१५ डिसेंबर २०२४ - अष्टान्हिक व्रत समाप्ती - जैन धर्म

[Atul Kaviraje]

अष्टान्हिक व्रत समाप्ती-जैन-

१५ डिसेंबर २०२४ - अष्टान्हिक व्रत समाप्ती - जैन धर्म

अष्टान्हिक व्रत हा जैन धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाचा व्रत आहे, जो विशेषत: जैन समाजातील भक्तांनी एक विशिष्ट काळासाठी पाळावा असा आहे. अष्टान्हिक व्रत म्हणजे आठ दिवसांचा एक व्रत कालावधी, ज्यामध्ये जैन धर्माचे पालन करणारे भक्त उपवासी राहतात, साधना करतात आणि ध्यान, पूजा, व्रतधारणेची पूर्णता साधतात. या व्रताचा समारोप १५ डिसेंबर रोजी होतो आणि हा दिवस अत्यंत धार्मिक आणि भक्तिपंथी असतो.

अष्टान्हिक व्रताचे महत्त्व:
अष्टान्हिक व्रत हा एक प्रकारचा त्याग, तपश्चर्या, आणि आत्मशुद्धतेचा काळ असतो. जैन धर्मानुसार, मानवाच्या जीवनाचे मुख्य उद्दिष्ट आत्मा आणि शरीराची शुद्धता साधणे आहे, आणि या शुद्धतेसाठी काही विशिष्ट व्रतांचे पालन आवश्यक आहे. अष्टान्हिक व्रत या व्रतपद्धतींच्या अंतर्गत येते, जिथे भक्त आठ दिवसांच्या कालावधीत आपल्या दैनंदिन जीवनातील विकार आणि मोह वजा करून पवित्रतेच्या मार्गावर चालतात.

या व्रतात भक्त तळमळ, उपवासा, अहिंसा, सत्य, अपरिग्रह (वस्तूंचा त्याग) आणि ब्रह्मचर्य या जैन तत्त्वज्ञानाचे पालन करतात. यामध्ये मुख्यतः पंचेण व्रतांचे पालन केला जातो - जे म्हणजे अहिंसा, सत्य, अस्तेय, ब्रह्मचर्य आणि अपरिग्रह. या व्रतात शरीर, मन आणि आत्म्याची शुद्धता साधली जाते.

अष्टान्हिक व्रताची तपश्चर्या:
अष्टान्हिक व्रताचे पालन करणारे भक्त दररोज प्रातःकाळी स्नान करून ताजे वस्त्र घालतात आणि ध्यान, पूजा, व्रतधारणेची सुरुवात करतात. पूजा करतांना विविध मंत्रांचा उच्चार केला जातो, आणि ध्यानाच्या माध्यमातून भक्त आत्मिक उन्नती साधण्याचा प्रयत्न करतात. या व्रतात अहिंसा, शांती, और समर्पणाचा संदेश दिला जातो.

व्रताचे पालन करणारे भक्त आठ दिवस उपवासी असतात, जे शरीराच्या आणि मनाच्या शुद्धतेला मदत करते. याच काळात प्रत्येक व्रतधारी भक्त इतर लोकांशी शांती, प्रेम, आणि सामंजस्याने वागत असतो, आणि त्यांच्या मनाचा आणि आत्म्याचा शुद्धीकरण करण्यासाठी विविध साधना करतात.

अष्टान्हिक व्रताचा महत्वाचा संदेश:
१. आत्मिक शुद्धता आणि त्याग:
अष्टान्हिक व्रत हे आत्म्याच्या शुद्धतेचा मार्ग दाखवते. हे व्रत भक्तांना मोह, अंहकार, आणि मानसिक विकारांवर विजय मिळवण्याची प्रेरणा देते. त्याग आणि तपश्चर्येच्या माध्यमातून भक्त आत्मिक उन्नती साधतात.

२. ध्यान आणि साधना:
या व्रतामुळे भक्त ध्यानाच्या मार्गावर अधिक लक्ष केंद्रित करतात. ध्यानाच्या माध्यमातून ते आपल्या विचारांवर नियंत्रण ठेवून आत्मशुद्धता साधतात. या व्रतात मानसिक शांती मिळवली जाते, आणि भक्तांचे मन एकाग्र होते.

३. पंचेण व्रतांचे पालन:
अष्टान्हिक व्रतात पंचेण व्रतांचे पालन अनिवार्य असते. यात अहिंसा, सत्य, अस्तेय, ब्रह्मचर्य, आणि अपरिग्रह यांचा समावेश आहे. या व्रतांचे पालन करून एक जैन भक्त त्याच्या कर्मांचे शुद्धिकरण करतो, आणि जीवनात एका उच्च आध्यात्मिक स्तरावर पोहोचतो.

४. समाजाचे भलं आणि एकता:
अष्टान्हिक व्रत हे केवळ आत्मशुद्धता साधणारे व्रत नाही, तर हे समाजातील इतर लोकांसोबत सद्भावना, एकता, आणि समर्पणाची भावना निर्माण करते. जैन धर्माने समाजातील प्रत्येक व्यक्तीस आपले जीवन अधिक पवित्र आणि शुद्ध बनवण्यासाठी व्रताचे पालन करण्याचा संदेश दिला आहे.

अष्टान्हिक व्रताच्या समाप्तीचे धार्मिक महत्त्व:
१५ डिसेंबर रोजी अष्टान्हिक व्रताची समाप्ती होऊन भक्त एक ध्येयसाध्य आणि आध्यात्मिक दृष्टिकोनातून त्यांचे व्रत पूर्ण करतात. या दिवशी भक्त देवी-देवतांना नमन करतात आणि व्रताचा समारोप अत्यंत श्रद्धापूर्वक करतात. व्रताच्या समाप्तीनंतर भक्त विशेष पूजा विधी पार करून त्यांचा आशीर्वाद प्राप्त करतात.

या दिवसाच्या उपास्य देवी देवतेचे महत्त्व सांगणारे मंत्र उच्चारले जातात आणि विशेषत: सर्व प्रकारच्या ताण-तणावावर मात करण्यासाठी प्रार्थना केली जाते. हा दिवस आध्यात्मिक शांती आणि आशीर्वादाचा काळ असतो.

समारोप:
अष्टान्हिक व्रत समाप्ती हा एक अत्यंत पवित्र आणि महत्वाचा दिवस आहे, जे जैन धर्मातील भक्तांसाठी आत्मशुद्धता, तपश्चर्या आणि आध्यात्मिक उन्नती साधण्याचा एक विशेष संधी आहे. हे व्रत भक्तांच्या जीवनात शांती, प्रेम, आणि त्यागाची भावना निर्माण करते आणि त्यांना आत्मिक उन्नती साधण्यासाठी प्रोत्साहित करते. १५ डिसेंबरचा हा दिवस भक्तांच्या जीवनात एक नवीन उत्साह आणि आशीर्वाद घेऊन येतो, जे त्यांच्या जीवनाच्या प्रत्येक क्षणात पवित्रता आणि सुख घडवते.

शुभ अष्टान्हिक व्रत समारोप! 🌸

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.12.2024-रविवार.
===========================================