ग्रामीण भागातील विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाची उपयोगिता-2

[Atul Kaviraje]

ग्रामीण भागातील विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाची उपयोगिता-

स्वास्थ्य ऍप्स: ग्रामीण लोकांना आरोग्याबाबत योग्य माहिती मिळवण्यासाठी विविध मोबाईल ऍप्स (उदाहरणार्थ, "आयुष्मान भारत") उपलब्ध आहेत, जे सल्ले, औषधांची माहिती आणि आरोग्य तपासणीसाठी उपयोगी आहेत.

शिक्षण क्षेत्रातील विज्ञान आणि तंत्रज्ञान: ग्रामीण भागात शिक्षणाची परिस्थिती सुधारण्यास विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने मोठे योगदान दिले आहे.

ऑनलाइन शिक्षण: डिजिटल तंत्रज्ञानामुळे ग्रामीण भागात शिक्षणाची मर्यादा कमी झाली आहे. ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांना इंटरनेटद्वारे उत्कृष्ट शिक्षण मिळवता येते. मोबाइल अ‍ॅप्स आणि ऑनलाइन कोर्सेसमुळे शिक्षणाचा दर्जा उंचावला आहे.

ई-लर्निंग आणि स्मार्ट क्लासरूम्स: अनेक सरकारी शाळांमध्ये स्मार्ट क्लासरूम्सची अंमलबजावणी केली जात आहे. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना व्हिज्युअल माध्यमातून शिकता येते आणि शिक्षकांना अधिक प्रभावीपणे शिकवता येते.

ऊर्जा क्षेत्रातील विज्ञान आणि तंत्रज्ञान: ऊर्जा उत्पादन आणि वापराच्या क्षेत्रात विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा वापर ग्रामीण भागातील जीवन सुधारण्यात मदत करत आहे.

सौर ऊर्जा: सौर पॅनेल्स आणि सौर ऊर्जेच्या तंत्रज्ञानामुळे ग्रामीण भागांमध्ये विजेची उपलब्धता वाढली आहे. विशेषतः दूरदराजच्या भागांमध्ये सौर ऊर्जा मोठ्या प्रमाणावर वापरली जात आहे.

वारा ऊर्जा: वारा ऊर्जा या पर्यावरणपूरक ऊर्जेच्या स्रोतामुळे ग्रामीण भागात स्वच्छ आणि सस्त्या ऊर्जा स्रोतांची उपलब्धता वाढली आहे.

पाणी व्यवस्थापन: पाणी व्यवस्थापनासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर ग्रामीण भागात होऊ लागला आहे.

पाणी पुनर्वापर तंत्रज्ञान: जलस्रोतांच्या योग्य वापरासाठी पाणी पुनर्वापराचे तंत्रज्ञान वापरले जात आहे, जे पाणी बचतीसाठी महत्त्वपूर्ण ठरत आहे.
उदाहरणे:

"नमामि गंगे" प्रकल्प:
या प्रकल्पात गंगा नदीच्या स्वच्छतेसाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे. या अंतर्गत, गंगा नदीच्या किनाऱ्यावर पाणी शुद्धीकरणाचे यंत्रणा आणि जलसंवर्धन तंत्रज्ञान लागू केले जात आहेत.

"प्रधानमंत्री कृषि सिंचाई योजना (PMKSY)":
या योजने अंतर्गत, ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांना सिंचनाच्या अधिक कार्यक्षम तंत्रज्ञानांचा वापर शिकवला जात आहे, ज्यामुळे पिकांच्या उत्पादनात वाढ होऊ शकते.

"मेक इन इंडिया":
ग्रामीण भागात स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर करून स्मार्ट उपकरणे तयार केली जात आहेत, ज्यामुळे स्थानिक शेतकऱ्यांना फायदा होतो. त्यामध्ये विशेषत: कृषी उपकरणे आणि सिंचन प्रणालीचा समावेश आहे.

निष्कर्ष:

ग्रामीण भागातील जीवनमान उंचावण्यासाठी विज्ञान आणि तंत्रज्ञान अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत. कृषी, आरोग्य, शिक्षण, ऊर्जा, आणि पाणी व्यवस्थापन यांसारख्या विविध क्षेत्रांमध्ये तंत्रज्ञानाचा वापर करून ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवन अधिक सोयीस्कर, सुरक्षित, आणि सुदृढ बनवले जात आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ग्रामीण विकासाचे नवे मार्ग उघडले आहेत, जे भविष्यकाळात अधिक कार्यक्षम आणि समृद्ध भारत निर्माण करण्यासाठी मदत करू शकतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.01.2025-रविवार.
===========================================