२७ जानेवारी २०२५ – मेरु त्रयोदशी: जैन धर्माचा विशेष सण-

[Atul Kaviraje]

२७ जानेवारी २०२५ – मेरु त्रयोदशी: जैन धर्माचा विशेष सण-

मेरु त्रयोदशीचे महत्त्व:

"मेरु त्रयोदशी" हा जैन धर्माचा एक महत्त्वाचा आणि पवित्र सण आहे, जो विशेषतः जैन समुदायाकडून श्रद्धेने आणि भक्तीने साजरा केला जातो. हा सण दरवर्षी तेराव्या दिवशी साजरा केला जातो, जो सहसा माघ महिन्यात येतो. मेरु त्रयोदशीच्या दिवशी, जैन भक्त विशेषतः तीर्थंकरांची पूजा करतात, तपस्या, ध्यान, उपवास आणि तपस्या करतात. हा दिवस त्यांच्या आत्मशुद्धीसाठी, पापांचा नाश करण्यासाठी आणि पुण्य प्राप्तीसाठी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो.

मेरु त्रयोदशीचे धार्मिक महत्त्व:

मेरु त्रयोदशीचे नाव "मेरु" पर्वताशी संबंधित आहे, जे हिंदू आणि जैन धर्मात एक पवित्र स्थान मानले जाते. जैन धर्मात, हा सण विशेषतः आत्मशुद्धी आणि ध्यानासाठी समर्पित आहे. या दिवशी तीर्थंकरांच्या आदर्शांचे पालन करणे आणि अहिंसा, सत्य, अनास्था आणि ब्रह्मचर्य यांचे व्रत घेण्याचे विशेष महत्त्व आहे. जैन धर्मात पवित्रता आणि तपस्या यांना अनन्यसाधारण महत्त्व आहे आणि मेरु त्रयोदशी ही या तपस्या आणि साधनेसाठी सर्वोत्तम संधी म्हणून पाहिली जाते.

या दिवशी जैन भक्त भगवान आदिनाथ, भगवान महावीर आणि इतर तीर्थंकरांची पूजा करतात आणि त्यांच्या मार्गदर्शनानुसार जीवन जगण्याची प्रतिज्ञा घेतात. त्यांचे ध्येय सांसारिक सुखांच्या पलीकडे जाऊन आत्म्याच्या शुद्धीकरणाकडे आणि अंतिम मोक्षाकडे वाटचाल करणे आहे.

मेरु त्रयोदशीचे आचरण:

जैन भक्त मेरु त्रयोदशीच्या दिवशी उपवास करतात आणि उपवास करताना विशेष प्रार्थना करतात. या दिवशी पंचैतिक तपस्या (पाच प्रकारचे उपवास) विशेषतः पाळले जातात, ज्यामध्ये अहिंसा, सत्य, चोरी न करणे, ब्रह्मचर्य आणि अविवाहित राहणे हे नियम पाळले जातात. याशिवाय, जैन धर्मात, या दिवशी तीर्थंकरांच्या मूर्तींची विशेष पूजा केली जाते, ज्यामध्ये शांती आणि आत्मशुद्धीसाठी प्रार्थना केली जाते.

मेरु त्रयोदशी दरम्यान लक्षात ठेवण्याच्या गोष्टी:

उपवास: या दिवशी उपवास केल्याने शरीर शुद्ध होते आणि आत्म्याची शुद्धता वाढते.
पाच व्रतांचे पालन: अहिंसा, सत्य, अग्रहण, ब्रह्मचर्य आणि अस्तेय हे या दिवसाचे मुख्य व्रत आहेत.
तीर्थंकरांची पूजा: या दिवशी भगवान आदिनाथ, महावीर आणि इतर तीर्थंकरांची पूजा करणे आणि त्यांच्या मार्गदर्शनाचे पालन करणे अत्यंत पवित्र आहे.
ध्यान आणि साधना: या दिवशी विशेष ध्यान आणि साधना केली जाते, ज्यामुळे आत्म्यात शांती आणि स्थिरता वाढते.
सर्व इच्छांचा पूर्ण त्याग: या दिवशी, जैन भक्त त्यांच्या सर्व सांसारिक इच्छांचा त्याग करतात आणि केवळ आत्म्याच्या शुद्धतेकडे वाटचाल करतात.

मेरु त्रयोदशीवरील एक छोटीशी कविता:

"मेरु त्रयोदशीचा महिमा" 🌸

तपश्चर्येचा महिमा, ध्यानाचा उत्सव,
मेरु त्रयोदशी, शुद्धीकरणाचा अद्भुत आनंद.
सत्य, अहिंसा आणि चोरी न करण्याचे पालन,
जीवनात सद्गुणांचा उदय.

चला पाच प्रतिज्ञा पाळूया,
चला मुक्तीच्या मार्गावर चालत जाऊया.
मन शुद्ध आहे, आत्मा शुद्ध आहे,
प्रत्येक दिवस मेरु त्रयोदशीला, प्रत्येक आश्रयाला समर्पित असावा.

निष्कर्ष:

मेरु त्रयोदशी हा एक असा पवित्र सण आहे, जो आत्मशुद्धी, तपस्या आणि पवित्रतेकडे वाटचाल करण्यास प्रेरित करतो. जैन धर्मात या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे कारण तो व्यक्तीला त्याच्या पापांपासून मुक्त होण्यासाठी आणि परम शांती प्राप्त करण्यासाठी प्रेरित करतो. या दिवशी जैन भक्तांचा दृढनिश्चय आणि ध्यान त्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणते आणि त्यांना मोक्षाकडे घेऊन जाते.

मेरु त्रयोदशी पाळून, आपण आपल्या जीवनात सत्य, अहिंसा, ब्रह्मचर्य आणि अनास्थाच्या प्रतिज्ञांचे पालन करून आत्म्याच्या शुद्धीकरणाकडे पाऊल टाकतो. हा सण आपल्याला शिकवतो की खरी शांती आणि आनंद तेव्हाच अनुभवता येतो जेव्हा आपण सांसारिक सुखांच्या पलीकडे जाऊन आत्म्याच्या खऱ्या शांतीपर्यंत पोहोचतो.

जिनेन्द्र, जयजयकार!
🌺🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.01.2025-सोमवार. 
===========================================