संत सेना महाराज-1

[Atul Kaviraje]

                             "संत चरित्र"
                             ------------

       संत सेना महाराज-

संत सेनाजींना संतांच्या कृपेमुळे श्रवण, कीर्तन, भजन, पूजन यासारखी भक्तीमार्गाची साधने प्राप्त होतात, त्यामुळे ते अतिशय आनंदी राहतात. संतांच्या सहवासाने काय प्राप्त होते ?

"संताचा समाज करी नामघोष। श्रवणांनी दोन जातील गा ॥"

"संत जे बोलती अमृतवचन। शुद्ध अंतःकरण होईल गा॥"

"संत जगी आहे थोर। अज्ञानी उद्धरली फार॥"

"स्वप्नामाजी झाली संतभेट। केली कृपादृष्टी पामरासी॥"

"पाहिला संताचा दरबार। दिंड्या पताकाचा भार।"

"संत दर्शनाचा लाभ हा मानसी। उल्हासचित्तास होत राहे"

"श्री संतदर्शने आनंदले मन। घाली लोटांगण चरणावरी॥"

🌸 आरंभ – संत साहित्याचा महिमा 🌸
संत साहित्य हे आत्म्याचं अमृत आहे. संतांनी लोकशिक्षण, भक्ती आणि सदाचार यांचा संगम घडवून आणला. त्यांचं जीवन म्हणजे समाजासाठी सेवा, परमार्थासाठी साधना, आणि परिपूर्ण मानवतेचा आदर्श आहे. या अभंगांमध्ये संत सेना महाराजांनी भक्तीमार्ग, संतांचे माहात्म्य आणि त्याच्या अनुभूतीचे वर्णन केले आहे.

🕉� १. "संताचा समाज करी नामघोष। श्रवणांनी दोन जातील गा ॥"
✨ भावार्थ :
संतांच्या संगतीत जेव्हा भक्त लोक एकत्र येतात आणि सामूहिकरित्या नामस्मरण करतात, तेव्हा त्या नामाच्या घोषाने वातावरण पावन होते. नामस्मरण ऐकणाऱ्या व्यक्तीचे मन आणि इंद्रिये - ही दोन द्वारे पवित्र होतात. 'श्रवण' म्हणजे ऐकणे, आणि या ऐकण्यामध्ये सुध्दा आत्मशुद्धी होते.

🌼 विस्तृत विवेचन :
"नामघोष" म्हणजे भगवंताच्या नामाचा उच्चार — जसे "राम", "विठ्ठल", "हरी".

"संताचा समाज" म्हणजे सत्संग – संतांच्या सहवासात जेव्हा लोक एकत्र येतात, तेव्हा ते जागतिक विषयांपासून दूर जाऊन भगवंताच्या अनुभूतीत रममाण होतात.

श्रवणाने 'दोन जातात' — मनातील द्वंद्व, अहंकार आणि अज्ञान नष्ट होते.

👉 उदाहरण: संत एकनाथ महाराजांच्या कीर्तनात अनेक लोक नामघोषात सहभागी होत, आणि त्यांच्या मनावरचे अज्ञानाचे अंधार दूर होत.

🌟 २. "संत जे बोलती अमृतवचन। शुद्ध अंतःकरण होईल गा॥"
✨ भावार्थ :
संत जे बोलतात ते शब्द नव्हेत, ते अमृततुल्य वचने असतात. ती वचने ऐकून माणसाचं अंतःकरण शुद्ध होतं. हृदयातले दोष नष्ट होतात.

🌼 विस्तृत विवेचन :
"अमृतवचन" म्हणजे असे शब्द जे आत्मा आणि मनाला शांतता देतात.

संतांच्या वचनात स्वानुभवाची ताकद असते, म्हणून त्यात प्रभाव असतो.

"शुद्ध अंतःकरण" हे भगवंताची अनुभूती घेण्यासाठी आवश्यक आहे.

👉 उदाहरण: संत तुकाराम महाराजांची वाणी – "जिथे जाई बाबा तुकोबा तिथे हरिपाठाचा गजर असे", ही वचने ऐकून हजारो भक्त बदलले गेले.

🌼 ३. "संत जगी आहे थोर। अज्ञानी उद्धरली फार॥"
✨ भावार्थ :
संत हे जगात थोर असतात, कारण त्यांच्या मार्गदर्शनाने अज्ञानात अडकलेली माणसे सुध्दा उद्धरलेली आहेत. संत आपल्या कृपामयी वाणीने वर्तन बदलतात.

🌼 विस्तृत विवेचन :
"अज्ञानी" म्हणजे जे आत्मज्ञानापासून दूर आहेत.

संत त्यांच्या साधनेच्या बळावर आणि कृपेने अशा अज्ञानी लोकांचे जीवन बदलतात.

ते समाजात दिव्यतेचा प्रकाश पसरवतात.

👉 उदाहरण: नरसी मेहता एक सामान्य गृहस्थ होते, पण संतांच्या संगतीने ते महान भक्त झाले.

🌻 ४. "स्वप्नामाजी झाली संतभेट। केली कृपादृष्टी पामरासी॥"
✨ भावार्थ :
संतांची भेट प्रत्यक्ष घडली नाही, पण स्वप्नामध्ये झाली, तरीसुद्धा तीच कृपा पामर (सामान्य माणूस) असलेल्या भक्तावर झाली. अशा स्वप्नातील भेटीतूनही कृपा होते.

🌼 विस्तृत विवेचन :
स्वप्नात संतदर्शन होणे हेही धन्यतेचे लक्षण मानले जाते.

संताची कृपादृष्टी ही दैवी शक्तीसारखी असते, ती थेट अंतरंगात परिवर्तन घडवते.

"पामर" म्हणजे सामान्य, अज्ञानी, किंवा पापी जीव — जो कृपेद्वारे उद्धारतो.

👉 उदाहरण: समर्थ रामदास स्वप्नात श्रीरामाचे दर्शन घेतात आणि त्यांच्या मार्गदर्शनाने कार्य करतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.04.2025-शुक्रवार.
===========================================