इलेक्ट्रॉनिक संगणक (ईएनआयएसी) पूर्ण झाला – १९४३-

[Atul Kaviraje]

FIRST ELECTRONIC COMPUTER (ENIAC) WAS COMPLETED – 1943-

इलेक्ट्रॉनिक संगणक (ईएनआयएसी) पूर्ण झाला – १९४३-

In 1943, the first fully electronic computer, ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer), was completed in the United States. It marked the beginning of the computer age, which transformed industries, education, and technology.
१९४३ मध्ये अमेरिकेत पहिले पूर्णपणे इलेक्ट्रॉनिक संगणक, ईएनआयएसी (इलेक्ट्रॉनिक न्यूमरिकल इंटीग्रेटर आणि कंप्युटर) पूर्ण झाले. हे संगणक युगाची सुरुवात होती, ज्यामुळे उद्योग, शिक्षण आणि तंत्रज्ञानात क्रांती घडली.

🖥� ईएनआयएसी: पहिला इलेक्ट्रॉनिक संगणक – १९४३
(ENIAC: First Fully Electronic Computer)
🔹 १. परिचय (Introduction)
संगणक (Computer) हे आजच्या जगाचे हृदय बनले आहे. पण या प्रगत संगणकाचा पाया कुठून सुरू झाला? याचे उत्तर आहे – ईएनआयएसी (ENIAC).
📅 १९४३ मध्ये अमेरिकेत तयार झालेला ईएनआयएसी हा जगातील पहिला पूर्णपणे इलेक्ट्रॉनिक डिजिटल संगणक होता.
तो केवळ एका उपकरणासारखा नव्हता, तर संपूर्ण माहिती क्रांतीची सुरुवात करणारा क्षण होता.

🔹 २. ऐतिहासिक पार्श्वभूमी व गरज (Historical Context)
१९४० च्या दशकात दुसरे महायुद्ध (World War II) सुरू होते.
📌 त्या काळात त्वरित गणना करणे, तोफा डागण्याचे कोन मोजणे, गुप्त संदेश डिकोड करणे यासाठी जलद आणि अचूक यंत्राची गरज होती.
✅ ही गरज पूर्ण करण्यासाठी अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाने University of Pennsylvania येथे संगणक विकसित करण्याचे काम सुरू केले.

🔹 ३. मुख्य घटना व निर्मिती (Development of ENIAC)
👨�🔬 John Presper Eckert आणि John Mauchly या दोन वैज्ञानिकांनी ENIAC बनवण्याचे काम १९४३ मध्ये सुरू केले.
🔧 ३० टन वजन, १८,००० व्हॅक्युम ट्यूब्स, १,५०० रिले, आणि ५०००० पेक्षा अधिक वायरिंग असलेला हा संगणक एक प्रचंड यंत्र होता.

📍 १९४५ मध्ये पूर्ण झाला, पण सार्वजनिकरीत्या १९४६ मध्ये सादर करण्यात आला.
🖨� याची कामगिरी प्रचंड वेगवान होती – सेकंदाला ५,००० अ‍ॅडिशन्स.

🔹 ४. तांत्रिक वैशिष्ट्ये (Technical Features)
🧮 संगणकीय भाषा नव्हती, सर्व काही मॅन्युअली वायरिंगद्वारे केले जायचे.
💡 ENIAC ची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे:

पूर्णतः इलेक्ट्रॉनिक होते

decimal-based system वापरले (binary नाही)

प्रोग्राम बदलण्यासाठी वायर री-कनेक्ट करावी लागायची

१६० किलोवॅट वीज लागायची ⚡

🔹 ५. ENIAC चे महत्त्व (Importance of ENIAC)
🌐 ENIAC मुळे जगात संगणक क्रांतीची सुरुवात झाली.
➡️ त्याने पुढे येणाऱ्या संगणक विकासासाठी प्रेरणा दिली:
उदा. – EDVAC, UNIVAC, IBM संगणक.
📚 शिक्षण, 🌍 विज्ञान, 🏭 उद्योग, 🛰� अंतराळ संशोधन – प्रत्येक क्षेत्रात संगणक आवश्यक बनले.

🔹 ६. मराठी उदाहरण व दृष्टांत (Marathi Udaharane)
🔸 आज आपण मोबाइलवर फोटो एडिट करतो, शाळेतील मुले Google Classroom वापरतात, कृषी विभाग हवामानाचा अंदाज काढतो – हे सर्व शक्य आहे कारण ENIAC सारख्या संगणकाची पायाभरणी झाली होती.

🎯 उदाहरण – जर ENIAC नसता, तर आपण आज ChatGPT वापरणेही अशक्य झाले असते! 🙃

🔹 ७. प्रतीकात्मक अर्थ आणि चिन्हे (Symbols & Meaning)
🖥� ENIAC – "मानवी बुद्धीचे इलेक्ट्रॉनिक रूप"
⚙️ हे एका युद्धप्रसंगी निर्माण झाले, पण पुढे मानवतेच्या विकासाचा आधार ठरले.

चिन्ह   अर्थ
🖥�   संगणक प्रगती
⚙️   यांत्रिकी व विज्ञान
📚   ज्ञान व शिक्षण
🛰�   तंत्रज्ञान व भविष्य
🇺🇸   अमेरिका: निर्मितीचे ठिकाण

🔹 ८. मुख्य मुद्दे (Key Points)
ईएनआयएसी – पहिला इलेक्ट्रॉनिक संगणक

दुसऱ्या महायुद्धात गरजेपोटी निर्माण

३० टन वजन, १८,००० व्हॅक्युम ट्यूब्स

अचूक आणि वेगवान गणना

आधुनिक संगणक युगाची सुरुवात

🔹 ९. निष्कर्ष (Conclusion)
ईएनआयएसी ही केवळ एक यांत्रिक उपलब्धी नव्हती, तर ती एक मानवी कल्पनाशक्तीची आणि प्रयत्नांची कमाल होती.
या एकाच यंत्राने संपूर्ण जग बदलून टाकले – माहितीच्या युगात प्रवेश करून दिला.

🔹 🔚 समारोप (Closing Statement)
आज आपण लॅपटॉप, स्मार्टफोन, AI यंत्रणा वापरतो – पण या सर्वाच्या मागे ईएनआयएसीसारख्या उपकरणांचे योगदान अमूल्य आहे.
🌱 तंत्रज्ञानाचा पाळणा १९४३ मध्ये हलला, आज तो आपले आयुष्य घडवतो आहे.
🙏 चला, आपण त्या वैज्ञानिकांना वंदन करू, ज्यांनी हे स्वप्न सत्यात उतरवले. 🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.05.2025-मंगळवार.
===========================================