भवानी मातेची पूजा विधी आणि धार्मिक महत्त्व-1

[Atul Kaviraje]

भवानी मातेची पूजा विधी आणि धार्मिक महत्त्व-
(The Worship Rituals of Bhavani Mata and Their Religious Importance)

भवानी माता हिंदू धर्मातील एक अत्यंत पूजनीय देवी आहेत. त्यांचा संबंध विशेषतः महाकवी कालिदासाने 'देवी भवानी' म्हणून उपाधी दिली आणि त्यांच्या पूजा विधी विविध तत्त्वज्ञान आणि परंपरांच्या आधारे केले जातात. देवी भवानी या शक्तीच्या प्रतीक आहेत आणि त्यांना युद्धाची देवी, संघर्षाची देवी, शांती आणि समृद्धी देणारी देवी म्हणून प्रतिष्ठित केले जाते. या लेखात भवानी मातेच्या पूजा विधी आणि त्यांच्या धार्मिक महत्त्वाबद्दल सविस्तर चर्चा केली जाईल.

भवानी मातेची पूजा विधी:
भवानी मातेची पूजा शुद्ध मन आणि श्रद्धेने केली जात आहे. तिची पूजा विविध स्थानिक परंपरांनुसार आणि वेगवेगळ्या क्षेत्रांमध्ये भिन्न असू शकते. तरीही, सर्व पूजा विधींचा मुख्य उद्देश भवानी मातेची कृपा प्राप्त करणे आणि तिच्या आशीर्वादाने जीवनात सुख, समृद्धी आणि आरोग्य यांचा अनुभव घेणे असतो.

1. स्नान आणि शुद्धता (Bathing and Purity)
पुजा करण्यापूर्वी शारीरिक आणि मानसिक शुद्धता आवश्यक आहे. भक्ताला स्नान करून पवित्र आणि शुद्ध होणे आवश्यक आहे. यामुळे भक्ताची शुद्धता वाढते आणि पूजा विधी अधिक फलदायी होतात.

2. पुजनासाठी योग्य ठिकाण (Choosing the Right Place for Worship)
पुजा विधी सुरु करण्यापूर्वी भक्ताने एक शुद्ध स्थान निवडले पाहिजे. हे स्थान स्वच्छ, शांत आणि सुरक्षित असावे. भक्त घरात पूजास्थळी, मंदिर किंवा सार्वजनिक पूजास्थळी पूजेची तयारी करू शकतात. विशेषतः भवानी मातेच्या मंदिरात पूजा करणे अधिक फलदायी मानले जाते.

3. पुजा साहित्य (Worship Materials)
भवानी मातेच्या पूजेसाठी काही विशिष्ट साहित्याची आवश्यकता असते:

पाणी: पवित्र जलाचा उपयोग अभिषेकासाठी केला जातो.
फूल: पवित्र फुलांची अर्पण केली जाते.
धूप आणि दीप: वातावरण शुद्ध करण्यासाठी धूप आणि दीपप्रज्वलन केले जातात.
प्रसाद: भक्त दिव्य प्रसाद म्हणून भक्तिपूर्वक निंदा आणि तुळशीच्या पाण्याचा अर्पण करतात.
चौकटीतील प्रतिमा: भवानी मातेची प्रतिमा किंवा पेंटिंग पूजेच्या ठिकाणी ठेवली जाते.

4. मंत्रजाप (Chanting of Mantras)
भवानी मातेची पूजा मनोभावे मंत्रजाप करून केली जाते. "जय भवानी" ह्या मंत्राचा उच्चार अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. विविध प्रकारच्या मंत्रांचा उच्चार करत असताना भक्ताला एकाग्रता ठेवावी लागते. 'श्री भवानी देवी मंत्र', 'जय भवानी जय भवानी' ह्या प्रकारचे मंत्र, पूजा विधीसाठी अत्यंत प्रभावी मानले जातात.

मंत्र उदाहरण:

"ॐ भवानी शंकरि नमः"
"जय भवानी, जय भवानी, शरणं भवानी"

5. हवन (Havan or Yajna)
हवन करणे भवानी मातेच्या पूजेतील एक महत्त्वपूर्ण विधी आहे. यामध्ये हवण समिधा आणि घी अर्पण करणे महत्त्वाचे आहे. या विधीच्या माध्यमातून भक्त देवीचे आशीर्वाद प्राप्त करतात.

6. नैवेद्य अर्पण (Offering Food and Sweets)
भवानी मातेची पूजा केलेल्या दिवसात भक्त विविध प्रकारच्या नैवेद्य अर्पण करतात. यात विशेषतः लाडू, पुरणपोळी, आणि गोड पदार्थ अर्पण केले जातात. या नैवेद्याचा सेवन भक्तांना आशीर्वाद आणि पुण्य प्राप्त करण्याचा मार्ग मानला जातो.

7. आरती (Aarti)
पूजेनंतर भवानी मातेची आरती केली जाते. "जय भवानी, जय भवानी, माता भवानी की जय" ह्या प्रकारच्या मंत्रोच्चारणासह आरती केली जाते. आरती भक्तांना दिव्य शक्तीच्या संपर्कात आणते.

8. प्रसाद वितरण (Distribution of Prasad)
भवानी मातेच्या पूजा प्रसादाचा वाटा भक्तांमध्ये दिला जातो. यामुळे पूजा अधिक फलदायी आणि पुण्यप्रद मानली जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-20.12.2024-शुक्रवार.
===========================================