श्री स्वामी समर्थ आणि त्यांची 'दीनदयाळ' शिकवण-

[Atul Kaviraje]

श्री स्वामी समर्थ आणि त्यांची 'दीनदयाळ' शिकवण-

मानवतेच्या सेवेत आपले संपूर्ण आयुष्य समर्पित करणारे श्री स्वामी समर्थ यांच्या जीवनाचा आधारस्तंभ 'दीनदयाळ' होते. त्यांनी आपल्या भक्तांना केवळ आध्यात्मिक साधनाच्या सर्वोच्च शिखरावर पोहोचण्याचे शिक्षण दिले नाही तर समाजातील प्रत्येक घटकाप्रती दया आणि करुणेची भावना जागृत केली. स्वामी समर्थांच्या शिकवणी आपल्याला शिकवतात की भक्तीचे खरे स्वरूप केवळ देवापुरते मर्यादित नाही तर ते प्रत्येक जीवाप्रती प्रेम आणि करुणेतून देखील प्रकट होते. त्यांच्या जीवनात आणि शिकवणीत असलेली दयाळूपणा त्यांच्या भक्तीमार्गाचा मुख्य आधार बनली.

श्री स्वामी समर्थांचे 'दीनदयाळ' कवितेतील उपदेश:

श्री स्वामी समर्थांच्या चरणी स्थित,
दयाळूपणाचा मंत्र उच्चारला गेला.
खरी भक्ती, खरे प्रेम,
गरिबांसाठीच्या समर्पणाचे ते श्रेय होते.

हा स्वामी समर्थांचा संदेश होता,
'गरीब आणि निराधारांना मदत करणे हाच खरा धर्म आहे.'
शुद्ध प्रेमाने, करुणेच्या सावलीने,
स्वामीजींनी ही शिकवण सर्वांना दिली.

जो दलितांना आलिंगन देतो,
त्याच्या भक्तीचे प्रत्येक रूप दिव्य असल्याचे आढळो.
प्रभूच्या चरणांवर श्रद्धा ठेवा,
तुम्हाला प्रत्येक अडचणीवर मात करण्याचा मार्ग सापडो.

दयाळूपणाशिवाय जीवन नाही,
स्वामींनी हे सर्वांना प्रत्यक्ष समजावून सांगितले.
आपल्या हृदयात अपार प्रेम आहे,
तरच तुम्हाला खऱ्या भक्तीचे जग मिळेल.

हीच खरी भक्ती आहे भक्तीमध्ये,
प्रत्येक दुःखात एकत्र चालणे हे त्याचे प्रकटीकरण आहे.
स्वामींच्या कृपेने मन आनंदी होवो,
खऱ्या भक्तीने जीवन तरुण होते.

स्वामींच्या चरणी शक्ती मिळते,
दयाळूपणाची तीच खरी भक्ती.
त्यांनी त्यांच्या प्रवचनात शिकवलेला मार्ग,
देवाचे ज्ञान शरणागतीतून मिळते.

स्वामीजींच्या दर्शनाने प्रत्येक हृदय शुद्ध होते,
तो गरिबांच्या वेदना आणि दुःखांना पराभूत करो.
ज्यांना त्याच्या चरणी आश्रय मिळतो,
त्याचे आयुष्य आनंदी आणि सुंदर जावो.

परमेश्वराच्या भक्तीत सत्य शोधा,
'दीनदयाळ' चा मार्ग अनुसरावा.
तुमच्या हृदयातील प्रेम आणि दयाळूपणाचा प्याला वर करा,
तरच तुम्हाला खऱ्या भक्तीचा सुंदर आस्वाद मिळेल.

निष्कर्ष:

स्वामी समर्थांच्या भक्तीत खोलवरची खोली आहे, ज्यामध्ये 'दीनदयालथा' ला अभूतपूर्व महत्त्व आहे. त्यांनी स्पष्ट केले की खरी भक्ती केवळ ध्यान आणि साधनेतच नाही तर समाजातील गरीब, असहाय्य आणि दुःखी सदस्यांप्रती दया आणि करुणेतही आहे. त्याच्या जीवनातून आपण शिकतो की जेव्हा आपण इतरांच्या दुःखात सहभागी होतो आणि त्यांना आपली मदत करतो तेव्हा आपण खरे भक्त बनतो. स्वामी समर्थांच्या शिकवणी आपल्याला प्रेरणा देतात की देवापर्यंत पोहोचण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे समर्पण आणि भक्ती.

--अतुल परब
--दिनांक-23.01.2025-गुरुवार.
===========================================