दिन-विशेष-लेख-02 JANUARY, 1757 – प्लासीची लढाई (भारत)-

[Atul Kaviraje]

1757 – The Battle of Plassey (India)-

The British East India Company, led by Robert Clive, defeated the forces of Siraj-ud-Daula, the Nawab of Bengal, in a decisive battle that established British rule in India.

1757 – प्लासीची लढाई (भारत)
ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने, रॉबर्ट क्लाइव्ह यांच्या नेतृत्वाखाली, बंगालचे नवाब सिराज-उद-दौला यांच्या सैन्याला निर्णायकपणे पराभूत केले, ज्यामुळे भारतात ब्रिटिश राज्याची स्थापना झाली.

02 JANUARY, 1757 – प्लासीची लढाई (भारत)-

परिचय:
प्लासीची लढाई २ जानेवारी १७५७ रोजी बंगालमधील प्लासी या गावाजवळ ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी आणि बंगालचे नवाब सिराज-उद-दौला यांच्यात लढली गेली. रॉबर्ट क्लाइव्ह यांच्या नेतृत्वाखाली ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने सिराज-उद-दौला यांचा पराभव केला, ज्यामुळे भारतात ब्रिटिश साम्राज्याच्या स्थापनेला गती मिळाली.

महत्त्वाची ऐतिहासिक घटना:
प्लासीची लढाई भारतीय इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वाची लढाई ठरली. यामुळे ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने भारतीय उपखंडातील त्यांचा प्रभाव आणि सत्ता वाढवली. ही लढाई ब्रिटिश साम्राज्याच्या स्थापनेसाठी अत्यंत निर्णायक ठरली.

मुख्य मुद्दे:
रॉबर्ट क्लाइव्हचा नेतृत्व: रॉबर्ट क्लाइव्ह यांचे रणनीतिक नेतृत्व आणि सैन्याची मर्मदृष्टी यामुळे ब्रिटिशांना विजय प्राप्त झाला. त्याने नाविन्यपूर्ण युद्धकलेचा वापर करून सिराज-उद-दौला यांना पराभूत केले.

दौर्यकाप आणि गद्दारी: प्लासीच्या लढाईच्या पार्श्वभूमीवर, बंगालच्या नवाब सिराज-उद-दौला याच्या सैन्यात काही गद्दारी झाली. जवळपास २,००० सैनिकांनी ब्रिटिश पक्षाचे समर्थन केले, ज्यामुळे लढाईत ब्रिटिशांचे विजय निश्चित झाले.

बंगालमधील ब्रिटिश साम्राज्याची स्थापना: या लढाईनंतर ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने बंगालमधील राजकारणावर आपला प्रभुत्व प्रस्थापित केला. सिराज-उद-दौला याचा पराभव झाल्यानंतर, ब्रिटिश साम्राज्याच्या वाढीस मदत झाली आणि भारतातील ब्रिटिश साम्राज्य स्थापनेचा मार्ग मोकळा झाला.

विवेचन:
प्लासीची लढाई भारतातील ब्रिटिश साम्राज्याच्या स्थापनेसाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरली. याच्या माध्यमातून ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने भारतातील एक मोठा प्रदेश आपल्या ताब्यात घेतला आणि ब्रिटिश साम्राज्याची पायाभरणी झाली. या लढाईच्या पार्श्वभूमीवर, भारतीय राजकारणात एक मोठा बदल झाला, ज्यामुळे भारतातील पुढील शतकभर ब्रिटिश सत्तेचा प्रभाव दिसून आला.

सांस्कृतिक आणि सामाजिक प्रभाव:
प्लासीच्या लढाईमुळे भारतीय समाजाच्या सांस्कृतिक आणि सामाजिक पद्धतींमध्ये मोठा बदल झाला. ब्रिटिश साम्राज्याच्या अंतर्गत विविध प्रशासनिक, आर्थिक, आणि शैक्षणिक धोरणे लागू करण्यात आली, ज्यामुळे भारतातील परंपरा आणि संस्कृतीवर मोठा परिणाम झाला.

निष्कर्ष:
प्लासीची लढाई भारताच्या इतिहासात एक निर्णायक वळण ठरली. यामुळे ब्रिटिश साम्राज्याची भारतात प्रस्थापना झाली आणि भारतातील राजकारण, समाज आणि अर्थव्यवस्थेतील ब्रिटिशांचा प्रभाव निश्चित झाला. ही लढाई भारतीय इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण घटना म्हणून ओळखली जाते, ज्यामुळे भारताच्या भविष्यावर प्रभाव पडला.

संदर्भ:
प्लासीची लढाई आणि तिचे ऐतिहासिक महत्त्व.
ब्रिटिश साम्राज्याच्या स्थापनेसाठीच्या घटनांची साखळी.
रॉबर्ट क्लाइव्ह आणि त्याच्या नेतृत्वातील महत्व.

चित्र/प्रतिमा:
प्लासीच्या लढाईचे चित्र
रॉबर्ट क्लाइव्हचे चित्र
सिराज-उद-दौला आणि ब्रिटिश सैनिकांच्या युद्धाचा दृष्य चित्रण
⚔️🇮🇳🛡�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.01.2025-गुरुवार.
===========================================