प्रेरणादायक व्यक्तिमत्त्वे: शिक्षणाच्या क्षेत्रातील योगदान-1

[Atul Kaviraje]

प्रेरणादायक व्यक्तिमत्त्वे: शिक्षणाच्या क्षेत्रातील योगदान-

प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व: शिक्षण क्षेत्रात योगदान-

परिचय:

समाजाच्या प्रगती आणि विकासासाठी शिक्षण हा सर्वात महत्त्वाचा पाया आहे. प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व म्हणजे असे व्यक्ती जे आपल्या कृती आणि वृत्तीद्वारे केवळ स्वतःचे जीवनच सुधारत नाही तर इतरांनाही प्रेरणा देते. शिक्षण क्षेत्रात योगदान देणाऱ्या व्यक्तींनी नेहमीच समाजात बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला आहे. अशा व्यक्तिमत्त्वांनी केवळ शिक्षणाचे महत्त्वच सांगितले नाही तर त्यांनी केलेल्या प्रयत्नांमुळे लाखो लोकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून आले आहेत.

प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्वांची उदाहरणे:

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन:

भारताचे दुसरे राष्ट्रपती डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे शिक्षण क्षेत्रात योगदान अत्यंत महत्त्वाचे आहे. ते एक उत्तम शिक्षक, तत्वज्ञानी आणि राजकारणी होते. त्यांच्या शैक्षणिक परंपरा आणि तत्वज्ञानाने भारतीय समाजाला एक नवीन दिशा दिली. डॉ. राधाकृष्णन यांनी नेहमीच शिक्षणाचे महत्त्व अधोरेखित केले आणि शिक्षणाचे उद्दिष्ट केवळ ज्ञान देणे नसून विद्यार्थ्यांच्या चारित्र्य घडवण्यावरही लक्ष केंद्रित केले पाहिजे असे ते म्हणाले.

उदाहरण:

डॉ. राधाकृष्णन यांचे हे विधान, "शिक्षणाचे उद्दिष्ट व्यक्तीला जीवनात यशस्वी करणे तसेच त्याचा नैतिक आणि मानसिक विकास सुनिश्चित करणे आहे," हे आपल्याला शिक्षणाची सखोल समज देते.

मल्लिका सेन (मलाला युसुफझाई):

पाकिस्तानच्या मलाला युसुफझाईने शिक्षणाच्या अधिकारासाठी जगभरात चळवळ सुरू केली. तिने मुलांसाठी आणि विशेषतः मुलींच्या शिक्षणाच्या अधिकारासाठी आवाज उठवला आणि यासाठी तिला २०१४ मध्ये नोबेल शांतता पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. मलालाच्या संघर्ष आणि समर्पणाने शिक्षणाच्या शक्तीला एक नवीन ओळख दिली.

उदाहरण:

मलाला म्हणाली, "एक मूल, एक शिक्षक, एक पुस्तक आणि एक पेन जग बदलू शकते."

रवींद्रनाथ ठाकूर (रवींद्रनाथ ठाकूर टागोर):

रवींद्रनाथ टागोर यांनी शिक्षण क्षेत्रात एक नवीन दृष्टिकोन मांडला. शिक्षण हे केवळ पुस्तकांपुरते मर्यादित नसावे, तर ते एक समग्र अनुभव असले पाहिजे, ज्यामध्ये कला, संगीत आणि क्रीडा यांचाही समावेश असावा, असे त्यांचे मत होते. त्यांनी शांतिनिकेतनची स्थापना केली, जी आजही एक प्रमुख शैक्षणिक संस्था आहे.

उदाहरण:

"शिक्षणाचे उद्दिष्ट व्यक्तीचा सर्वांगीण विकास आहे, केवळ त्याच्या बौद्धिक क्षमतेत वाढ करणे नाही," असे रवींद्रनाथ टागोरांचे मत होते.

शिक्षण क्षेत्रात योगदानाचे महत्त्व:

समाजातील बदल:

शिक्षणामुळे समाजात सकारात्मक बदल घडतात. जेव्हा एखादी व्यक्ती शिक्षण घेते तेव्हा तो आपल्या कुटुंबासाठी, समाजासाठी आणि देशासाठी अधिक योगदान देऊ शकतो. शिक्षणामुळे व्यक्तीचा दृष्टिकोन बदलतो आणि तो समाजात प्रचलित असलेल्या अंधश्रद्धा, असमानता आणि भेदभावाविरुद्ध उभा राहतो.

वैयक्तिक विकास:

शिक्षणामुळे व्यक्तीचे व्यक्तिमत्व घडण्यास मदत होते. आत्मविश्वास, स्वाभिमान आणि ज्ञान वाढवण्यासाठी हे महत्वाचे आहे. तसेच, ते कोणत्याही व्यक्तीला त्याची/तिची पूर्ण क्षमता ओळखण्याची आणि साध्य करण्याची संधी देते.

राष्ट्र उभारणी:

शिक्षण हा राष्ट्राचा सर्वात मजबूत पाया आहे. जेव्हा लोक शिक्षित असतात तेव्हा ते त्यांच्या राष्ट्राच्या प्रगती आणि विकासासाठी काम करतात. राष्ट्र उभारणीसाठी प्रत्येक व्यक्तीला शिक्षणाची समान संधी मिळणे आवश्यक आहे, जेणेकरून सामाजिक आणि आर्थिक असमानता कमी करता येईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.02.2025-मंगळवार.
===========================================