत्पन्न मिळवता आले.

निष्कर्ष:
शेतकऱ्यांची समस्या अनेक पैलूंमध्ये पसरलेली आहे. त्यासाठी एकात्मिक उपायांची आवश्यकता आहे. सरकार, शेतकरी संघटनांचा, आणि समाजाचा एकत्रित प्रयत्न हा शेतकऱ्यांच्या समस्यांवर प्रभावी उपाय शोधण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी जलसंधारण, कृषी तंत्रज्ञानाचा प्रसार, कर्ज धोरणात सुधारणा, आणि उचित किंमत मिळवण्याचे उपाय योग्य दिशेने आणि प्रभावीपणे राबवले गेले, तर शेतकऱ्यांचे जीवन अधिक सुखी आणि समृद्ध होईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.12.2024-शुक्रवार.
===========================================