२६ मे १९४८ - शेवटचे ब्रिटीश सैन्य पॅलेस्टाईनमधून बाहेर पडले आणि ब्रिटिश मँडेटचा-

[Atul Kaviraje]

THE LAST BRITISH TROOPS LEFT PALESTINE ON 26TH MAY 1948, ENDING THE MANDATE.-

२६ मे १९४८ रोजी शेवटचे ब्रिटीश सैन्य पॅलेस्टाईनमधून बाहेर पडले आणि ब्रिटिश मँडेटचा शेवट झाला.-

लेख: २६ मे १९४८ - शेवटचे ब्रिटीश सैन्य पॅलेस्टाईनमधून बाहेर पडले आणि ब्रिटिश मँडेटचा शेवट झाला

परिचय (Introduction)
२६ मे १९४८ हा दिवस पॅलेस्टाईनच्या इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि ऐतिहासिक वळण घेणारा दिवस होता. याच दिवशी ब्रिटिश सैन्याने पॅलेस्टाईन सोडले, ज्यामुळे ब्रिटिश मँडेटचा शेवट झाला. १९४५ मध्ये दुसऱ्या महायुद्धाच्या समाप्ती नंतर ब्रिटिश साम्राज्य आणि त्याचे अस्तित्व अनेक उपनिवेशांमध्ये आणि त्यांचे प्रशासनात बदल करत होते. पॅलेस्टाईन देखील याच योजनेत सामील होता.

ऐतिहासिक संदर्भ (Historical Context)
ब्रिटिश मँडेट (British Mandate) हा एक उपनिवेशी कालखंड होता, जो १९२० मध्ये लिगा ऑफ नेशन्स द्वारा ब्रिटनला पॅलेस्टाईनवर प्रशासन चालवण्यासाठी दिला गेला होता. या मँडेटच्या अंतर्गत ब्रिटनने पॅलेस्टाईनमध्ये आपला अधिकार ठेवला, परंतु यामुळे पॅलेस्टाईनमधील अरब आणि यहूदी समुदायांमध्ये असंतोष निर्माण होऊ लागला.

संदर्भ:
🌍 पॅलेस्टाईन – १२०० वर्षांच्या इतिहासाने व्यापलेले एक भू-राजकीय प्रदेश
🏴 ब्रिटिश साम्राज्य – भारत, आफ्रिका, आणि मध्य पूर्वातील अनेक प्रदेशांमध्ये त्यांचा प्रभाव
✡️ यहूदी, 🕌 अरब – पॅलेस्टाईनमधील दोन प्रमुख समुदाय

मुख्य मुद्दे (Main Issues)
1. ब्रिटिश मँडेटचा प्रारंभ आणि वाढ
१९१७ मध्ये, बॅलफोर डिक्लेरेशन द्वारा ब्रिटनने यहूदी वस्तीच्या निर्माणाच्या अधिकाराची शपथ घेतली होती.

ब्रिटिश मँडेटमध्ये सामील होऊन ब्रिटनने पॅलेस्टाईनवर एकतर साम्राज्य कायम ठेवले, परंतु हे सर्व प्रादेशिक संघर्षांसाठी एक आधार बनले.

2. समाजविघटन आणि संघर्ष
अरब लोक आणि यहूदी लोक यांच्यात आपसातील संघर्ष वाढत गेले.

१९४५ मध्ये दुसऱ्या महायुद्धानंतर, ब्रिटनला एकाच वेळी आपले साम्राज्य घटक बदलायचे होते आणि अनेक जणांना पॅलेस्टाईनमध्ये शांतता राखण्यात कठीण झाले.

3. पॅलेस्टाईन आणि जागतिक राजकारण
संयुक्त राष्ट्र संघाने १९४७ मध्ये पॅलेस्टाईन विभागणी योजना (Partition Plan) मांडली, ज्यामध्ये पॅलेस्टाईनला यहूदी आणि अरब राष्ट्रांमध्ये विभाजित करण्याची योजना होती.

हे योजनेचे समर्थन किंवा विरोध असलेल्या राष्ट्रांचे राजकीय दृष्टिकोन विविध होते.

विश्लेषण (Analysis)
1. ब्रिटिश सैन्याचा पॅलेस्टाईनमधून बाहेर पडणे
२६ मे १९४८ ला ब्रिटिश सैन्याने पॅलेस्टाईन सोडले. याचा परिणाम म्हणून पॅलेस्टाईनचा प्रशासनिक आणि साम्राज्यिक अंत झाला.

यामुळे पॅलेस्टाईनमध्ये एक नवीन राजकीय परिवर्तन घडले. यहूदी लोकांनी १४ मे १९४८ रोजी इजरायलच्या स्थापनेला सुरुवात केली आणि त्याच्या स्थापनेसाठी आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळवली.

2. राजकीय उद्दिष्ट आणि संघर्ष
पॅलेस्टाईनमधील संघर्ष हा फक्त राजकीय आणि भौगोलिक संघर्ष नव्हता, तर एक धार्मिक आणि सांस्कृतिक संघर्ष देखील होता.

पॅलेस्टाईनमधील अरब लोकांनी ब्रिटिश साम्राज्याच्या सत्तेला विरोध केला, तर यहूदी लोकांनी आपली राष्ट्रीय अस्मिता मिळवण्यासाठी संघर्ष केला.

3. पॅलेस्टाईनच्या विभाजनाचा परिणाम
यामुळे इजरायल राज्याची स्थापना झाली, पण त्याच वेळी अरब-इजरायल युद्ध सुरू झाले, ज्याचा परिणाम पॅलेस्टाईनच्या लोकांना मोठ्या प्रमाणावर विस्थापित करणे आणि संघर्षाच्या विकट स्थितीला जन्म देणे.

निष्कर्ष (Conclusion)
२६ मे १९४८ हा दिवस पॅलेस्टाईनच्या इतिहासात एक महत्त्वाचा वळण आहे. याच दिवशी ब्रिटिश मँडेटचा समाप्ती होऊन इजरायल राज्याची स्थापना झाली. यामुळे पॅलेस्टाईनमध्ये बदल झाले, पण ते बदल संघर्षाचे कारणही बनले. यानंतर पॅलेस्टाईनमधील संघर्ष हे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अधिक चर्चेचा आणि समस्येचा विषय ठरला.

समारोप (Closure)
२६ मे १९४८ हा दिवस एक ऐतिहासिक मोड होता. ब्रिटिश सैन्याच्या पॅलेस्टाईनमधून बाहेर पडण्याने एक नवीन राजकीय वातावरण निर्माण केले, ज्यामुळे अनेक प्रादेशिक आणि जागतिक संघर्ष सुरू झाले. पॅलेस्टाईन आणि इजरायलमधील संघर्ष आजही चालू आहे, आणि २६ मे १९४८च्या घटनांचा प्रभाव आजही प्रकट होतो.

📖 संदर्भ

ब्रिटिश मँडेट

पॅलेस्टाईन विभाजन योजना

इजरायलच्या स्थापनेसाठी संघर्ष

अरब-इजरायल युद्ध

📝 चित्र व प्रतीक
🌍 पॅलेस्टाईन आणि इजरायलचे ध्वज
⚔️ संघर्ष व युद्ध
📜 इतिहासाची पुस्तकं
🔴 इजरायलची स्थापना, 🏛� राष्ट्र संघ, 🏴 ब्रिटिश साम्राज्य

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-26.05.2025-सोमवार. 
===========================================