१३ जानेवारी २०२५ - यमाई यात्रा - औंध, जिल्हा सातारा-

[Atul Kaviraje]

यमाई यात्रा-औंध-जिल्हा-सातारा-

१३ जानेवारी २०२५ - यमाई यात्रा - औंध, जिल्हा सातारा-

यमाई यात्रा - औंधचे महत्त्व

यमाई देवीची यात्रा महाराष्ट्रातील एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरा आहे, जी विशेषत: सातारा जिल्ह्यातील औंध गावात साजरी केली जाते. यमाई देवी हे एक पवित्र स्थान मानले जाते आणि येथे होणारी यात्रा भक्तांच्या मनातील श्रद्धा, समर्पण आणि भक्तिभावाचे प्रतीक आहे. औंधच्या यमाई देवीचे मंदिर एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यमाई देवीला शक्तीची देवी म्हणून पूजले जाते आणि तिच्या दर्शनाने भक्तांच्या जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी येते, अशी श्रद्धा आहे.

औंध येथील यमाई देवीची यात्रा हवी अशी तासांची परंपरा आहे, ज्यात हजारो श्रद्धाळू भक्त एका ठिकाणी येतात, देवीची पूजा करतात आणि तीर्थस्नान करून आपल्या पापांचा नाश करतात. या यात्रेला स्थानिक लोक "यमाई जत्रा" म्हणून ओळखतात. यमाई देवीचे मंदिर हे धार्मिक महत्त्वाचेच नाही, तर सांस्कृतिकदृष्ट्या देखील एक केंद्र आहे, जेथे स्थानिक समाज एकत्र येतो आणि आपले परंपरेचे पालन करतो.

यमाई देवीचे धार्मिक महत्त्व

यमाई देवीचा पूजन करण्याचे विशेष महत्त्व आहे कारण ती सर्व प्रकारच्या संकटातून मुक्ती मिळवून देते. यमाई देवीला विशेषतः उर्जा, शक्ती आणि समृद्धीच्या प्रतीक म्हणून पाहिले जाते. भक्त तिच्या समोर नतमस्तक होऊन, आपल्या सर्व इच्छांचे पूर्ततेसाठी प्रार्थना करतात. औंधच्या यमाई देवीच्या मंदिरात येणारा प्रत्येक भक्त आपल्या जीवनातील अडचणी, दुःख आणि कष्ट दूर करण्यासाठी प्रार्थना करतो आणि देवीच्या आशीर्वादाची अपेक्षा करतो.

यमाई देवीची पूजा एक विशेष व्रत म्हणून केली जाते, ज्यात भक्तगण व्रत, उपवास, हवन, मंत्र जाप, यज्ञ आणि पूजापद्धतींचा पालन करून देवीची कृपा मिळवतात. या दिवशी देवीचे विशेष रूपण व दर्शन होत असून, देवीच्या शक्तीचा अनुभव घेत भक्त त्यांच्या जीवनात नवा उत्साह आणि सामर्थ्य प्राप्त करतात.

यमाई यात्रा आणि समाजातील एकता

यमाई यात्रा केवळ धार्मिक विधींचा आयोजन नाही, तर ती एक मोठा समाजिक उत्सव म्हणून देखील साजरी केली जाते. औंधच्या यमाई यात्रा वेगवेगळ्या उत्सव आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करते. या दिवशी भक्तगण भजन, कीर्तन, आणि पारंपरिक नृत्य-गाण्यांमध्ये भाग घेतात, ज्यामुळे यात्रा केवळ धार्मिक दृषटिकोनातून नाही, तर एक सामाजिक आनंदोत्सव देखील बनते. या कार्यक्रमात स्थानिक लोक एकत्र येतात आणि आपला आपुलकीचा भाव व्यक्त करतात.

सातारा जिल्ह्यातील लोक यमाई देवीच्या पूजेचा हिस्सा होऊन एकमेकांना आशीर्वाद देतात आणि एक प्रकारे समाजातील एकता प्रस्थापित करतात. विविध संस्कृती, परंपरा आणि विश्वास एकत्र येऊन ह्या यात्रा उत्सवाच्या माध्यमातून समाजातील सामंजस्य, प्रेम आणि एकतेचा संदेश देतात. स्थानिक कलाकार यमाई देवीच्या काव्य व गाण्यांमध्ये भाग घेतात, जे नवरात्रोत्सवाच्या संदर्भात विशेष महत्त्वाचे असते.

भक्तिभावपूर्ण लघु कविता-

यमाई मातेला वंदन केले ,
शक्तीचं  तेजं माझ्या हृदयात उमटले ।
औंधच्या परिसरात आलो,
मातेचे दर्शन मी घेतले ।
कष्ट सर्व हरले, शांती मिळाली,
यमाई देवीच्या चरणी जीवन उजळले ।
पुजा केली भक्तीभावाने ,
आत्मा शुद्ध होऊन भक्ती वाढली।

यमाई यात्रा आणि तिचे सांस्कृतिक महत्त्व

यमाई यात्रा औंधमध्ये एक सांस्कृतिक परंपरेचे प्रतीक बनले आहे. या दिवशी, भक्तगण अनेक पारंपरिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होतात, जसे की गोल घालणे, सासर-वडिलांच्या पायधूळ घेत पूजा करणे, भजन-मंडलीचा गजर आणि स्थानिक लोकांसोबत दिव्य स्वरांमध्ये गाणी गाणे. यामुळे एक सामूहिक भावना निर्माण होते आणि एक समुदाय म्हणून लोक एकत्र येतात.

यमाई देवीच्या दर्शनासाठी लाखो श्रद्धाळू औंधमध्ये एकत्र येतात, आणि यामध्ये वेगवेगळ्या सामाजिक व आर्थिक स्तरांतील लोक भाग घेतात. यमाई यात्रा भक्तांना नवा आत्मविश्वास, साहस आणि जीवनातील अडचणींवर विजय मिळवण्याची प्रेरणा देते. धार्मिक व सांस्कृतिक एकतेचा महत्त्वपूर्ण भाग म्हणून, ही यात्रा स्थानिक परंपरेला सन्मान देण्याचा एक भाग आहे.

निष्कर्ष

यमाई यात्रा औंधच्या पवित्र परिसरात साजरी केली जाणारी एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक परंपरा आहे. यमाई देवीची पूजा भक्तांना जीवनातील सर्व अडचणी आणि संकटांना पार करण्याची शक्ती प्रदान करते. या यात्रेच्या माध्यमातून भक्त आपला आशीर्वाद प्राप्त करतात आणि समाजातील एकतेला प्रोत्साहन देतात. ह्या यात्रेचे महत्त्व केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातून नाही, तर ते एक सांस्कृतिक उत्सव म्हणून देखील अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामुळे स्थानिक समाजाची एकता आणि प्रेम वाढवले जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.01.2025-सोमवार.
===========================================