संपूर्ण फलटण पालखी यात्रा - मोरगाव, जिल्हा पुणे (०१ फेब्रुवारी २०२५)-

[Atul Kaviraje]

संपूर्ण फलटण पालखी यात्रा - मोरगाव, जिल्हा पुणे (०१ फेब्रुवारी २०२५)-

संपूर्ण फलटण पालखी यात्रेचे महत्त्व

पुणे जिल्ह्यातील मोरगाव परिसरात होणारी हॉलसर्कल फलटण पालखी यात्रा ही एक अतिशय धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सव आहे. ही यात्रा विशेषतः महाराष्ट्रातील विविध ठिकाणांहून आलेल्या भाविकांना एकत्र येऊन भगवान विठोबा/विठोबाची पूजा करण्याची एक महत्त्वाची संधी प्रदान करते. होलसर्कल फलटण पालखी यात्रा दरवर्षी माघ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या एकादशीला सुरू होते आणि मोरगावच्या विविध गावांमधून आणि शहरांमधून तिच्या गंतव्यस्थानावर पोहोचते.

या मिरवणुकीत भगवान विठोबाची पालखी असते आणि हजारो भाविक उत्साहाने आणि भक्तीने त्यात सहभागी होतात. ही यात्रा केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच महत्त्वाची नाही तर ती समाजात एकता, बंधुता आणि प्रेमाचा संदेश देखील देते. यात्रेदरम्यान भगवान विठोबाच्या भक्तीत मग्न असलेले लोक ढोल, झांज, शंख आणि ढोलक यांच्या नादात नाचत आणि स्तोत्रे गात प्रवास करतात.

संपूर्ण फलटण पालखी यात्रेचा उद्देश
होलसर्कल फलटण पालखी यात्रेचा मुख्य उद्देश भगवान विठोबाची पूजा करणे आणि त्यांच्या आशीर्वादाने जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी मिळवणे हा आहे. ही यात्रा भक्तांना त्यांच्या आध्यात्मिक प्रवासात मार्गदर्शन करण्याची संधी देते आणि या काळात त्यांना भगवान विठोबांप्रती त्यांची श्रद्धा आणि भक्ती व्यक्त करण्याची एक उत्तम संधी मिळते.

तसेच, ही यात्रा समाजातील एकतेचे प्रतीक बनते कारण विविध जाती, धर्म आणि समाजाचे लोक या यात्रेत सहभागी होतात आणि एकमेकांसोबत पूजा करतात. ही यात्रा भगवान विठोबाचे आशीर्वाद घेण्यासाठी एकत्रितपणे काढली जाते आणि संपूर्ण गावात भक्तीची लाट निर्माण करते.

प्रवासाचे ठळक मुद्दे
संपूर्ण फलटण पालखी यात्रा ही एक मोठी धार्मिक घटना म्हणून आयोजित केली जाते. या यात्रेत हजारो भाविक सहभागी होतात, जे दूरदूरून भगवान विठोबाचे दर्शन घेण्यासाठी येतात. यात्रेदरम्यान विविध धार्मिक विधी, भजन, कीर्तन आणि नृत्ये होतात ज्यामुळे यात्रेचे वातावरण खूप भव्य आणि आनंदी बनते.

यात्रेत सहभागी होणारे भाविक भगवान विठोबाची मूर्ती पालखीमध्ये घेऊन जाण्यासाठी उत्सुक असतात. या यात्रेत, भाविक वेगवेगळ्या ठिकाणांहून ढोल-ताशे आणि झांजांसह एकता आणि भक्तीच्या भावनेने पायी प्रवास करतात. या यात्रेचा उद्देश जीवनातील त्रासांपासून मुक्तता मिळवणे आणि भगवान विठोबाच्या कृपेने आनंद आणि समृद्धी प्राप्त करणे आहे.

ही यात्रा लोकनृत्य आणि संगीत यासारख्या स्थानिक कलांना प्रोत्साहन देते आणि तरुण पिढीला त्यांच्या सांस्कृतिक वारशाशी जोडते.

भगवान विठोबाच्या भक्तीवर एक छोटीशी कविता-

विठोबाच्या पालखीत सुख आणि शांती वास करते,
भक्तांच्या हृदयात सतत भक्ती असते.
ढोल, झांज आणि शंखांचा आवाज घुमला,
मोरगावमध्ये प्रवासाचा आनंद साजरा करण्यात आला.

भक्तांच्या हृदयात उत्साहाचा सागर,
विठोबाच्या आशीर्वादाने तुमचे जीवन सुंदर होवो.
खऱ्या भक्तीने जीवन उजळून निघेल,
प्रत्येक जीवनाचे आकाश आशीर्वादांनी सजवले जाईल.

होल सर्कल फलटण पालखी यात्रेचा सामाजिक परिणाम
ही यात्रा केवळ एक धार्मिक कार्यक्रम नाही तर ती एक सामाजिक उत्सव देखील आहे जी समाजात एकता आणि बंधुता वाढवते. यात्रेदरम्यान, लोक भक्तीने एकरूप होतात आणि त्यांच्या जीवनात भगवान विठोबाचे आशीर्वाद मिळविण्यासाठी एकमेकांना भेटतात.

याशिवाय, हा प्रवास समाजातील प्रत्येक घटकातील लोकांना जोडण्याचे काम करतो. जाती, धर्म आणि सांस्कृतिक फरक विचारात न घेता वेगवेगळे लोक या प्रवासात एकत्र सहभागी होतात आणि एकता आणि प्रेमाचा संदेश देतात. यात्रेदरम्यान, गावे आणि शहरांचे रस्ते भगवान विठोबाच्या स्तोत्रांनी आणि कीर्तनांनी दुमदुमून जातात, ज्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीचे हृदय भक्ती आणि श्रद्धेने भरते.

ही यात्रा केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच महत्त्वाची नाही तर स्थानिक संस्कृती, लोककला आणि लोकसंगीताचा प्रसार करण्यासाठी देखील एक महत्त्वाचे माध्यम आहे. या यात्रेत लोकनृत्य, संगीत आणि भजन कीर्तन सादर केले जातात, जे स्थानिक कला प्रकारांना प्रोत्साहन देतात आणि समाजात सांस्कृतिक जागरूकता पसरवतात.

निष्कर्ष
होलसर्कल फलटण पालखी यात्रा ही मोरगाव परिसरात मोठ्या थाटामाटात साजरी होणारी एक अतिशय महत्त्वाची धार्मिक आणि सांस्कृतिक घटना आहे. ही यात्रा भाविकांना भगवान विठोबाच्या आशीर्वादाने जीवनात समृद्धी, आनंद आणि शांती प्राप्त करण्याची संधी प्रदान करते.

ही यात्रा समाजातील एकता, बंधुता आणि प्रेमाचे प्रतीक बनते, लोकांना त्यांच्या धार्मिक श्रद्धेबद्दल भक्ती आणि आदराची भावना जोडते. यात्रेदरम्यान भगवान विठोबाची पूजा केल्याने केवळ वैयक्तिक समस्या सुटतात असे नाही तर समाजात सकारात्मक ऊर्जा आणि सांस्कृतिक समृद्धी देखील वाढते.

ओम विठोबा, जय विठोबा!
ओम श्री राम जय राम जय जय राम!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.02.2025-शनिवार.
===========================================