शांतादुर्गा रथोत्सव - कवळे, गोवा

[Atul Kaviraje]

शांतादुर्गा रथोत्सव - कवळे, गोवा

शांतादुर्गा रथोत्सव हा गोव्यातील कवळे गावात आयोजित केला जाणारा एक महत्त्वाचा धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सव आहे. हा सण दरवर्षी २ फेब्रुवारी रोजी मोठ्या उत्साहात आणि भक्तीने साजरा केला जातो. शांतादुर्गा देवीची पूजा ही भारतीय संस्कृतीचा आणि गोव्याच्या धार्मिक परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या रथोत्सवादरम्यान, भक्त देवीचा रथ मोठ्या श्रद्धेने आणि उत्साहाने ओढतात आणि तो अद्भुत भक्ती आणि श्रद्धेचे प्रतीक बनतो.

शांतादुर्गा देवीची शांती आणि शक्तीची देवी म्हणून पूजा केली जाते आणि तिचा रथोत्सव हा समाजात प्रेम, एकता आणि धार्मिक भावनेला प्रोत्साहन देणारा कार्यक्रम आहे. या उत्सवात केवळ धार्मिक उपासनाच नाही तर गोव्याच्या सांस्कृतिक वारशाचे आणि समुदायाच्या एकतेचे प्रतीक आहे.

शांतादुर्गा देवीचे धार्मिक महत्त्व
शांतादुर्गा देवी हे नाव 'शांता' (शांती) आणि 'दुर्गा' (शक्ती) या दोन शब्दांपासून बनले आहे. ही देवी शांतीप्रिय आणि शक्तिशाली रूपांचे प्रतीक मानली जाते, जी तिच्या भक्तांना शांती, समृद्धी आणि संरक्षण देते. गोव्यात असलेले शांतादुर्गा मंदिर हे या देवीच्या मुख्य तीर्थस्थळांपैकी एक आहे, जिथे दूरदूरून भाविक पूजा करण्यासाठी येतात. या मंदिरात देवीची पूजा केल्याने सर्व प्रकारचे मानसिक आणि शारीरिक त्रास दूर होतात आणि भक्तांना जीवनात सुख, समृद्धी आणि भक्ती प्राप्त होते.

शांतादुर्गा रथोत्सव साजरा करण्याचा उद्देश केवळ देवीची पूजा करणे नाही तर रथोत्सव समुदायाला एकत्र करणे आणि त्यांच्यामध्ये एकता आणि बंधुत्वाची भावना वाढवणे आहे. या दिवशी देवीचा रथ सजवला जातो आणि त्याची पूजा केली जाते आणि नंतर भक्त रथ मंदिरात ओढतात. या विधी दरम्यान भक्त देवीच्या आशीर्वादासाठी देवीला अर्पण करतात.

शांतादुर्गा रथोत्सव साजरा
कवळे गावातील शांतादुर्गा मंदिरात शांतादुर्गा रथोत्सवाचे आयोजन विशेषतः केले जाते. हा सण श्रद्धा, भक्ती आणि आनंदाने भरलेला आहे. रथोत्सवाची सुरुवात देवीच्या रथाच्या पूजेपासून होते. रथ सुंदर सजवून मंदिराबाहेर आणला जातो. त्यानंतर, गावातील लोक आणि इतर भाविक मिळून रथ ओढतात. ही एक सामूहिक क्रिया आहे जी समाजातील एकता आणि सहकार्याची भावना प्रतिबिंबित करते. रथ ओढताना, भक्त "जय माता दी" या जयघोषात देवीची स्तुती करतात.

रथोत्सवादरम्यान संपूर्ण गावात उत्सवाचे वातावरण असते. कीर्तन, भजन आणि धार्मिक संगीताने वातावरण भक्तिमय होते. हा प्रसंग केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच महत्त्वाचा नाही तर गोव्याचा सांस्कृतिक वारसा जिवंत ठेवतो. देवीचे दर्शन घेण्यासाठी भाविक रथाच्या मार्गावर जमतात आणि मंदिरात पोहोचल्यानंतर रथाची पूजा केली जाते. नंतर, प्रसाद वाटला जातो आणि दिवस विशेष आनंद आणि उत्साहाने साजरा केला जातो.

सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व
शांतादुर्गा रथोत्सवाचा उत्सव गोव्याच्या सांस्कृतिक जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. या उत्सवात, गोव्यातील ग्रामीण आणि शहरी लोक एकत्र येऊन देवीची पूजा करतात, जी समाजात सामूहिक एकता आणि बंधुत्वाचा संदेश देते. हा दिवस साजरा केल्याने केवळ धार्मिक उन्नती होत नाही तर गोव्याची सांस्कृतिक विविधता आणि समृद्धता देखील दिसून येते.

रथोत्सवादरम्यान विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते, जसे की लोकनृत्य, लोकगीते आणि नृत्य सादरीकरणे, जे गोव्याच्या लोककला आणि संस्कृतीचे दर्शन घडवतात. हे कार्यक्रम गावातील लोकांना एकत्र आणण्याचे आणि सर्वांना उत्साह आणि उत्साहाने भरण्याचे काम करतात. रथयात्रा आणि त्यानंतरचे कार्यक्रम गोव्याच्या स्थानिक उत्सवांचा अविभाज्य भाग बनले आहेत, जे दरवर्षी अधिक उत्साहात साजरे केले जातात.

छोटी कविता-

"शांता दुर्गा रथोत्सव"

शांतादुर्गेच्या रथात शक्ती आहे,
प्रत्येक भक्ताची इच्छा खरी असते.
प्रेम आणि भक्तीचे स्वर रथासोबत जाते,
प्रत्येक हृदयात एक सुखद भावना असते.

कवलेच्या भूमीवर प्रत्येक आवाज गुंजतो,
भक्तीचे आणि आनंदाच्या संगतीचे आवाहन होऊ दे.
सर्वजण रथाच्या मागे एकत्र चालले,
देवीचे आशीर्वाद खऱ्या हृदयात राहोत.

निष्कर्ष
शांतादुर्गा रथोत्सव हा गोव्यातील कवळे गावात साजरा केला जाणारा एक अनोखा धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सव आहे. हा सण केवळ देवीची पूजा करण्याचे साधन नाही तर समाजात एकता, बंधुता आणि प्रेमाचा संदेश पसरवण्याची संधी देखील आहे. देवीचा रथासह प्रवास केवळ धार्मिक श्रद्धा प्रकट करत नाही तर गोव्याच्या सांस्कृतिक समृद्धतेचेही प्रतीक आहे.

या रथोत्सवात सहभागी होऊन, भाविकांना केवळ देवीचे आशीर्वाद मिळत नाहीत तर समाजातील प्रत्येक घटकाशी जोडून एक सामायिक अनुभव देखील मिळतो. शांतादुर्गा रथोत्सवाचे आयोजन हे सिद्ध करते की धार्मिक श्रद्धा आणि सांस्कृतिक उत्सव एकमेकांना पूरक आहेत आणि त्यांचा संगम समाजात सामूहिक बंधुता आणि एकता निर्माण करतो.

शांतादुर्गा रथोत्सवाच्या खूप खूप शुभेच्छा!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.02.2025-रविवार.
===========================================