हनुमानाचे जीवन आणि त्याचा अहंकारहीन दृष्टिकोन-

[Atul Kaviraje]

हनुमानाचे जीवन आणि त्याचा अहंकारहीन दृष्टिकोन-

परिचय:

भारतीय संस्कृतीत हनुमानजींचे नाव खूप आदराने आणि श्रद्धेने घेतले जाते. तो भगवान रामाचा एक उत्कट भक्त होता आणि त्याच्या अद्भुत भक्ती, शक्ती, धैर्य आणि नम्रतेसाठी प्रसिद्ध आहे. हनुमानजींचे जीवन आपल्यासाठी प्रेरणास्त्रोत आहे, कारण त्यांनी कधीही आपल्या आयुष्यात अहंकाराला पोसले नाही. त्यांचे जीवन स्वच्छता, त्याग आणि समर्पणाचे एक अद्वितीय उदाहरण आहे. त्यांनी दाखवून दिले की खरी शक्ती बाह्य शक्तीमध्ये नसते तर ती व्यक्तीच्या आत त्याच्या वृत्ती, भक्ती आणि निःस्वार्थ सेवेमध्ये असते.

हनुमानजींचे जीवन:

हनुमानजींचा जन्म भगवान शिव आणि अंजना मातेच्या पोटी झाला. तो लहानपणी अत्यंत शक्तिशाली होता आणि त्याचे बालपण खूप छान गेले. असे म्हटले जाते की त्याने कधीही बढाई मारण्यासाठी इतरांना आपली शक्ती दाखवली नाही. त्यांचे जीवन एक ध्येय होते - भगवान रामाची सेवा करणे आणि त्यांच्या कामात त्यांना मदत करणे.

भक्ती आणि निःस्वार्थ सेवा: हनुमान नेहमीच भगवान रामाची भक्ती आणि सेवा यांना सर्वोच्च मानत असत. त्यांचा नेहमीच असा विश्वास होता की देवाच्या भक्तीत आत्म-समाधान आहे आणि कोणत्याही कामात अहंकाराला स्थान नाही. त्यांची रामावरील भक्ती इतकी गाढ होती की त्यांनी आपले जीवन भगवान रामाच्या चरणी समर्पित केले.

अहंकाराच्या पलीकडे दृष्टिकोन: हनुमानाचे जीवन आपल्याला अहंकार टाळण्यास आणि नम्रतेचा महिमा शिकण्यास शिकवते. तो शक्तिशाली असला तरी त्याने कधीही त्याच्या शक्तींचा अभिमान बाळगला नाही. उदाहरणार्थ, जेव्हा भगवान रामाने हनुमानाला राक्षसांचा नाश करण्यासाठी त्याच्या शक्तीचा वापर करण्यास सांगितले तेव्हा हनुमानाने त्याच्या शक्तीचा वापर स्वतःच्या इच्छा पूर्ण करण्यासाठी नव्हे तर परमेश्वराच्या इच्छेनुसार केला.

संस्कृती आणि नम्रता: हनुमानजी नेहमीच भगवान रामाच्या आदेशाचे पालन करत असत आणि निःस्वार्थपणे आपले कर्तव्य बजावत असत. नम्रतेपेक्षा मोठा कोणताही गुण नाही असे त्यांचे मत होते. त्याने आपली सर्व शक्ती आणि क्षमता देवाच्या कार्यासाठी समर्पित केली, परंतु कधीही त्याच्या योगदानाचा अभिमान बाळगला नाही.

सीतेच्या शोधात अहंकाररहित दृष्टिकोन: जेव्हा भगवान रामाची पत्नी सीताजींचे अपहरण झाले तेव्हा हनुमानजींना तिचा शोध घेण्यात असंख्य अडचणी आल्या. समुद्र पार करण्यापासून ते लंका जाळण्यापर्यंतच्या प्रत्येक कामात तो भगवान रामाच्या इच्छेनुसार काम करत असे. लंकेत जेव्हा हनुमानजींनी आपला आकार वाढवला आणि राक्षसांसमोर प्रकट झाले, तेव्हाही त्यांचे मन फक्त रामाची सेवा करण्यावर केंद्रित होते. त्याच्या शक्ती आणि धैर्यातून कोणताही अहंकार किंवा अभिमान दिसून येत नाही.

अहंकाररहित दृष्टिकोनाचे महत्त्व:

हनुमानजींचे जीवन दाखवते की स्वतःच्या शक्ती, संसाधने आणि कामगिरीचा अभिमान बाळगण्याऐवजी, त्यांचा वापर इतरांच्या कल्याणासाठी आणि स्वतःच्या उद्देशाच्या पूर्ततेसाठी केला पाहिजे. हनुमानजींप्रमाणे, जर आपण आपली शक्ती आणि क्षमता देवाच्या सेवेत वापरली तर आपण आत्म-समाधान आणि खरी शांती मिळवू शकतो. त्याच्या अहंकाररहित दृष्टिकोनातून आपण शिकू शकतो की खरी शक्ती अहंकारात नाही तर आत्मविश्वासात आणि नम्रतेत असते.

उदाहरण:

हनुमानजींचे जीवन आपल्या सर्वांसाठी प्रेरणादायी आहे. जेव्हा भगवान रामांनी सीतेला आणण्यासाठी त्यांना बांगड्या दिल्या तेव्हा हनुमानजींनी हे काम पूर्ण भक्ती आणि प्रामाणिकपणाने केले. त्याला कधीही वाटले नाही की हे काम त्याच्यासाठी खास आहे किंवा तो इतरांपेक्षा श्रेष्ठ आहे. त्यांच्या निःस्वार्थ सेवेद्वारे त्यांनी हे सिद्ध केले की खरी शक्ती कधीही अभिमानात नसते, तर ती नम्रता आणि समर्पणात असते.

छोटी कविता:

हनुमानजींवर कविता-

हनुमानजींची भक्ती अद्भुत आणि खोल आहे,
रामाच्या चरणी भक्तीचा प्रवाह वाहत होता.
सत्तेबद्दल कधीही अहंकारी झालो नाही,
सेवेत मग्न, खरे आणि प्रामाणिक.

ज्यांना नम्रतेचे महत्त्व समजले,
तेच खरे योद्धे आहेत ज्यांच्याकडे सत्तेचा रथ आहे.
हनुमानजींचे जीवन आपल्याला प्रेरणा देते.
अहंकाराच्या पलीकडे, तो प्रेमात डोलतो.

अर्थ:

ही कविता हनुमानजींच्या जीवनातील आदर्शांचे सादरीकरण करते. त्यांचे जीवन शक्ती, धैर्य आणि भक्तीचे एक अद्वितीय संयोजन होते, परंतु सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्यांनी कधीही त्यांच्या कर्तव्यांवर आणि शक्तींवर अभिमान दाखवला नाही. त्याची नम्रता आणि निस्वार्थ भक्ती त्याला इतरांपेक्षा वेगळे करते.

निष्कर्ष:

हनुमानजींचे जीवन आपल्याला शिकवते की जर कोणत्याही कामात आपला दृष्टिकोन अहंकारमुक्त आणि भक्तीने भरलेला असेल तर ते काम पूर्णपणे यशस्वी आणि उत्कृष्ट असते. त्यांच्या नम्रता आणि निःस्वार्थ सेवेने आपल्याला दाखवून दिले की खरी शक्ती केवळ सेवेत आणि समर्पणात असते, अभिमान आणि अहंकारात नाही. आपण सर्वांनी हनुमानजींच्या जीवनातून प्रेरणा घेतली पाहिजे की जर आपण आपला अहंकार बाजूला ठेवून कोणत्याही कार्यात सेवेच्या भावनेने काम केले तर आपण यशाच्या शिखरावर पोहोचू शकतो.

जय श्री राम! जय हनुमान!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.01.2025-शनिवार.
===========================================