१५ डिसेंबर, २०२४ - श्री दत्त जयंती उत्सव - नृसिंहवाडी, तालुका-शिरोळ

[Atul Kaviraje]

श्री दत्त जयंती उत्सव-नृसिंहवाडी,तालुका-शिरोळ-

१५ डिसेंबर, २०२४ - श्री दत्त जयंती उत्सव - नृसिंहवाडी, तालुका-शिरोळ

श्री दत्त जयंती उत्सवाचे महत्त्व:

श्री दत्त जयंती हा एक अत्यंत पवित्र आणि भक्तिरसाने न्हालेला दिवस आहे. हे विशेषतः भारतात आणि विशेषत: महाराष्ट्रात मोठ्या धुमधडाक्यात साजरे केले जाते. श्री दत्तगुरु किंवा श्री दत्तात्रेय हे हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाचे आणि आदरणीय देवते आहेत. श्री दत्तगुरूंच्या जीवनातील शिक्षण आणि तत्वज्ञान हे लाखो भक्तांच्या जीवनाचा मार्गदर्शन करणारे आहे. श्री दत्तात्रेय यांची जयंती म्हणजे त्यांच्या जन्माच्या दिवशी साजरा केला जाणारा उत्सव.

नृसिंहवाडी, तालुका शिरोळ, हे दत्त पंढरपूर म्हणून ओळखले जाणारे एक पवित्र स्थान आहे, जिथे मोठ्या प्रमाणावर श्री दत्त जयंती उत्सव साजरा केला जातो. यामुळे या ठिकाणच्या महत्वाकांक्षी भाविकांसाठी या दिवशी विशेष उत्साह आणि भक्तिरस असतो.

श्री दत्तात्रेय यांचे जीवन आणि कार्य:

श्री दत्तात्रेय हे त्रिमूर्ति रूपात पूजले जातात - ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश या तीन प्रमुख देवतांचा समावेश असलेले ते रूप म्हणजे दत्तात्रेय. त्यांचे जीवन अध्यात्मिक साधना, तत्त्वज्ञान आणि भक्तिरसाने परिपूर्ण होते. दत्तगुरुंचे प्रमुख कार्य म्हणजे भक्तांना ज्ञान, भक्ति आणि कर्म या त्रिसुत्रीवर आधारित जीवन जगण्याचे शिक्षण देणे.

श्री दत्तात्रेय यांचे जीवन त्यांची समाधी स्थळे, गाथा आणि वचनांद्वारे सांगितले जाते. त्यांच्या जीवनातील महत्वपूर्ण घटना म्हणजे त्यांचे गुरुच्या साक्षात्कारामुळे प्राप्त झालेले ज्ञान. ते केवळ एक धर्मगुरु नव्हे तर संत, योगी आणि तत्त्वज्ञानी होते. त्यांचे जीवन भक्तिसंप्रदायाचे प्रतीक आहे आणि त्यांच्याशी संबंधित कथा आणि प्रवचनं प्राचीन भारतीय तत्त्वज्ञानाची गोड गोष्ट बनली आहेत.

श्री दत्त जयंती उत्सवाचा धार्मिक महत्त्व:

श्री दत्त जयंती उत्सव हिंदू धर्मातील एक प्रमुख धार्मिक सोहळा आहे, जो संप्रदायाच्या अनुयायांसाठी अत्यंत पवित्र असतो. या दिवशी भक्तगण श्री दत्तगुरूंचे पूजन, ध्यान, भजन, कीर्तन आणि उपवासी व्रत पाळतात. याशिवाय विविध धार्मिक कृत्ये, हवन, यज्ञ, रुद्र अभिषेक, इत्यादी केल्या जातात, ज्यामुळे भक्तांच्या जीवनातील सर्व अडचणी, दुख: आणि व्याधी दूर होतात.

या दिवशी, भक्तगण पंढरपूर अथवा दत्तात्रेयांच्या मंदीरात विशेष पूजेचे आयोजन करतात. नृसिंहवाडीमध्ये श्री दत्तगुरुंच्या जीवनावर आधारित वाचन, कीर्तन, भजन आणि नृत्य वगैरे कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या उत्सवाला भव्यतेची आणि भक्तिरसाने न्हालेल्या वातावरणाची छटा असते.

श्री दत्त जयंती पूजा विधी:

१. मंच व पूजेची तयारी: भक्तगण आपल्या घरात किंवा दत्त मठामध्ये श्री दत्तगुरुंची पूजा करण्यासाठी विशेष तयारी करतात. घरातील सर्व वातावरण शुद्ध करून, दीप प्रज्वलित करून, विशेष पूजन विधी सुरू होतात.

२. तत्त्वज्ञानाचे अभ्यास: या दिवशी गुरु वचनांचे पठण आणि तत्त्वज्ञानावर आधारित प्रवचन केले जातात. विशेषत: श्री दत्तगुरूंच्या उपदेशांवर आधारित गुरू मंत्रांचा जप केला जातो.

३. भजन, कीर्तन आणि नृत्य: दत्त जयंतीला मोठ्या प्रमाणात भजन आणि कीर्तन सादर केले जाते. भक्त गजरात, हरिपाठ व मंत्रोच्चार करतात, ज्यामुळे वातावरण भक्तिमय आणि पवित्र होऊन जातं.

४. दान आणि पुण्य: या दिवशी भक्त तिळगुळ, वस्त्र, अन्न व द्रव्य यांचा दान देऊन आपली भक्ती सिद्ध करतात. तिळगुळाचे दान विशेषत: सामूहिक फडांमध्ये, तिर्थक्षेत्रांमध्ये दिले जाते.

५. उपवासी व्रत: श्री दत्त जयंती दिवशी अनेक भक्त उपवासी राहून या दिवशी पूजेचे आयोजन करतात. उपवासी राहणे, व्रत पाळणे हे त्यांच्या भक्तीच्या गाभ्यात सामील असते.

नृसिंहवाडीतील श्री दत्त जयंती उत्सवाचे महत्त्व:

नृसिंहवाडी हे दत्तगुरुंचे प्रमुख स्थान आहे. येथे विशेषत: दत्त जयंतीचे आयोजन मोठ्या प्रमाणावर केले जाते. या दिवशी हजारों भक्त नृसिंहवाडी येऊन पूजा अर्चा, भजन-कीर्तन करतात. नृसिंहवाडीमध्ये श्री दत्तगुरुंचे पवित्र मठ असलेला एक प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे.

निष्कर्ष:

श्री दत्त जयंती उत्सव हिंदू धर्मातील एक अत्यंत भक्तिरसपूर्ण आणि पवित्र उत्सव आहे. या दिवशी श्री दत्तगुरुंच्या पूजेचा आणि व्रताचा लाभ घेणारे भक्त त्यांच्या जीवनातील शांती, सुख आणि समृद्धी प्राप्त करतात. श्री दत्तगुरुंच्या जीवनातील तत्त्वज्ञान, त्यांचा मार्गदर्शन आणि भक्तिमय जीवन प्रत्येक भक्ताला एक नवा दृष्टिकोन देतो.

नृसिंहवाडीतील श्री दत्त जयंती उत्सव हा विशेष रूपात श्रद्धेने भरलेला आणि सामाजिक एकतेचा संदेश देणारा आहे.

श्री दत्तगुरुंच्या कृपेने सर्व भक्तांचे जीवन समृद्ध व मंगलमय होवो!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.12.2024-रविवार.
===========================================