भारतीय राजकारण: प्रगल्भतेचा मार्ग-2

[Atul Kaviraje]

भारतीय राजकारण: प्रगल्भतेचा मार्ग-

५. नागरिक सहभाग आणि राजकीय प्रक्रिया:
राजकारणाच्या प्रगल्भतेचा दुसरा पैलू म्हणजे नागरिकांचा राजकीय प्रक्रियेत सक्रिय सहभाग. भारतात लोकशाही प्रक्रियेत लोकांचा भाग असतो, आणि त्यासाठी प्रत्येक नागरिकाला मतपत्रिका वापरण्याचा हक्क दिला जातो. अशा प्रकारे, भारतीय राजकारणाने सर्व नागरिकांना राजकीय प्रक्रियेत सक्रिय सहभाग देण्याची गॅरंटी दिली आहे. मात्र, प्रगल्भतेचा मार्ग नागरिकांनी योग्य माहिती घेऊन व मतदानाद्वारे सरकारला उत्तरदायित्व ठरवण्याचे असावा लागतो.

६. भ्रष्टाचारावर नियंत्रण आणि प्रशासनिक सुधारणांची आवश्यकता:
प्रगल्भ राजकारण हा केवळ विचारांचा मुद्दा नाही, तर तो कधीकधी प्रशासकीय सुधारणांमध्ये दिसतो. भ्रष्टाचार भारतीय राजकारणाचा एक गंभीर मुद्दा राहिला आहे, आणि यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी विविध उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. भ्रष्टाचाराच्या विरोधात लढणारे प्रगल्भ नेतृत्व आणि न्यायिक यंत्रणा ही भारतीय राजकारणाच्या प्रगल्भतेच्या दिशेने एक महत्त्वाचा पाऊल आहे.

राजकीय प्रगल्भतेचा सामाजिक परिणाम:
राजकीय प्रगल्भतेचा भारतातील समाजावर सकारात्मक परिणाम दिसून येतो. आर्थिक विकासाच्या बाबतीत भारताने प्रगती केली आहे, विशेषतः मागील काही दशकांत. विज्ञान, तंत्रज्ञान, कृषी क्षेत्रातील सुधारणा, आणि इतर क्षेत्रांमध्ये सुधारणांची शरुआत ही प्रगल्भतेचा एक मोठा भाग आहे. राजकारणाने विविध समाज घटकांच्या कल्याणासाठी विविध योजना आखल्या आणि त्या योजनांच्या प्रभावी अंमलबजावणीमुळे अनेक लोकांचे जीवनमान उंचावले आहे.

समाजातील एकता आणि प्रगल्भ राजकारण:
भारतीय राजकारणाची प्रगल्भता समाजातील एकता आणि विविधतेत सामंजस्य राखण्यावर केंद्रित आहे. भारतीय समाजात असलेल्या विविध धर्म, पंथ, जाती, संस्कृती आणि भाषांमध्ये एकता आणि समरसता कायम ठेवण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य राजकारणी, सरकार आणि नागरिकांसोबत जोडून केले जाते. या एकतेला प्रगल्भ राजकारणाच्या माध्यमातून परिपूर्ण बनवता येते.

निष्कर्ष:
भारतीय राजकारणाची प्रगल्भता म्हणजेच लोकशाहीच्या तत्त्वज्ञानाच्या पालनातून समाजाला न्याय, समानता आणि विकास मिळवून देणे. प्रगल्भतेचा मार्ग हाच भारतीय राजकारणाचा ध्येय आहे, जो विविधतेमध्ये एकता, लोकशाही प्रक्रिया, न्याय आणि समानता यावर आधारित आहे. राजकीय प्रक्रिया, प्रशासकीय सुधारणांची आवश्यकता, नागरिकांचा सहभाग आणि संविधानाच्या आदर्शांचे पालन या सर्व बाबी प्रगल्भतेच्या मार्गावर भारताच्या राजकारणाला पुढे नेतील.

आता भारताला हवे आहे ते राजकारणातील खरे प्रगल्भता, जे नागरिक, सरकार, आणि विविध संस्थांद्वारे एकत्रितपणे निर्माण केले जाऊ शकते. भारताचे भविष्य प्रगल्भ राजकारणावर अवलंबून आहे, जे एकजूट, शांतता, आणि समृद्धीचा मार्ग दर्शवते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.12.2024-रविवार.
===========================================